Distribution of lithological and structural features along Bolu tunnel,Anatolian motorway

Bolu tüneli yaklaşık 3250 m uzunluğu ile ülkemizin en uzun otoyol tüneli olacaktır. Tünel güzergahı değişik litolojilerden ve doğrultu atımlı faylar ile bindirme zonlarından geçmektedir. Anadolu otoyolu Bolu tünelindeki en yaşlı birim, başlıca amfibolit, gnays,metadiyorit, metakuvarsdiyoritten oluşan Prekambriyen öncesi, Yedigöller formasyonudur. Bu birimleri Devoniyen yaşlı kayraktaşı, metakuvarsit ile Çatak kireçtaşı üyesinden oluşan ikizoluk formasyonu tektonik dokanakla üzerlemektedir. Tünel güzergahına yakın alanlarda Üst Kretase kaotik bir topluluk olan Abant karmaşığı ile başlar. Bu topluluk içerisine karmaşıkla yaşıt veya daha genç, Elmalık granitoidleri sokulum yapmıştır. Breşik mermer ve kayraktaşından oluşan Atyayla formasyonu Üst Kretase sonunu temsil etmektedir. Bu birimin üzerinde Paleosen-Alt Eosen yaşlı kumlu kireçtaşı ve karbonatlı kumtaşından oluşan Bayramışlar formasyonu ile kumlu kireçtaşı, karbonatlı kum taşı, breşik çakıltaşı, kum taşı, silttaşı, kil taşı, marn ve kireçtaşından oluşan Fındıcak formasyonu bulunmaktadır. Güzergahın en genç birimleri kil, kiltaşı, killi kireçtaşı, jips, marn ardalanması ile temsil edilen Orta-Üst Eosen yaşlı Apalar formasyonu ile tutturulmamış ve/veya tane tutturmalı çökellerden oluşan, Pliyosen yaşlı Asarsuyu formasyonudur. Bu birimler Üst Kretase'den başlayarak Üst Miyosen'e kadar K-G yönlü sıkıştırma kuvvetleri ile itilerek üst üste yığılmışlardır. Bu sıkıştırma rejimi Üst Miyosen'den sonra değişmiş ve tünel güzergahını da içine alan bölgede Kuzey Anadolu fay zonu ile ilişkili doğrultu atımlı faylar gelişmiştir.

Anadolu otoyolu Bolu tünelinde litolojik ve yapısal unsurların dağılımı

The Bolu tunnel, with a lenght 3250 m is going to be the longest one among the others in Turkish motorway project. The tunnel alignment passes through various lithological unit and zones of strike-slip and thrust faults. The oldest unit of the Bolu tunnel of the Anatolian motorway is the Yedigöller formation of Precambrian age composed mainly ofamphibolite, gneiss, metadiorite and metoquartzdiorite. Tectonically overlying this unit is the İkizoluk formation, comprizing of pyhllite, shale, quartzite and the Çatak limestone member. Upper Cretaceous is represented by a chaotic assemblage, called the Abant complex. Elmalık granitoids have intruded into this assemblage in the upper or later. The end of Upper Cretaceous is represented by brecciated marbles and slates of the Atyayla formation. It is overlain by Bayramışlar formation of Paleocene-Lower Eocene, which consists of sandy limestone, calcareous sandstone and breccia. The Fındıcak formation is represented by sandstone, siltstone, clay stone, marl and limestone. The youngest units of the alignment of the Bolu tunnel are the Apalar formation of Middle-Upper Eocene, which is represented by alternation of clay, claystone, clayey limestone, gypsium and marl and the Asarsuyu formation consisting of unconsolidated sediments of Pliocene. These units were piled up within a N-S compressional regime during Late Cretaceous. In Upper Miocene epoch the prevailing compressional regime has changed into which, has created when the North Anatolian Fault Zone, characterized by strike-slip faults.

PDF

___

Abdüsselamoğlu, Ş., 1959, Almacıkdağı ile Mudurnu ve Göynük civarının jeolojisi; İÜ Fen Fak. Monografileri sayı: 14.
Aktimur, T., Algan, Ü., Ateş, Ş., Oral, A., 1983, Bolu ve yakın çevresinin yerbilim sorunları ve çözümleri: M.T.A. Rap. no: 7387 (yayınlanmamış).
Astaldi rap. no: 2014,1990, Geological report; Preliminary design. Anatolian Morotway Gümüşova-Gerede Street» No 2,96s.
Aydın, M., Serdar, S., Şahintürk, ö., Yazman, M., Çokuğraş, R., Demir, O. ve Özçelik, Y., 1987, Çamdağ (Sakarya) Sünnicedağ (Bolu) yöresinin jeolojisi TJK Bülteni, 30,1-14.
Blumenthal, M., 1948, Bolu civan ile Aşağı Kızılırmak Mecrası arasındaki kuzey Anadolu silsilelerinin jeolojisi: MTA yayınları no: 13,265s.
Canik, B., 1980, Bolu sıcak su kaynaklarının hidrojeoloji incelemesi: Selçuk Üniversitesi Fen Fakültesi yayınlan no: 1,74s.
Christie-Blick, N. ve Biddle, K.T., 1985, Deformation and basin formation along strike-slip faults: Soc. Econ. Paleont. and Min. Spec. Publ. No: 37, p: 1-34.
Cent, O., 1990, Bolu masifinin jeolojik vejeoteknik incelemesi, Doktora tezi, HÜ Fen Bil. Ens., Ankara, 217 s. (yayınlanmamış).
Dalgıç, S., 1994, Anadolu otoyolu Bolu dağı geçişinin mühendislik jeolojisi, Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 213 s. (yayınlanmamış).
Görmüş, S., 1980, Yığılca (Bolu NW) yöresinin jeolojik incelemesi, Doktora tezi, Hacettepe Univ., Ankara, 210 s. (yayınlanmamış)
Gözübol, A., M., 1978, Mudurnu-Dokurcun-Abant (Bolu ili) alanının jeoloji incelemesi ve Kuzey Anadolu yardımının yapısal özellikleri, Doktora tezi, İÜ Fen Fak. Uygulamalı Jeoloji Kürsüsü, 116 s.
Gözübol, A.M., önal, M., 1986, Çat barajı isale tünelinin mühendislik jeolojisi ve kaya mekaniği incelemesi, MalatyaÇelikhan alanının jeolojisi: Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu TBAG-647 projesi (yayınlanmamış).
Higgins, W.M., 1971, Cataclastic Rocks: United States Government Printing Office, Washington. 97 p.
Kaya, O. ve Dizer, A., 1984, Bolu kuzeyi Üst Kretase ve Paleojen kayalarının stratigrafi ve yapısı: MTA Dergisi no: 97/98 (Ayrı baskı).
Ketin, I., 1966, Anadolunun Tektonik Birlikleri; MTA Enstitüsü Dergisi, 66,20-34.
Ketin, î., 1967, Bolu, Gerede, Mengen ve Yığılca bölgesindeki Paleozoyik Teşekküllere ait jeolojik rapor; TPOA Arama grubu, rapor no: 379 (yayınlanmamış).
Schmid, S.M. ve Handy, M.R., 1991, Towards genetetic classification of fault rocks; Geological usade and tectonophysical implications; Controversies in modern geology: Academic press limited, p 339-361.
Sibson, RH., 1977, Fault rocks and fault mechanizm Jour, of Geo.Soc.Lond. 133,191-213.
Şengör, A.M.C., ve Yılmaz, Y., 1981, Tethyan evolution: of Turkey Plate Tectonic Approach: Tectonophysics, 75, 181-241.
Takagi, H., 1986, Implications of mylonite microstructures for the geotectonic evolution of the median tectonic line: Central Japan. Jour. Structural Geo., 8,3-14.
Wilcox, R£., Harding, T.P. ve Seely, D.R., 1973, Basich wrench tectonics; AAPG Bull., 57/1, 74-96.
Yılmaz, Y., Gözübol, A.M., Tüysüz, O. ve Yiğitbaş, E., 1981, Abant (Bolu)-Dokurcun (Sakarya) arasında Kuzey Anadolu Fay zonunun kuzey ve güneyinde kalan tektonik birliklerin jeolojik evrimi. İÜ Yerbilimleri Der. 2., 231-261.