Karaburun Yarımadası'nın kuzey kesimindeki killerin stratigrafisi, sedimantolojisi ve ekonomik kullanım olanaklarının araştırılması
Karaburun Yarımadasında yüzeyleyen Neojen yaşlı karasal sedimanlar içerisinde ekonomik öneme sahip kil oluşumlarının varlığı bilinmektedir. Kil oluşumları, Erken Miyosen yaşlı Salman formasyonu içinde bulunur. Formasyon, Karaburun Yarımadasındaki karasal Neojen tortullaşmasının başlangıcını simgelemektedir ve yelpaze deltası ortamında çökelmiştir. Altta örgütlenmemiş bloktaşı istifiyle başlar ve üste doğru çakıltaşına derecelenir. Yelpaze deltası istifinin su üstü bölümünü oluşturan kaba taneli çökelleri, silttaşı-çakıltaşı ardalanmasından oluşan su altı çökelleri izler. Yelpaze deltasının su altı çökelleri, kanal dolgusu, moloz akması ve set üstü litofasiyeslerinden yapılıdır. Linyit bantları ve karbonat arakatmanları içeren masif silttaşı düzeylerinin simgelediği gölsel kıyı gerisi istifi, yelpaze deltasının su altı çökelleri üzerinde çökelmiştir. Salman formasyonu, Erken Miyosen kalkalkali volkanizmasının ürünlerini kapsayan Yaylaköy volkanitleri tarafından örtülür. Yaylaköy volkanitleri, iki evrede yerleşimi yansıtan andezitbazaltik andezit bileşim aralığındaki lav akıntıları ve bu akıntıları birbirinden ayıran ince kül-lapilli tüf ardalanmasından yapılı piroklastik çökellerden oluşur. Ekonomik öneme sahip kil oluşumları, yelpaze deltası su altı çökellerinin set üstü litofasiyesi içerisinde gelişmiştir. İllit-kaolinit minerallerince zengin kil oluşumlarını denetleyen ana faktörün, beslenme alanındaki kayaçların jeokimyasal ve mineralojik özellikleri olduğu düşünülmektedir.
Investigation of stratigraphy, sedimentology and economical usage of the clays from the northern part of the karaburun peninsula
The presence of economical clay formations in the terrestrial Neogene deposits of the Karaburun Peninsula is well known. Clay formations occur in the Early Miocene Salman formation. The formation which indicates the beginning of the Neogene terrestrial sedimentation in the Karaburun Peninsula,deposited in a fan delta environment. It starts with disorganised boulderstone at base and grades into conglomerate through upward. The sublacustrine part of the fan-delta sequence represented by siltstone and conglomerate alternation overlies the subaerial fan-delta sequence including coarse-grained deposits. The sublacustrine fan-delta deposits are made up of channel-fill, debris-flow and overbank lithofacies. Lacustrine backshore sequence represented by massive siltstone levels with lignite levels and calcareous interlayers deposited over the sublacustrine fan-delta deposits. The Salman formation is covered by the Early Miocene Yaylaköy volcanites comprising the product of calc-alkaline volcanism. The Yaylaköy volcanites contain andesite-basaltic andesite lava flows reflecting two different stages of settling and pyroclastic deposits including fine ash-lapille tuff alternation which seperate these flows. The commercially clay formations developed on overbank lithofacies of the fan-delta deposits. It is expected that the main factor of controlling the illite-kaolinite rich clay formations are related to geochemical and mineralogical characteristics of the source rocks.
___
- Akal, C., Koralay, O.E., Candan, O., Oberhanslı, R., ve Chen, F., 2011. Geodynamic Significance of the Early Triassic Karaburun Granitoid (Western Turkey) for the Opening History of Neo-Tethys. Turkish Journal of Earth Sciences, 20, 255-271.
- Aras, A., Göktaş, F., Demirhan, M., Demirhan, H., ve İçöz, S., 1999. Karaburun Kilinin Stratigrafisi, Mineralojisi ve Pişme Özellikleri. BAKSEM99 1. Batı Anadolu Hammadde Kaynakları Sempozyumu, İzmir, 238-247.
- Borsi, S., Ferrara, G., Innocenti, F., ve Mazzuoli, R., 1972. Geochronolog and petrology of Recent volcanics in the eastern Aegean. Bull. Volcanologique, 36, (3), 473-496.
- Çakmakoğlu, A., ve Bilgin, R., 2006. Karaburun Yarımadasının Neojen Öncesi Stratigrafisi. Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 132, 33-62.
- Demirhan, H., 1999. Karaburun Yarımadası Killerinin Seramik Sektöründe Kullanım Olanaklarının Araştırılması. 3. Endüstriyel Hammaddeler Sempozyumu, İzmir, 47-56.
- Ercan, T., Türkecan, A., ve Satır, M., 2000. Karaburun Yarımadasının Neojen Volkanizması. Cumhuriyetin 75. Yıldönümü Yerbilimleri ve Madencilik Kongresi Bildiriler Kitabı I, MTA Yayını, 1-18.
- Erdoğan, B., Altıner, D., Güngör, T., ve Özer, S., 1990. Karaburun Yarımadasının Jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 111, 1-24.
- Erkül, S.T., Sözbilir, H., Erkül, F., Helvacı, C., Ersoy, Y., ve Sümer, Ö., 2008. Geochemistry of I-type granitoids in the Karaburun Peninsula, West Turkey: Evidence for Triassic continental arc magmatism following closure of the Paleotethys. Island Arc, 17, 394-418.
- Galloway, W.E. ve Hobday, D.K., 1996. Terrigenous Clastic Depositional Systems. Springer, Berlin, 489.
- Gümüş, H., 1971. Karaburun Yarımadasının Orta Kısmının Jeolojisi (İzmir). EÜFF İlmi Rapor Serisi, 100, 16.
- Helvacı, C., Ersoy, E.Y., Sözbilir, H., Erkül, F., Sümer, Ö., ve Uzel, B., 2009. Geochemistry and 40Ar/39Ar geochronology of Miocene volcanic rocks from the Karaburun Peninsula:Implications for amphibole-bearing lithospheric mantle source, Western Anatolia. Journal of Volcanology and Geothermal Research, 185, 181-202.
- Kalafatçıoğlu, A., 1961. Karaburun Yarımadasının Jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 56, 53-62.
- Robertson, A.H.F., ve Pickett, E.A., 2000. Paleozoic-Early Tertiary Tethyan evolution of melanges, rift and passive magrin units in the Karaburun Peninsula (western Turkey) and Chios Island (Greece). In: Bozkurt, E., Winchester, J.A., ve Piper, J.D.A. (eds), Tectonics and Magmatism in Turkey and the Surrounding Area Geological Society, London, Special Publications, 173, 43-82.
- ISSN: 1016-9164
- Başlangıç: 1947
- Yayıncı: TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası
Sayıdaki Diğer Makaleler
Özgün Niteliklere Sahip Travertenler ve Önemleri: Sivas Yöresi Travertenlerinden Örnekler
Berk Çakmakoğlu, Fikret Göktaş, Mahmut Demirhan, Cahit Helvacı
Ganos Fayı Boyunca Geç Senozoyik Yaşlı Gerilme Durumları, KB Türkiye
Seray Çınar Yıldız, Süha Özden, Salih Zeki Tutkun, Özkan Ateş, Selda Altuncu Poyraz, Sevinç Kapan Yeşilyurt, Öznur Karaca
Cahit HELVACI, Mahmut DEMİRHAN, Berk ÇAKMAKOĞLU, Fikret GÖKTAŞ