Murat TİRYAKİOĞLU, Abdurrahman YİĞİT, Erdal SERTKAYA

Buğday yaprakbitleri, Rhopalosiphum padi (L.) ve Sitobion avenae (F.) (Homoptera: Aphididae)'nin buğdayda bazı verim özelliklerine etkileri ve popülasyon gelişmeleri

Antakya (Serinyol) ve Reyhanlı (Hatay)’da 1998–2002 yıllarında yürütülen bu çalışmada buğday yaprakbitleri, Rhopalosiphum padi (L.) ve Sitobion avenae (F.)’nin buğdayın verim özelliklerine etkileri ile popülasyon gelişmeleri ortaya konulmuştur. Bu amaçla 1998–1999 buğday yetiştirme döneminde Reyhanlı’da “Genç–99” ve “Ege–88” çeşitlerinde yaprakbitlerinin görüldüğü başaklanma döneminde kurulan denemede yaprakbitli ve yaprakbitsiz karakterler oluşturulmuştur. Her parselde 22 Şubat-22 Nisan 1999 tarihleri arasında genellikle yedi gün aralıklarla 20’şer buğday bitkisinde canlı yaprakbiti bireyleri (ergin + nimf) sayılmıştır. Her iki çeşitte de yaprakbitli ve yaprakbitsiz karakterler arasında ortalama bitki boyu, başak uzunluğu, birim alandaki sap ve başak sayısı, başakta başakçık sayısı ve başakta dane sayısı bakımından önemli bir fark çıkmamış; başak dane verimi, hektolitre ağırlığı (“Ege–88” söz dışı) ve dane verimi açısından ise önemli düzeyde fark bulunmuştur. Sözkonusu yaprakbitlerinin popülasyonları 2000–2002 yıllarında 1999’a göre daha geç dönemlerde ve daha düşük yoğunluklarda ortaya çıkmıştır. Çalışmanın yürütüldüğü alanlarda buğday yaprakbitlerinin avcı türleri olarak, Coccinella septempunctata (L.), C. undecimpunctata L., Synharmonia conglobata (L.), Adonia variegata (Goeze), Episyrphus balteatus (DeGeer), Metasyrphus corollae (F.), Melanostoma mellinum (L.), Meliscaeva auricollis (Meigeu), Sphaerophoria scripta (L.), Chrysoperla carnea (Stephens) ve parazitoit, Aphidius uzbektanicus ile entomopatojen fungus, Metarhizium sp. belirlenmiştir. Buğdayda yaprakbitlerinden kaynaklanan verim kayıplarının önlenmesi ve gereksiz insektisit uygulamalarından kaçınılması bakımından EZE değerlerinin ve farklı buğday çeşitlerinin yaprakbitlerine duyarlılığının belirlenmesi konularında çalışmalar yapılmasında yarar vardır. Ayrıca yetiştirme dönemindeki iklim şartları ve doğal düşman popülasyon düzeylerinin izlenmesinin, buğday alanlarında yaprakbitlerinin zarar durumları konusunda karar vermede dikkate alınması gereken etkenler olduğu değerlendirilmiştir.

Population fluctuations of cereal aphids, Rhopalosiphum padi (L.) and Sitobion avenae (F.) (Homoptera: Aphididae) and their impact on crop loss parameters of wheat

Population fluctuations of cereal aphids, Rhopalosiphum padi (L.) and Sitobion avenae (F.) (Homoptera: Aphididae) and their impact on crop loss parameters of wheat Population fluctuations of cereal aphids, Rhopalosiphum padi (L.) and Sitobion avenae (F.), (Homoptera: Aphididae) and their impact on crop loss parameters of wheat were revealed in Antakya during the years of 1998–2002. The aphid populations were recorded in infested and aphid-free plots in Reyhanlı by seven day intervals from 22 February to 22 April, 1999 on two wheat varieties, “Genç-99” and “Ege-88”. Twenty plants were examined at each sampling date and alive induviduals (adult+nymph) were counted. Mean plant height, spike length (cm), number of maximum stems, number of spikes, number of spikelets pers pike, number of grain per spike were not effected, while hectoliter weight, spike yield, and grain yield (except “Ege-88”) were differed between the infested and aphid-free plots, significantly. The population densities were higher and occured in early stages in the growing seasons of 1998–1999 than those of 2000 to 2002. Predatory insects, Coccinella septempunctata (L.), C. undecimpunctata L., Synharmonia conglobata (L.), Adonia variegata (Goeze), Episyrphus balteatus (DeGeer), Metasyrphus corollae (F.), Melanostoma mellinum (L.), Meliscaeva auricollis (Meigeu), Sphaerophoria scripta (L.), Chrysoperla carnea (Stephens) and parasitoid, Aphidius uzbektanicus Luthetzki and entomopathogenic fungi, Metarhizium sp. were found to be as natural enemies of the cereal aphids.

PDF

___

Anonymous, 2004. Tarımsal Yapı ve Üretim. T.C. Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu, Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası, Ankara, Ocak 2007, 547 s.
Ankersmit, G. & N. Carter, 1981. Comparison of the epidemiology of M. dirhodum and S. avenae on winter wheat. Neth. J. Path. 87: 71-81.
Aslan, M. M., 2002. Kahramanmaraş İlinde Aphidoidea (Homoptera) Türleri ile Bunların Parazitoid ve Predatörlerinin Saptanması. Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Bitki Koruma Anabilim dalı, Doktora Tezi, No: 672, 136 s.
Aslan, M. M., N. Uygun & P. Stary, 2004. A survey of aphid parasitoids in Kahramanmaraş, Turkey (Hymenoptera: Braconidae, Aphidinae; and Hymenoptera: Aphelinidae). Phytoparasitica, 32: 255–263.
Bilgin, M. G., 2006. Kahramanmaraş ilinde buğday tarlalarında görülen yaprakbitlerinin popülasyon yoğunlukları ve doğal düşmanları. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans tezi, 51 s.
Blackman, R. L. & V. F. Eastop, 1984. Aphids on the World’s Crops: An Identification Guide. John Wiley & Sons. Chichester, 466 pp.
Catherall, P. L., A. L. Parry & J. Valentine, 1987. Reaction of some winter oat varieties to infection with Barley yellow dwarf virus. Ann. Appl. Biol., 110: 148-149.
Chambers, R. J., K. D. Sunderland, D. L. Stacey & I. J. Wyatt, 1986. Control of cereal aphids in winter wheat by natural enemies. Aphid specific predators, parasitoids and pathogenic fungi. Ann. Appl. Biol., 108: 219-231.
Du Toit, F. & M. C. Walters, 1984. Damage assessment and economic threshold values for the chemical control of the Russian wheat aphid, Diuraphis noxia (Mordvilko) on winter wheat-Tech. Commun. Dep. Agric. Rep. S. Afr. No: 191, 58–62.
Elmalı, M., 1993. Yaprakbitlerinin buğdayın bazı verim ve kalite özlliklerine etkisi. I. Un-Bulgur-Bisküvi Sempozyumu (21-22 Haziran 1993, Karaman), 103–113.
Elmalı, M., 1998. Russian wheat aphid in Konya province. Euphytica, 100: 69–76.
Elmalı, M. & S. Toros, 1994. Konya ilinde buğday tarlalarında yaprakbiti doğal düşmanlarının tespiti üzerinde araştırmalar. Türkiye III. Biyolojik Mücadele Kongresi Bildirileri (İzmir, 25–28 Ocak 1994), 13–18.
Elmalı, M. & S. Toros, 1996. Konya ilinde buğdaylarda Aphidoidae türleri ve bulunuş oranları. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Yayın no: 1454, Bilimsel Araştırma ve İncelemeler: 802, 40 s.
Elmalı, M. & S. Toros, 1997. Buğdayın bazı verim ve kalite özelliklerine Sitobion avenae (F.) (Homoptera: Aphididae)’nın etkisi. Türk. entomol. derg., 21: 109–118.
El-Serafy, H. A., 1999. Population density of cereal aphid parasitoids and their role in suppressing cereal aphids on wheat plantations at Mansoura disrrict. Arch. Phytopathol. and Plant Prot., 32: 257-264.
Honek, A., 1987. Effect of plant quality and microclimate on population growth and maximum abundances of cereal aphids, M. dirhodum (Walker) and S. avenae (F.) (Hom., Aphididae). J. Appl. Ent., 104: 304–313.
Humber, R. A. & K. S. Hansen, 2005. Arsef Index: Host-by-Fungus. Fungus, Host order, Host family, Host genus, Host species Arsef (28 September 2005). USDA-ARS Plant Protection Research Unit US Plant, Soil &Nutrition Lab. NY (USA) http://arsef.fpsnl.cornell.edu/mycology/catalogs/Indices/hostfung.pdf.
Jones, F. G. Wj. & M. G. Jones, 1984. Pests of Field Crops. London, 392 pp.
Kolbe, W. 1969. Studies on the occurence of different aphid species as the cause of cereal yield and quality losses. Pflanzenschutz-Nachr., 22: 171–204.