Çetin MUTLU, Şaban GÜÇLÜ, Erdal SERTKAYA

Diyarbakır ili ikinci ürün mısır alanlarında Cicadellidae (Homoptera) familyasına bağlı önemli türlerin populasyon değişimleri

Birçok zararlı böcek türü mısır bitkisinin değişik fenolojik dönemlerinde ortaya çıkarak mısırın değişik organlarında doğrudan veya dolaylı olarak zarara ve dolayısıyla ürün kayıplarına neden olmaktadır. Bu zararlı böcek türleri arasında Cicadellidae familyası önemli bir yer tutmaktadır. Bu çalışma ile Diyarbakır ve çevresinde ikinci ürün mısır üretim alanlarında yoğun olarak görülen Cicadelliade türlerinden Asymmetrasca decedens (Paoli, 1932), Empoasca decipiens (Paoli, 1930), Zyginidia sohrab Zachvatkin, 1947 ve Psammotettix striatus (Linnaeus, 1758) (Homoptera: Cicadellidae)’un fenolojik dönemi boyunca populasyon değişimleri sarı yapışkan tuzak ve vakumlu böcek toplama aleti (D-Vac ) ile belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışma 2005-2006 yılları arasında Diyarbakır ilinde ekolojisi birbirlerinde farklı Bismil ve Ergani ilçelerinde yapılmıştır. Her iki yöntemle yapılan çalışma sonucunda A.decedens E. decipiens ve Z. sohrab populasyonlarının, ikinci ürün mısırın 2-4 yapraklı döneminden itibaren artmaya başlayarak koçan püskülü ve olgunlaşma döneminde en yüksek seviyeye ulaştıkları belirlenmiştir. P. striatus türünün ise mısırın 2-4 yapraklı olduğu dönemin başında yoğun olarak bulunduğu, bu dönemden sonra populasyonunun giderek azaldığı ve özellikle mısırın püskül oluşturma döneminden sonra minumuma indiği belirlenmiştir. Z. sohrab 2005 yılında, A.decedens ve E. decipiens 2006 yılında hakim tür olmuştur

The population fluctuations of Ciciadellidae (Homoptera) species on second crop maize in Diyarbakır province

The population fluctuations of Asymmetrasca decedens (Paoli, 1932), Empoasca decipiens (Paoli, 1930), Zyginidia sohrab Zachvatkin, 1947 and Psammotettix striatus (Linnaeus, 1758) (Homoptera: Cicadellidae), the most common species in second crop maize in Diyarbakir were examined by using yellow sticky traps and D-Vac sampling methods. The study was conducted in Ergani and Bismil, which have different ecological conditions, in 2005 and 2006. Both sampling methods revealed that the population levels of A.decedens, E. decipiens and Z. sohrab began to rise at the 2-4 leaf stage of maize and reached to highest level at the corncob tassel and maturation stages. On the other hand, high population levels of P. striatus at the 2-4 leaf stage started to decrease to the lowest level at tassel stage. While in 2005 Z. sohrab was the dominated species, A.decedens and E. decipiens became dominated species in 2006.

PDF

___

Anonymous, 2003a. Dünya mısır üretim miktarı, üretim alanı ve parasal değeri. http://www.fao.org.
Anonymous, 2003b. Tarımsal Yapı (Üretim, Fiyat, Değer). Başbakanlık DİE. Yayınları,Ankara.
Anonymous, 2005. Mısır ekim alanları, Diyarbakır ve İlçeleri. Diyarbakır Tarım İl Müdürlüğü Proje İstatistik Şubesi Raporları. (Yayınlanmamış).
Başpınar, H & N. Uygun, 1992. Adana ili turunçgil bahçelerinde Asymmetresca decedens (Poali) ve Empoas decipiens Poali (Homoptera, Cicadellidae)’nin populasyon dalgalanmaları ve zararı üzerine çalışmalar. Türkiye II. Entomoloji Kongresi Bildirileri, Adana, 533–540.
Bushing, R. W. & V. F. Burton, 1974. Leafhopper damage to silage corn in California.Journal of Economic Entomology, 67: 656-658.
Degooyer, T. A., L. P. Pedigo & M. E. Rice 1998. Development of sticky trap sampling technique for potato leafhopper adults. Journal of Agricultural Entomology, 15(1): 33-37.
Göçmen, H., Ş. Güçlü & Ş. Dağlı, 1996. Antalya’da pamukta zararlı Cicadellidae türleri ve populasyon dalgalanmaları. Türkiye III. Entomoloji Kongresi, 24-28 Eylül 1996 Ankara, 23-28.
Karman, M., 1971. Bitki Koruma Araştırmalarında Genel Bilgiler Denemelerin Kuruluşu ve Değerlendirme Esasları. Mesleki Kitaplar Serisi, Bölge Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Bornova- İzmir, 279 s.
Kavut, H., 1990. Ege Bölgesi’nde İkinci Ürün Mısır Ekim Alanlarında Görülen Hastalık, Zararlı, Yabancıotlar ve Bunların Doğal Düşmanları Üzerinde Araştırmalar. Bornova Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü, Araştırma Projesi Sonuç Raporu, 8 s (Yayınlanmamış).
Lodos, N., 1981. Maize pests and their importance in Turkey. European Plant Protection Organization Bulletin, 11 (2): 87-89.
Lodos, N., 1982. Türkiye Entomolojisi (Genel, Uygulamalı, Faunistik). Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No:429, Ege Üniversitesi Basımevi, Bornova-İzmir, Cilt II, 591 s.
Mutlu, Ç., 2007. Diyarbakır İli II.Ürün Mısır Ekiliş Alanlarındaki Cicadellidae (Homoptera) Türleri ve Populasyon Değişimlerinin Belirlenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Basılmamış) Yüksek Lisans Tezi, Hatay, 64 s.
Nault, L. R., 1980. Maize bushy stunt and corn stunt: A comparison of disease symptoms, pathogen host ranges, ve vectors. Phytopathology, 70: 659-662.
Oman, P. W., 1949. Nearctic leafhoppers (Homoptera: Cicadellidae), a generic classification and check list. Memoirs of the Entomological Society of Washington 3:1-253.
Purcell, A. H. & J. S. Elkinton, 1980. A comparison of sampling methods for leafhopper vectors of X-Disease in California cherry orchards. Journal of Agricultural Entomology, 73 (6): 854–860.
Samu, F. & M. Sarospataki, 1995. Design and use of have-hold suction sampler, and its comparison with sweep net and pitfall trap sampling. Folia Entomologica Hungarica, 56: 195-203.
Şaş-Sertkaya, G. & A. Çınar, 1997. Yabancı otlarda beslenen bazı Cicadellidae türlerinin Spiroplasma citri Saglio et al.'yi taşıma olasılığının araştırılması ve populasyon dalgalanmalarının saptanması. Türkiye II Herboloji Kongresi Bildirileri, s. 321-329. 1-4 Eylül, İzmir ve Ayvalık, Türkiye, 1997.
Şimşek, Z., 1982. Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde Mısır ve Darılarda Zararlı Olan Böcek Türleri, Tanınmaları, Yayılış Alanları ve Zararları Üzerinde Araştırmalar. Diyarbakır Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Yayınları No: 6, 86 s.
Tozlu, G. & Ö. Alaoğlu, 1994. Ordu ili mısır (Zea mays L.) ekim alanlarında bulunan fitofag ve predatör böcek türleri. Türkiye Entomoloji Dergisi, 18 (1): 51-64.
Yılmaz, E., 2006. Aydın, İzmir ve Manisa İlleri Mısır Ekiliş Alanlarında Görülen Cicadellidae (Homoptera) Familyasına Bağlı Türlerin Saptanması ve Populasyon Değişimlerinin Belirlenmesi Üzerinde Araştırmalar. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Basılmamış) Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 85 s.