Şile bölgesi (İstanbul) Üst Kretase volkaniklerinde mordenit türü zeolit oluşumu

Şile Bölgesinde geniş alanlarda yüzeylenen Üst Kretase yaşlı, andezit, dasit karakterli volkaniklerde mordenit tipte zeolitik ayırışım ürünü saptanmıştır. Mordenitçe zengin örneklerde belirgin bir silisleşme (kuvars ve opal - CT) ve çok düşük oranlarda killeşme (smektit ve illit) görülürken mordenit saptanmayan örneklerde önemli oranda killeşme mevcutdur. Bu ayrışımlar camsal kesimlerde ve boşluklarda gelişmişlerdir. Ayrıca, yine boşluklarda ve daha çok fenokristallerde kloritleşme, karbonatlaşma, kaolinleşme ve serisitleşme tipte ayrışımlar belirlenmiştir. Mordenit kristalleri prizin atik görünümlerde, yaklaşık 40x80 $mu m$ boyutlarda, altıgen enine kesitlerinde ise 10 ile 40 $mu m$ aralığında değişen kalınlıklardadır. Birim hücre kimyasal bileşimleri ortalama olarak "$Ca_{45} (Al_{13}Si_{36}O_{96})$ 11 $H_2O$ "formülü ile ifade edilir. Mordenitler üzerinde yapılan diferansiyel termal ve termogravimetrik analizler sonucunda 110°C ve 56O°C'lerde endotermik tepkimeler saptanmış ve 950°C sınırına dek toplam %11 ağırlık kaybına uğradıkları anlaşılmıştır.

Mordenite type zeolite accurrence in the Upper Cretaceous volcanics of Şile region, İstanbul

Mordenite type zeolitic alteration was identified in the Upper Cretaceous andesitic, dasitic rocks in Şile region, İstanbul. Silisification (quartz and opal-CT) and low degree clay alteration (smectite and illite) were recognized in mordenite - rich samples, while high degree clay alteration was determined in the samples which do not contain any mordenite mineralization. These alteration products have been developed in glassy components and also fill cavities and fissures of volcanic rocks. Besides, carbonate, chlorite and kaolinite type alterations were also identified in lioles and in pltenocryls. Mordenite crystals display thick tabular or prismatic morphology, 40x80 $mu m$ long. Hexagonal cross sections of the crystals have thicknesses changing in orders of 10 - 40 $mu m$. The average chemical composition of the mordenite crystals can be expressed by the chemical formula of"$Ca_{45} (Al_{13}Si_{36}O_{96})$ 11 $H_2O$. DTA curves of mordenites show endotherms at 110°C and 56O°C. According to the TGA curves of mordenitesthe total amount of weight loss below 950°C is about 11%.

___