TRIPS ANLAŞMASI’NDA İLAÇ PATENTLERİNİN ZORUNLU LİSANSI
Ülkeler ihtiyaç duydukları patentli ilaçlara zorunlu lisans yoluyla daha uygun koşullarda erişebilmektedirler. Zorunlu lisans,
patent sahibinin rızası olmaksızın bir kamu
otoritesi kararı ile devlete veya üçüncü kişilere verilen patent konusu buluşu kullanma
yetkisidir. Zorunlu lisans sayesinde, bir yandan patent sahibinin menfaati uluslararası
anlaşmalarda ve ulusal düzenlemelerde
belirlenen ilke ve esaslar çerçevesinde korunurken; diğer yandan, toplumun patentli
ilaçlara duyduğu ihtiyaç karşılanmaktadır.
Bu çalışmada, ilaçlara erişim sorununun
çözümünde zorunlu lisans kurumunun oynadığı rol, Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet
Anlaşması (TRIPS Anlaşması) bağlamında incelenmektedir. Bu çalışma, dört bölümden
oluşmaktadır. Birinci bölümde, ilaç buluşlarının patent korumasına alınması sürecinden
bahsedilmektedir. İkinci bölümde, zorunlu
lisans kurumunun genel esasları açıklanmaktadır. Üçüncü bölümde, ilaç patentleri
hakkında zorunlu lisansa karar verilmesi süreci incelenmektedir. Son olarak, günümüze
kadar ilaç patentleri yönünden zorunlu lisans uygulamasına değinilmektedir.
Compulsory Licensing of Pharmaceutical Patents in TRIPS Agreements
___
- ABBOTT, Frederick M.: “Managing the Hydra: The Herculean Task
of Ensuring Access to Essential Medicines”, in MASKUS, Keith E. /
REICHMAN, Jerome H. (ed.), International Public Goods and Transfer
of Technology under A Globalized Intellectual Property Regime, New
York 2005, s. 393-424.