Pamukta farklı ekim şekli ve ekim zamanının yeşilkurt (Helicoverpa armigera Hubn. Lepidoptera: Noctuidae) popülasyonuna ve bitki gelişmesine etkisinin araştırılması

Farklı pamuk ekim şekilleri ve ekim zamanlarının yeşilkurt (Helicoverpa armigera Hubn.) populasyon gelişmesine etkisi Adana ilinde 2008 ve 2009 yıllarında araştırılmıştır. Çalışmada sırta, düze ve malçlı olmak üzere üç ekim şekli kullanılmıştır. Pamukl mart-nisan döneminde 15 gün aralıklarla 5 farklı ekim zamanında ekilmiştir. Yeşilkurt, deneme parsellerinde Yeşilkurt pamuğun koza oluşturma ve olgunlaştırma döneminde ortaya çıkarak, temmuz - ağustos döneminde iki döl vermiştir. Yeşilkurt larva yoğunluğu tüm ekim şekillerinde nisan ayı ortası ve sonlarında ekilen parsellerde yüksek, mart ayında ekilen parsellerde ise önemli derecede düşük bulunmuştur (P<0.05). 2009 yılında temmuz ayı sonlarında ekonomik zarar eşiğinin 4 katı üzerine çıkan larva yoğunluğu, nisan ayı ortası ve sonunda ekilen parsellerde koza sayısını azaltmasına karşın (P<0.05), nisan ortasında ekilen parsellerde verimi azaltmamış aksine, bu parsellerde verim en yüksek düzeyde gerçekleşmiştir. En son dönemde ekilen pamukta ise (nisan sonu) verim en düşük bulunmuştur. Bazı farklılıklara karşın, en yüksek verim malçlı ekim tekniğinden elde edilmiştir. Sonuç olarak, pamuğun malçlı ekim tekniği ile nisan ayı ortasında ekilmesinin uygun olacağı, ve nisan ayından sonra, ekim zamanı geciktikçe, yeşilkurt zararının da o oranda artacağı kanaatine varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Pamuk, yeşilkurt, gelişme, ekim tekniği, ekim zamanı

Influence of various planting techniques and time on development of bollworm (Helicoverpa armigera Hubn. Lepidoptera: Noctuidae) and plant development in cotton

The influence of various planting technique and time on the population developments of cotton bollworm (Helicoverpa armigera Hubn) in cotton was investigated in Adana province, Turkey in 2008-2009. Three planting techniques, ridge, flat and mulching were deployed. Cotton was planted at 15-days intervals in March-April period. There was two generations of the bollworm at boll forming-maturation period in July-August. Densities of bollworms in plots planted in mid- and late April were higher but significantly lower in plots planted in March (P<0.05). Although larval densities, which appeared in plots planted in mid- and late April, and exceed 4-fold of the threshold level of bollworm in late July in 2009, decreased numbers of green bolls, this case did not reduce cotton yield in those plots; in reverse, cotton yields was the highest in all plots planted in mid-April. Yield of cotton sown at the latest date (late April) was the lowest. Although there were some differences, the highest cotton yield was obtained from the mulching technique (pooling over planting dates). Consequently, it is commented that planting of cotton by mulching technique in mid-April would be better cultural practice. If planting of cotton is getting late after April, damage due to the bollworm attacks would be increase with a high rate.

Keywords:

Cotton, bollworm, development, planting technique, planting time,

PDF

___

Anonim, 2012. Bitkisel üretim istatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). http://www. tuik.gov.tr (Erişim tarihi: Ocak, 2014)
Amjad A., Aheer, G. M., Muhammed, S., Zafar, S., Muhammed, A. & Khan, M. 2009. Effect of sowing dates on population development of Helicoverpa armigera (Hb.) in cotton genotypes. Pakistan Entomologist, 31 (2): 128-132.
Chamuene, A., Ecole, C. & Sidumo, A. 2007. Effect of strip intercropping for management of the American bollworm, Helicoverpa armigera Hubner (Lepidoptera: Noctuidae) on cotton (Gossypium hirsutum) in Morrumbala District, pp. 1049-1052. 8th African Crop Science Society Conference, El-Minia, Egypt, 27-31 October 2007.
Çopur O., Oğlakçı M. & Gür, M. A. 1999 Harran Ovası koşullarında farklı ekim zamanlarının pamuk (Gossypium hirsutum L.) lif teknolojik özelliklerine etkisi üzerine bir araştırma, 98-102. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi 15-18 Kasım 1999, Adana.
Dong, H. Z., Li, W. J., Li, Z. H., Tang, W. & Zhang, D. M. 2003. Review on utilization of vegetative branches of cotton plants. Cotton Science, 15:313-317.
Fereres, E. & Goldhamer, D. A. 1991. Plastic mulch increases cotton yield, reduces need for preseason irrigation. California Agriculture, 45(3): 25-28.
Ghavami, M. D. 1999. Adana ili Karataş ve Balcalı pamuk tarlalarında doğal düşman türlerinin saptanması, 541-552. Türkiye IV. Biyolojik Mücadele Kongresi Bildirileri 26-29 Ocak 1999, Adana.
Göven M. A. & Efil, L. 1994. Dicle vadisi pamuk alanlarında zararlı yeşilkurt (Heliothis armigera Hübn.) (Lepidoptera: Noctuidae)’un doğal düşmanları ve etkinlikleri üzerinde araştırmalar, 449-457. Türkiye 3. Biyolojik Mücadele Kongresi Bildirileri, 25-28 Ocak, İzmir.
Gurr, G. M., Wratten, S. D., Tylianakis, J. M., Kean, J. & Keller, M. 2005. Providing plant foods for natural enemies in farming systems: balancing practicalities and theory. In: Plant-Provided food for Carnivorous Insects: a protective mutualism and its application (Ed: Wäckers FL, van Rijn P.C. J, Bruin J ). Cambridge University Press,Cambridge, U.K., pp 326-347.
Gür M. A., Çopur O., Özel A. & Oğlakçi M. 2001. Harran ovası koşullarında farklı ekim zamanlarının pamuk (Gossypium hirsutum L.) bitkisinde verim tarımsal özellikler ve erkencilik kriterlerine etkisi üzerine bir araştırma,175-180. I. Türkiye Tarla Bitkileri Kongresi 17-21 Eylül 2001, Tekirdağ.