Nuri Kaan ÖZKAZANÇ, Emir ÖZAY, Ali ÖZCAN

Balıkdamı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası kuş türleri

Bu çalışma Eskişehir’de önemli bir biyolojik çeşitliliğe sahip ve bölgenin en önemli sulak alanı olan Balıkdamı Yaban Hayatı Geliştirme Sahasındaki kuş türlerini tespit etmek amacı ile 2017-2019 yılları arasında yapılmıştır. Alandaki kuşların tespiti için nokta sayım ve hatboyu sayım kuş gözlem yöntemleri uygulanmıştır. Yapılan çalışmalar sonucunda alanda 18 takıma ait 47 familyadan 210 kuş tür tespit edilmiştir. Tespit edilen türlerden 1 adedi IUCN kırmızı listesine göre küresel ölçekli olarak tehlike altında (EN), 2 adedi duyarlı (VU) ve 7 adedi ise tehdide yakın (NT) olarak sınıflandırılmıştır. Passeriformes 96 tür ile alanda en baskın takım olmuştur. Bunu 31 tür ile Charadriiformes, 27 tür ile Falconiformes 13 tür ile Ciconiiformes ve 10 tür ile Anseriformes takımları izlemiştir. Ayrıca alanda gözlenen kuşlardan 103 tür yerli, 78 tür yaz göçmeni, 24 tür kış göçmeni ve 5 tür ise transit tür olarak belirlenmiştir. Todorna todorna ve Sitta krueperi türleri Eskişehir, Phalacorax carbo, Anas clypeata, Anytha nyroca, Buteo lagopus, Aquila helica, Aquila chrysaetos, Tyto alba, Jynx toırquilla, Dendrocapus syriacus ve Troglodytes troglodytes türleri ise çalışma alanı için yeni kayıtlar olmuştur. Çalışma alanı yoğun kullanım ve insan aktiviteleri, çevre kirliliği, habitat bozulmaları ve kaçak avcılık sebebi ile büyük bir tehlike altındadır. Alanda kirliliğin önlenmesi, tarımsal faaliyetlerin düzenlenmesi ve yasa dışı avcılığı kontrol atına alınması kuşların korunması açısından büyük önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Kuş, Sulak alan, Balıkdamı, Fauna, Tehdit

Ornitofauna of Balıkdamı Wildlife Development Area

This study was carried to determine the species of birds in wetland of Balıkdamı Wildlife Development Area which is important biodiversity area, and the most important wetland of the Eskişehir Province. The observation was made in between 2017-2019. A total of 210 bird species have been identified from 47 families belonging to 18 orders. Point counting and line counting bird observation methods were used for the detection of birds in the area. According to the IUCN red list, one species was classified the endangered (EN), 2 species were the vulnerable (VU) and 7 species were the near threatened (NT). Passeriformes have been the most dominant team in the field with 96 species. This was followed by Charadriiformes with 31 species, Falconiformes with 27 species, Ciconiiformes with 13 species and Anseriformes with 10 species. In addition, it was determined to 103 species resident, 78 species summer migrant, 24 species winter migrant, and 5 species transit species. The factors that threaten the study area were determined and solutions were given in this study. While Todorna todorna and Sitta krueperi species are new species in Eskişehir, Phalacorax carbo, Anas clypeata, Anytha nyroca, Buteo lagopus, Aquila helica, Aquila chrysaetos, Tyto alba, Jynx toırquilla, Dendrocapus syriacus and Troglodytes troglodytes species are new species for the study area. The work area is in great danger due to intensive use and human activities, environmental pollution, habitat degradation and forbidden hunting. Prevention of pollution in the area, regulation of agricultural activities and taking control of illegal hunting are of great importance for the protection of birds.

Keywords:

Bird, Wetland, Balikdami, Fauna, Threat,

PDF

___

Adızel, Ö., Durmuş, A., 2009. A study on bird species under threat and avifauna of Erçek Lake (Van-Turkey). Scientific Research and Essay, 4(10): 1006-1011.
Aksan, Ş., Mert, A., 2016. Isparta Atabey Ovası’nın kuş türleri. Türkiye Ormancılık Dergisi, 17(2): 153-157.
Atalay, A., Onmuş, O., Gül, O., Olgun, K., 2012. Bafa Gölü Tabiat Parkı’nın ornitofaunasının ve alanı olumsuz yönde etkileyen çevresel faktörlerin belirlenmesi. 21. Ulusal Biyoloji Kongresi, 03–07 Eylül, Ege Üniversitesi, İzmir, s. 947.
Bacak, E., Özkoç, Ö.Ü., Bilgin, S., Beşkardeş, V., 2015. İstanbul Kuşları. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, I. Bölge Müdürlüğü Yayınları Karist Baskı Çözümleri, İstanbul.
Bengil, F., Uzılday, B., 2010. The avifauna of Küçük Menderes Delta (Turkey): An evaluation on seasonal pattern of birds. Biharean Biologist, 4(1): 57-65.
Beşkardeş, V., 2012. Yedigöller ve Yeşilöz Yaban Hayatı Geliştirme Sahaları avifaunası üzerine araştırmalar. SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, 13: 28-34.
Bibby, C.J., Burgess, N.D., Hill, D.A., Mustoe, S.H., 2000. Bird census techniques. 2nd Edition. Academic Press, London.
Bird and Bloom, 2019. Wild Bird Diseases. http://www.birdsandblooms.com/birding/birding-basics/wild-bird-diseases/ Accessed: 26.09.2019
Buckland, S.T., 2006. Point transect surveys for songbirds: Robust methodologies. The Auk, 123(2): 345-357.
Clout, M.N., Hay, J.R., 1989. The importance of birds as browsers, pollinators and seed dispersers in New Zealand Forests. New Zealand Journal of Ecology, 12: 27-33.
Çanakçıoğlu, H., Mol, T., 1996. Yaban Hayvanları Bilgisi. İstanbul Üniversitesi Yayın No: 3948, Fakülte Yayın No: 440. İstanbul Üniversitesi Basımevi ve Film Merkezi Müdürlüğü, İstanbul.
Çelik, E., 2018. Batman ili ornitofaunası. Doğu Fen Bilimleri Dergisi, 1(2): 1-10.
Çelik, İ.T., Yamaç, E., 2009. The ornithofauna of Yörükkırka Lake (Eskişehir). Journal of Applied Biological Sciences, 3(1): 109-115.
Dizdaroğlu, E., 2015. Avrupa Kuşları Kırmızı Listesi. Doğa Araştırmaları Derneği Yayınları, Lüksemburg Avrupa Toplulukları Resmi Yayın Ofisi, Ankara.
Doğa Derneği, 2019. Göç yolları. https://www.dogadernegi.org/gocyollari/ Erişim: 23.05.2019.
Eken, G., Bozdoğan, M., İsfendiyaroğlu, S., Kılıç, D.T., Lise, Y., 2006. Türkiye’nin Önemli Doğa Alanları. Doğa Derneği Yayınları, Mas Matbaası, Ankara.
Erdoğan, A., Öz, M, Sert, H., Tunç, M. T., 2002. Antalya-Yamansaz gölü ve yakın çevresinin avifaunası ve herpetofaunası. Ekoloji Çevre Dergisi, 10(43): 33-39.
Erdoğdu, E., 2001. A Study on the ornithofauna of Doğancı pond in Alpu-Eskiflehir. Turkish Journal of Zoology, 25: 105-109.
Gaston, K.J., Blackburn, T.M., 1997. How many birds are there? Biodiversity and Conservation, 6: 615–625.
Göktürk, T., Artvinli, T., Bucak, F., 2008. Artvin kuş faunası. Artvin Çoruh Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi, 9(1-2): 33-43.
Hamel, P.B., Smith, W.P., Twedt, D.J., Woehr, J.R., Morris, E., Hamilton, R.B., Cooper, R.J., 1996. A Land Manager’s Guide to Point Counts of Birds in The Southeast. General Technical Report SO-I 20. U.S. Department of Agriculture, Forest Service, Southern Research Station, Asheville.
Hargeby, A., Andersson, G., Blindow, I., Johansson, S., 1994. Trophic web structure in a shallow eutrophic lake during a dominance shift from phytoplankton to submerged macrophytes. Hydrobiologia, 279(1): 83-90.
Harrison, C., Greensmith, A., 1993. Birds of The World. Dorling Kindersley HandBooks. ISBN: 1-56458-296-5.
Hayman, P., Hume, R., 2005. Kuş Gözlemcinin Cep Kitabı–Türkiye’nin Kuşları. Kuş Araştırmaları Derneği Yayınları: 1 Semih Ofset, Ankara.
Hocaoğlu, Ö.L., 1992, Av Kuşlarımız. Orman Bakanlığı Yayın Daire Başkanlığı, Lazer Ofset Matbaası, Ankara.
Karakaş, R., 2010. Bird diversity in Bismil Plain IBA’S with new records for South-eastern Anatolia. European Journal of Wildlife Research, 56: 471-480.
Karan, F., 2010. Sinop Kuşları. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Sinop İl Müdürlüğü, Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürlüğü Yayınları, Şimal Ajans & Ofest Matbaacılık, Sinop.
Kaya, M., Kurtonur, C., 2003. Gala gölü ve çevresinin (Edirne) ornithofaunası üzerine araştırmalar. Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Dergisi, 4(2): 169-179.
Keten, A., Beskardeş, V., Arslangündoğdu, Z., 2010. Observation on ornithofauna of Kocaeli-Yuvacik dam watershed in Turkey. Journal of Environmental Biology, 31: 189-195.
Kılıç, A., 1999. Karapınar (Konya) yöresinin kuşları. Turkish Journal of Zoology, 23(1): 91-97.
Kızılkaya, E., Karaca, M., Urhan, R., 2013. Investigations on ornitofauna of Sarayköy district (Denizli/Turkey). Int. Conf. on Env. Science and Technology, June 18-21, Nevsehir, Turkey, pp: 405-412.
Kiziroğlu, İ., 1989. Türkiye Kuşları (Kımızı Listede Olanlar ve Bulundukları Bölgeler). Orman Genel Müdürlüğü, Eğitim Daire Başkalığı, Yayın ve Tanıtım Şube Müdürlüğü Ankara.
Kiziroğlu, İ., 2009. Türkiye Kuşları Cep Kitabı. Ankamat Matbaası, Ankara.
Küçük, Ö., Aslan, F., 2012. Sultan Sazlığı milli parkında yaşayan kuş türleri ve alanın sürdürülebilirliğini tehdit eden faktörler. 21. Ulusal Biyoloji Kongresi, 03–07 Eylül, Ege Üniversitesi, İzmir, s. 865.
Larter, S., 2011. Illustrated Encyclopedia of Birds. DK Publishing (Dorling Kindersley), London.
Lee, C.K., Lee, J.H., Kim, T.K., Mjelde, J.W., 2010. Preferences and willingness to pay for bird-watching tour and interpretive services using a choice experiment. Journal of Sustainable Tourism, 18(5): 695-708.
Lees, J.F., Christie, D.A., 2001. Raptors of the World. Christopher Helm Publishers, A&C Black Publishers, London.
Likoff, L.E., 2007. The Encyclopedia of Bird. International Masters Publishers, New York.
Moss, B.R., 1998. Ecology of Freshwaters: Man and Medium, Past to Future. Willey-Blackwell Science, Oxford.
Öden, T., 1971. Pestisidlerin kuşlara etkisi. Bitki Korunma Bülteni, 11(4): 247-270.
Özelmas, Ü., Karakaya, Ü., 2011. The ornithofauna of Eskişehir/Türkiye. Biological Diversity and Conservation, 4(2): 19-28.
Özkazanç, N.K., 2016. The importance of birds in biological control and insectivorous bird species determined in Bartın. International Journal of Bartın Faculty of Forestry, 18(2): 55-64.
Özkazanç, N.K., Özay, E., 2019. Göçmen kuşları tehdit eden faktörler. Bartın University International Journal of Natural and Applied Sciences, 2(1): 77-89.
Ralph, C.J., Sauer, J.R., Droege, S., 1997. Monitoring Bird Populations by Point Counts. Gen. Tech. Rep. PSW-GTR-149. US. Department of Agriculture Forest Service, Pacific Southwest Research Station, Albany, California.
RSPB, 2019. Bird diseases. https://www.rspb.org.uk/birds-and-wildlife/advice/how-you-can-help-birds/disease-and-garden- wildlife/diseases-in-garden-birds/ Accessed: 26.09.2019.
Saygılı, F., Yiğit, N., Bulut, Ş., 2008. Akşehir ve Eber göllerinin ornitofaunası. 19. Ulusal Biyoloji Kongresi, 23-27 Haziran, Trabzon, s.494.
Sözen, M., Erturhan, M., Boyla, K.A., Tozsin, T., Soydaş, M., 2015. Zonguldak Kuşları- Özellikleri, Yayılışları, Görülme Zamanları ve Koruma Statüleri. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı 10. Bölge Müdürlüğü, Zonguldak İl Şube Müdürlüğü Yayınları, Gökçe Ofset Matbacılık, Ankara.
Süel, H., Oğurlu, İ., Ertuğrul, E.T., 2018. Karacaören I baraj gölünün kuş faunası. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(1): 22-28.
Svensson, L., Mullarney, K., Zetterström, D., 2016. Collins Bird Guide-The Most Complete Guide to the Birds of Britain and Europe. Hatper Collins Publisher, London.
Şekercioğlu, Ç.H., 2006. Increasing awareness of avian ecological function. Trends in Ecology and Evolution, 21(8): 465-471.
Şekercioğlu, Ç.H., Schneider, T.H., Fay, J.P., Loarie, S.R., 2007. Climate change, elevational range shifts, and bird extinctions. Conservation Biology, 22(1): 140–150.
Synider, K., 2016. New study doubles the estimate of bird species in the world. American Museum of Natural History. www.amnh.org, New York.
Tabur, M.A., Ayvaz, Y., 2006. Gölcük Gölü (Isparta) kuşları. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(1): 16-20.
Tabur, M.A., Ayvaz, Y., 2005. Burdur Gölü su kuşlarının biyoekolojisi. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 13(1): 26-145.
Tabur, M.A., Ayvaz, Y., 2010. Kuşların ekolojik önemi. Conference: Second International Symposium on Sustainable Development, June 8-9, Sarajevo, Bosnia and Herzegovina, pp. 560-565.
Tepe, M., Urhan, R., 2011. Işıklı Gölü, Gökgöl ve yakın çevresinin (Denizli-Afyonkarahisar) kuşları. X. Ulusal Ekoloji ve Çevre Kongresi, 04-07 Ekim, Çanakkale, s.72.
The Spruce, 2019. Natural disasters and birds. https://www.thespruce.com/natural-disasters-and-birds-386487, Accessed: 26.09.2019.
Toprak, H.H.C., Adızel, Ö., Varol, İ., 2008. The Bird fauna of Gaziantep (Turkey). International Journal of Natural and Engineering Sciences, 2(1): 41-46.
Turan, L., Erdoğan, A., 1998. Avifauna research of Antalya/ Kurşunlu redpine natural forest. Ornithologische Gesellschaft Bayern, Orn. Anz., 37: 141-147.
Turan, N., 1990. Türkiye’nin Av ve Yaban Hayvanları-Kuşlar. Orman Genel Müdürlüğü, Eğitim Daire Başkanlığı, Yayın ve Tanıtma Şube Müdürlüğü, Ankara.
Uzun, A., 2010. Sapanca Gölü (Sakarya) Ornitofaunasının biyoekolojisi. SAÜ Fen Edebiyat Dergisi, 1: 1-14.
Wordatlas, 2019. Highest Flying Birds. https://www.worldatlas.com/articles/highest-flying-birds.html Accessed: 26.09.2019.
Van Geest, G.J., Wolters, H., Roozen, F.C.J.M., Coops, H., Roijackers, R.M.M., Buijse, T., Scheffer, M., 2005. Water-level fluctuations affect macrophyte richness in floodplain lakes. Hydrobiologia, 539(1): 239-248.
Yeniyurt, C., Hemmami, M., 2011. Türkiye’nin Ramsar Alanları. Doğa Derneği Yayınları, Emre Ofset, Ankara.
Yurtsever, S., Kurtonur, C., 2003. A preliminary study on the birds of the Istranca Mountains, Turkey. Acta Zoologica Cracoviensia, 46(1): 19-28.