Farklı Bitki Ekstraktlarının Culex pipiens Linnaeus, 1758 (Diptera: Culicidae) Larvalarına Karşı Öldürücü Etkilerinin Belirlenmesi

Bu çalışmada, altı farklı bitki (Lavandula officinalis Miller (Lamiaceae), Mentha piperita L. (Lamiaceae), Hyoscyamus niger L. (Solanaceae,), Rosmarinus officinalis L. (Lamiaceae), Silybium marianum L. (Asteraceae) ve Coriandrum sativum L. (Apiaceae)) ekstraktlarının Culex pipiens Linnaeus, 1758 (Diptera: Culicidae) larvaları üzerinde öldürücü etkileri araştırılmıştır. Test için her bir kaba 500 ml su ve bu suyun içine 10’ar adet 3. dönem C. pipiens larvası konulmuştur. Daha sonra bu kaplara bitki ekstraktlarından elde edilen solüsyonlar eklenmiştir. Çalışma beş gün boyunca takip edilerek, larvaların yüzde ölüm oranları belirlenmiştir. Çalışmanın beşinci gününün sonunda en fazla öldürücü etki H. niger (%100) ekstraktında rastlanmış, bunu R. officinalis (% 98), C. sativum (%93), M. piperita (%68), L. officinalis (%65.0) ve S. marianum (%38) ekstraktları takip etmiştir. Çalışmada kullanılan ekstraktların LT50 (Letal Time) değerleri; H. niger için 1.42 gün/10 larva, R. officinalis için 1.94 gün/10 larva ve C. sativum için ise 3.27 gün/10 larva olarak bulunmuştur. LT90 değerleri ise; H. niger için 2.49 gün/10 larva, R. officinalis için 3.63 gün/10 larva ve C. sativum için ise 4.77 gün/10 larva şeklinde sıralanmıştır. Sonuç olarak, H. niger, R. officinalis ve C. sativum bitki ekstraktlarının, C. pipiens larvalarına karşı % 90’nın üzerinde öldürücü etki gösterdiği, bu zararlının mücadelesinde kullanılma potansiyeline sahip oldukları belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Bitki ekstraktı, sivrisinek, Culex pipiens, Letal time, mücadele

Determination of Mortality Effects Against Culex pipiens Linnaeus, 1758 (Diptera: Culicidae) Larvae of Different Plant Extracts

Bu çalışmada C. pipiens larvalarına karşı 10 farklı yabancı ot ekstraktının (Lavandula officinalis, Verbascum sp., Salvia sp., Hypericum sp., Mentha piperita, Thymus spp., Hyoscyamus niger, Rosmarinus officinalis, Silybium marianum, Coriandrum sativum) toksik etkileri belirlenmiştir. Her bir kaba 500 ml su konulmuş ve bu suyun içine 10’ar adet 3. dönem C. pipiens larvaları bırakılmıştır. Hazırlanan bu kaplara bitki ekstraktlarının 7/3 oranında su ve aseton ile seyreltilerek hazırlanan solüsyonlardan 2,5 ml ilave edilmiştir. 5. gün sonunda en fazla toksik etki H. niger (% 100) ekstratında rastlanmış olup, bunu R. officinalis (% 97.5), Thymus spp. (% 97.5), Verbascum spp. (%95), C. sativum (% 92.5), Hypericum spp. (%92.5), M. piperita (% 67.5), L. officinalis (% 65.0), Salvia sp.(% 57.5) ve Silybium marianum (%37.5) ekstratları takip etmiştir. LT50 değerleri H. niger (1.42 gün), Hypericum spp. (1.91 gün), R. officinalis (1.94 gün), Verbascum spp. (2.12 gün), Thymus spp. (2.23 gün), C. sativum (3.27 gün) ve LD90 değerleri ise H. niger (2.49 gün), R. officinalis (3.63 gün), Verbascum spp. (4.07 gün), Thymus spp. (4.53 gün), C. sativum (4.77 gün) ve Hypericum spp. (5.02 gün) şeklinde sıralanmıştır. Sonuç olarak C. pipiens larvalarına karşı H. niger, R. officinalis, Thymus spp., Verbascum spp., C. sativum ve Hypericum spp. mücadelede kullanılma potansiyeline sahip olduğu belirlenmiştir.

Keywords:

Plant extract, mosquito, Culex pipiens, lethal time, control,

PDF

___

Aldemir A. (2009). Initial and residual activity of VectoBac 12 AS, VectoBac WDG and VectoLex WDG for control of mosquitoes in Ararat Valley of Turkey. J Am Mosq Cont Assoc, 25 (1): 113-116.
Baydar H., Sagdıc O., Ozkan G., Karadogan T. (2004). Antibacterial activity and composition of essential oils from Origanum, Thymbra and Satureja species with commercial importance in Turkey. Food Cont, 15, 169-172.
Becker N., Petric D., Zgomba M., Boase C., Dahl C., Lane J. (2003). Mosquitoes and Their Control. New York: Plenum Publishers; ISBN: 0-306-47360-7. 497. [CrossRef] Ankara: Hacettepe Universitesi Fen Bilimleri Enstitusu.
Cetin H., Yanikoglu A., Kocak O., Cilek J.E. (2006). Evaluation of temephos and chlorpyrifos-methyl against Culex pipiens L. (Diptera: Culicidae) larvae in septic tanks in Antalya, Turkey. J Med Entomol, 43 (6): 1195-1199.
Davis P.H., Tan K., Mill R.R.(1988). Flora of Turkey and the Aegean Islands. Vol.10 Edinburgh, Edinburgh Univ. Press.
Davis P.H. (1965-1985). Flora of Turkey and the Aegean Islands. Vol. 1-9. Edinburgh, Edinburgh Univ. Press.
Eldridge B.F. (2000). The epidemiology of arthropod borne disease.In. Eldridge BF and Edman DJ. (Ed) Medical Entomology, a textbook on public health and veterinary problems caused by arthropods. Netherland:Kluwer Academic Publishers;. pp. 165-85.
Ergunay K., Whitehouse C.A., Ozkul A. (2011). Current status of human arboviral diseases in Turkey. Vector Borne Zoonotic Dis. 11: 731-41.
Güncan A., Durmuşoğlu E.(2004). Bitkisel kokenli doğal insektisitler üzerine bir değerlendirme. Hasad, 20 (233): 26-32.
Güner A., Özhatay N., Ekim T., Başer K.H.C.(2000). Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol. 11. Edinburgh, Edinburgh Univ. Press
Isman M.B.(2000). Plant essential oils for pest and disease management. Crop Protec 19, 603-608.
Özhatay N., Kültür Ş., Aksoy N.(1999). Check-list of additional taxa to the supplement flora of Turkey II. Turk J Bot, 23, 151-169.
Özhatay N., Kültür Ş. (2006). Check-list of additional taxa to the supplement flora of Turkey III. Turk J Bot, 30, 281-316
Özhatay N., Kültür Ş., Aslan S.(2009). Check-list of additional taxa to the supplement flora of Turkey IV. Turk J Bot, 33, 191-226.
Susurluk H., Calıskan Z., Gürkan O., Kırmızıgül S. ve Gören N. (2007). Antifeedant activity of some Tanacetum species and bioassay guided isolation of the secondary metabolites of Tanacetum cadmeum ssp. cadmeum (Compositae). Industrial Crops and Products, 26, 220-228.
Yeşilada E., Sezik E., Fujita T.(1993). Screening of some Turkish medicinal plants antiulcerogenic activities. Phytoth Res, 7, 263-265.