Film Eleştirisi mi, Yorumu mu, Tanıtımı mı? Ahlat Ağacı Filmi Hakkında Yazılanlar Üzerinden Bir İnceleme
Medyada “film eleştirisi” başlığı altında yayınlanan sinema yazıları, filmler ile seyirciler arasında ilişki kuran, filmleri yorumlayan bir yazı türüdür. Yazarlar ile yönetmenler ve yapımcılar arasında bir gerilim alanı oluşturan bu tür yazılar filmlerin tanıtılması işlevini de üstlenir. Tarihsel olarak bu yazılar tanımlayıcı işlevle ortaya çıkmış, süreç içinde daha derinlikli akademik incelemelere dönüşmüştür. Akademik yazılarda filmler sosyolojik, psikanalitik, ideolojik, felsefi, auteur, göstergebilimsel, feminist yaklaşımlarla ele alınırken, medyadaki yazılarda da yüzeysel olarak benzer eğilimler görülür. Makalede, film eleştirisi ve film yorumu kavramları hakkında bilgiler verilmiş; Nuri Bilge Ceylan’ın Ahlat Ağacı filminin vizyona girmesinden hemen sonraki iki haftada (Haziran 2018), aralarında günlük gazetelere, televizyonlara, haber sitelerine ait olanların yanı sıra kişisel olanların da yer aldığı web sitelerinde film hakkında yayınlanan ve random (rastlantısal) yöntemiyle seçilen, yazarlarının çoğunun sinema yazarı olduğu 50 yazı incelenmiştir. Yazarların filmi hangi bağlamlarda değerlendirdikleri, eleştiri-yorumlarını hangi olgular üzerinde yoğunlaştırdıkları saptanmaya çalışılmıştır. Bu tarih aralığında film hakkında yayınlanan herhangi bir akademik inceleme yazısına rastlanmadığı için bu tür yazılardan yararlanıl(a)mamıştır. Makalede filmin kendisine yönelik bir analiz yapılmamasına, Ceylan sineması ve Ahlat Ağacı filminin yorumlanmamasına özen gösterilmiştir. Makale kapsamında nitel içerik analizi tekniğiyle incelenen yazılar hakkında betimsel analiz yapılmıştır. İncelenen yazıların eleştiri yazısı olmaktan çok yorum yazısı olduğu; yazılarda filminin genellikle auteur, psikanalitik ve sosyolojik yaklaşımlarla ele alındığı; feminist, ideolojik ve göstergebilimsel değinmelerin sınırlı olduğu, Ceylan’ın diğer filmlerinden ve Ahlat Ağacı filmine kadar gelen sinema yaklaşımından farklılaştığı yorumlarının yapıldığı, yazarlar tarafından filmin beğenildiği, yoğun diyalogları ve süresi dışında olumsuz olarak değerlendirilmediği görülmektedir.
Anahtar Kelimeler:
Film eleştirisi, film yorumu, film tanıtımı, Ahlat Ağacı, Nuri Bilge Ceylan, Türk sineması
Film Criticism, Interpretation or Presentation? A Review of the Writings About the Ahlat Ağacı Movie
Cinema articles published under the title of "film criticism" in the media are a type of writing that establishes a relationship between films and audiences and interprets films. These types of writings, which create a tension between writers, directors and producers, also serve to promote films. Historically, these articles have emerged with a descriptive function, and have turned into more in-depth academic studies in the process. In academic writings, while films are handled with sociological, psychoanalytic, ideological, philosophical, auteur, semiotic, feminist approaches, superficially similar tendencies are observed in the articles in the media. The article provides information about the concepts of film criticism and film interpretation; In the two weeks immediately after the release of Nuri Bilge Ceylan's film Ahlat Tree (June 2018), the authors were selected randomly and published about the film on websites including daily newspapers, televisions, news websites as well as personal ones. 50 articles, most of which were cinema writers, were reviewed. It was tried to determine in which contexts the authors evaluated the film and which facts they focused their criticism-comments on. Since there was no academic review article about the film in this date range, such articles could (a) not be used. In the article, care was taken not to analyze the film itself and not to interpret Ceylan cinema and Ahlat Tree. Within the scope of the article, descriptive analysis was made about the articles examined by qualitative content analysis technique. It is stated that the articles examined are commentary rather than criticism; In the articles, his film is generally handled with auteur, psychoanalytic and sociological approaches; It is seen that feminist, ideological and semiotic references are limited, comments are made that Ceylan differs from his cinema approach from his other films and Ahlat Tree, and the film is liked by the authors, it is not evaluated negatively except for its intense dialogues and its duration.
Keywords:
Film criticism, film commentary, film introduction, Ahlat Tree, Nuri Bilge Ceylan, Turkish cinema.,
___
- Akbal, S. Z. T. (2003). “Sokağa Bakan Pencereleriyle Eleştirinin Evi: Eleştiri İktidarı Kime Verir?”, (Ed. Deniz Bayraktar), Türk Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler içinde, C: 3, s.11-23, İstanbul, Bağlam.
- Akbulut, H. (2005). Nuri Bilge Ceylan Sinemasını Okumak: Anlatı, Zaman, Mekân, İstanbul: Bağlam.
- Arslan, T. (2017). Eleştirmenleri Vurun! Sinemanın Lanetlileri, İstanbul, Kırmızı Kedi.
- Atay, S. R. (1990) Türk Film Eleştirisinde Yaklaşım Biçimleri, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Danışman: Doç. Dr. Oğuz Adanır, İzmir.
- Bazin, A. (1995). (ilk basım 1966) Çağdaş Sinemanın Sorunları, Çev. Nijat Özön, 2. bs., Ankara, Bilgi.
- Biryıldız, E. (2002). Örneklerle Türk Film Eleştirisi (1950-2002), İstanbul, Beta.
- Biryıldız, E. (2011, Temmuz-Ağustos). “Günümüzde Film Eleştirisi Tüm Yöntemleri Kullanıyor”, Hayal Perdesi, 23, 56-57.
- Cevizci, A. (1999). “Eleştiri”, Felsefe Sözlüğü, 3. bs., İstanbul, Paradigma.
- Corrigan, T. (2018). Film Eleştirisi El Kitabı, Çev. Ahmet Gürata, 5. bs., Ankara, Dipnot.
- Eco, U. (1992). Açık Yapıt, Çev. Yakup Şahan, İstanbul, Kabalcı.
- Güler, N. (2013) Türkiye’de 2000-2010 Yılları Arasında Yazılı Basında Yer Alan Komedi Film Eleştirilerinin Yapısalcı ve Post-Yapısalcı Kuramlar Bağlamında Değerlendirilmesi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Ferlal Örs, İzmir. Hançerlioğlu, O. (1977). “Eleştiri”, Felsefe Sözlüğü, Cilt 2, İstanbul, Remzi.
- Kabadayı, L. (2013). Film Eleştirisi Kuramsal Çerçeve ve Sinemamızdan Örnek Çözümlemeler, İstanbul, Ayrıntı.
- Kılıç, L. (2008). Fotoğraf ve Sinemanın Toplumsal Tarihi, Ankara, Dost.
- Kırel, S. (2010). Kültürel Çalışmalar ve Sinema, İstanbul, Kırmızı Kedi.
- Metin, Z. (1967). “Türkiye’de Sinema Eleştirmesi 1918-1942”, Yeni Sinema, 8, s.13.
- Mulvey, L. (1997). “Görsel Haz ve Anlatı Sineması”, Çev. Nilgün Abisel. 25. Kare, 21 (Ekim), s.38-46.
- Neuman, W. L. Toplumsal Araştırma Yöntemleri Nitel ve Nicel Yaklaşımlar, Cilt II, çev. Sedef Özge, Ankara, Yayın Odası Yayınları. Onaran, A. Ş. (1999). Sinemaya Giriş, 2. bs., İstanbul, Filiz Kitabevi.
- Özden, Z. (2000). Film Eleştirisi, İstanbul, AFA Yayıncılık.
- Özön, N. (1981). “Eleştiri”, Sinema ve Televizyon Terimleri Sözlüğü, Ankara, Türk Dil Kurumu.
- Pramaggiore, M. & Wallis, T. (2008). Film A Critical Introduction, London, Laurence King Publishing.
- Timisi, N. (2014). “Sinemaya Feminist Müdahale: Laura Mulvey’de Psikanalitik Seyirciden Teknolojik Seyirciye”, (Ed. Murat İri) Sinema Araştırmaları: Kuramlar, Kavramlar, Yaklaşımlar içinde (s.157-182), 3. bs., İstanbul, Derin.
- Varol, S. F. (2016). Temsil, İdeoloji, Kimlik, İstanbul, Varlık.
- Yanıkkaya, B. (2014). “Arsız Adam ve Bir Maymun: Feminist Film Okumaları”, (Ed. Murat İri) Sinema Araştırmaları: Kuramlar, Kavramlar, Yaklaşımlar içinde (s.183-211), 3. bs., İstanbul, Derin.
- Başlangıç: 2021
- Yayıncı: Film Araştırmaları Derneği
Sayıdaki Diğer Makaleler
Türkiye’de Reklamların ve Reklamcılık Anlayışının Filmlere Yansıması (1970-1980)
Bilim-Kurgu Sinemasında Şiirsel Bir Deneme: Solaris
Sınıf Eşitsizliği Açısından Bir Öz Eleştiri Örneği: Platform Filmi İncelemesi
Serkan ÖZTÜRK, Verda Sima DAŞKESEN
Netflix Film ve Dizilerinde Ailenin Temsili: Azizler ve Queens Gambit Örnekleri