Osmanlı Devletinin Son Döneminde ve Türkiye Cumhuriyetinde Öğretmen Yetiştirme ve Bu Konuda Orta Asya Türk Dünyası İle Bazı İlişkiler

Bu çalışmanın amacı Osmanlı Devleti’nin son döneminde ve Türkiye Cumhuriyetinde öğretmen yetiştirme ve bu konuda Orta Asya Türk dünyası ile ilişkileri tarihi süreç içinde incelemek ve gelecekte daha yapılandırılmış işbirliği için öneriler geliştirmektir. Osmanlı Devletinin ve Türkiye Cumhıriyetinin Orta Asya ve Rusya’daki Türklerle olan ilişkisi coğrafi uzaklık ve siyasi nedenlerle oldukça sınırlı kaldığı için bu durum eğitim ve öğretmen yetiştirme alanına da yansımıştır. Osmanlının Tanzimat’tan beri Batıya yönelmesi de kültürel bir etmen ve dünya görüşü olarak Osmanlı Devletinin Orta Asya ve Rusya Türklerine olan ilgisini olumsuz etkilemiştir. Bu durum Türkiye Cumhuriyeti Devletinde de 1991’e kadar gözlenmektedir. Osmanlı Devleti ve Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Rusya ve Orta Asya Türk Dünyasına eğitim katkıları arasında oralara öğretmen gönderme çalışmaları dikkat çekmektedir. Orta Asya’da 1991’den sonra kurulan yeni Türk Devletleri ile Türkiye Cumhuriyeti Devleti arasında eğitim ve öğretmen konularında her geçen gün ilişkiler gelişmektedir. Bu ilişkilerin daha çok güçlenmesi için; yapılandırılmış, akılcı ve özgün modeller geliştirmek, Türk devletlerinin ve akraba toplulukların geleceği açısından büyük önem arz eden bir konu olarak düşünülmelidir.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı, öğretmen yetiştirme, Orta Asya, Türk Dünyası

PDF

___

Akyol, T. (1990). Yarınlar ışıklı (gaspıralı’nın ceditçilik yolu…), Tercüman 25 Şubat 1990.
Akyüz, Y. (2021). Türk eğitim tarihi (M.Ö. 1000-M.S. .2021). Pegem Akademi.
Altunya, N. (200). Gazi eğitim enstitüsü (1926-1980). Gazi Üniversitesi.
Aydemir, Ş. S. (1995). Suyu arayan adam. Remzi Kitabevi.
Ayvazoğlu, B. (1987). Türk dünyasında bir meş’ale: Gaspıralı İsmail Bey, Tercüman, 16 Ağustos 1987, s. 4.
Battal-Taymas, A. (1966). Kazan Türkleri. Türk Kül. Araş. Ens.
Bilhan, S. (1988). Orta asya bilgin Türk hükümdarlar devletinde eğitim, bilim, sanat. TDV.
Cengiz, İ. (1995). Kazak düşünür, şair ve yazarı Abay. Doğu Türkistan Göçmenler Der.
Cengiz, i. & Gayretullah, H. B. (1983). Çin’de İslamiyet ve Türkler. Ekim 1983.
Çağatay, N. (1987). Mehmet Cevdet İnançalp, cumhuriyet dönemi eğitimleri. UNESCO Türkiye Millî Komisyonu.
Dilaver, H. H. (1996). Türk cumhuriyetlerinde öğretmen yetiştirme ve istihdam şartları. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Fıtrat, A. (2000). Buhara’da ceditçilik eğitim reformu (Haz. S. Erşahin). Kültür Bakanlığı Yayınları.
Gövsa, İ. A. (1927). İlk gençlik hakkında ruhiyat ve terbiye tetkikleri. Suhulet Yayınevi.
İlkul, A. K. (1955). Türkistan ve çin yollarında unutulmayan hatıralar. Zarif İş Matbaası.
İnalcık, H. (1994). The ottoman empire, the classical age (1300-1600), London, Phoenix.
Kayabalı, İ. & Arslanoğlu, C. (1978). Orta asya Türklüğünün tarihi ve bugünkü durumu. Kömen Yay.
Gaspıralı İsmail Bey. (1909). (Yaz. E. Edip, çev. B. Turgut). YY.
Kurban, İ. (1992). Şarkî Türkistan cumhuriyeti (1944-1949). TTK Yay.