BANKACILIK UYGULAMASINDA TEMERRÜT (GECİKME) FAİZ ORANLARININ SINIRLANDIRILMASINA İLİŞKİN HUKUKİ GÖRÜŞ VE DEĞERLENDİRMELER

Ticari hayatın gerekleri nedeniyle ticari işlere uygulanacak hükümler kimi zaman adi işlere uygulanacak hükümlerden farklılık arz eder. Bu farklılığın söz konusu olduğu hallerden birisi de ticari işlere uygulanacak faiz hükümlerine ilişkindir. Mevzuatımızda ticari işlerde faiz oranlarının belirlenmesine ilişkin olarak herhangi bir sınırlama bulunmaması nedeniyle, özellikle temerrüt faiz oranlarının oldukça yüksek belirlenmiş olduğu durumlarla karşılaşılabilmektedir. Bankacılık mevzuatında faiz oranlarını belirleme yetkisi Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın 2020/3 sayılı Tebliği ile bankalara bırakılmış olduğundan uygulamada çok yüksek oranlarda faiz oranları ile karşılaşılabilmekte ve bu nedenle borçlarını ödeyemeyen tacir ve işletmelerin iflas etmesi ile dahi karşı karşıya kalınabilmektedir. Uygulamada da özellikle genel kredi sözleşmelerinde temerrüt faiz oranlarını belirleme yetkisinin tek yanlı olarak bankalara bırakan hükümlere sıklıkla yer verildiği görülmektedir. Bankaların bu oranları sözleşme imza tarihinde belirlemek yerine bazen ilgili kısımları boş bıraktıkları, daha çok ise bahse konu oranları belirsiz bir faiz oranına endekslemek suretiyle hüküm altına aldıkları görülmektedir. Ancak bu yöndeki hükümlerin geçerliliği hukuken tartışmalı olup tek taraflı yükümlülük tesis etme yetkisinin sadece kamu gücünü haiz idareye (devlet) ait olması gerçekliği karşısında, kredi kullanacak olan kişilerle eşit pozisyondaki ve özel hukuk tüzel kişiliğini haiz olan bankaların kredi sözleşmelerine yazmış oldukları tek taraflı faiz belirleme yetkileri ciddi hukuksal ve ekonomik sorunlara yol açabilmektedir. Bu çalışmada, konuya ilişkin mevzuat hükümlerine yer verilerek, ticari işlerde temerrüt faiz oranının sınırlandırılması konusunda doktrin ve yargı kararları incelenmekte ve bankaların ticari işlerde faiz oranını belirleme serbestîsinin yasal sınırları hakkında görüş ve değerlendirmelerde bulunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Ticari iş, , faiz, genel kredi sözleşmesi, , temerrüt faizinin sınırlandırılması, oran serbestisi

Legal Assessments on the Limitation of Default Interest Rates in Banking Practice

Due to the specific requirements of commercial life, the provisions applied to commercial affairs differ from those applied to ordinary businesses. One of the most important differences is the provisions of interest applied to commercial affairs. Due to the fact that there is no restriction in Turkish legislation regarding the determination of interest rates in commercial affairs, some specific situations with quite high default interest rates may be encountered. Since the authority to determine the interest rates in the banking legislation is left to the banks with the Communiqué No. 2020/3 of the Central Bank of the Republic of Turkey, pretty high interest rates can be encountered in practice and therefore the bankruptcy of merchants and businesses that cannot pay their debts. In practice, it is observed that general loan agreements often include provisions that unilaterally leave the authority to determine default interest rates to banks, as well. It is also observed that banks sometimes leave the relevant parts blank instead of determining a definite default interest rate on the date of contract signature, and more often, they put provisions indexing the said rates to an uncertain interest rate. The written authority to determine unilateral interest rates in general bank contracts can cause serious legal and economic problems because banks are in equal positions with those who will use loans and banks have private law legal personality. However, the authority to establish an unilatera liability belongs merely to the administration (state) which has the public power. That is one of the most important issues that cause legal disputes on the validity of those sort of provisions. In this study, we tried to examine doctrinal and judicial decisions related to the restrictions of the default interest rates in commercial affairs by reference to the provisions of relevant legislation related to the subject in question and some legal assessments are made on the legal limits of the banks' freedom to determine the interest rates in commercial affairs have been made.

Keywords:

Commercial affair, interest, general loan contract, , limitation of default interest, , freedom of interest rates.,

PDF

___

AKYOL, Şener: “Banka Sözleşmeleri”, Ord. Prof. Kemalettin Birsel’e Armağan, İstanbul 2001.
ARKAN, Sabih: Ticari İşletme Hukuku, Ankara 2011.
ARSLAN, Kaya: “Adi ve Ticari İşlerde Faiz”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. LIV, İstanbul 1994,s. 347-366.
AYDOĞDU, Murat: “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda Faiz ile İlgili Düzenlemeler”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 12 (1), İzmir 2010, s. 85-136.
AYHAN, Rıza/ÖZDAMAR, Mehmet/ÇAĞLAR, Hayrettin: Ticari İşletme Hukuku Genel Esasları, Ankara 2013.
BAHÇECİ, Barış: “Ticari Kredilerde Temerrüt Faizi Oranının Sözleşme Eliyle Bankaların İnisiyatifine Bırakılması Sorunu”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 128, Ankara 2017, s. 307-348.
BOZER, Ali: “Ticari İşlere İlişkin Faiz Hükümlerine Toplu Bakış”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. 2, S. 3, Ankara 1964, s. 362-370.
EREN, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul 2015.
GÖKTÜRK, Kürşat: “Ticari İş Kavramı, Sınırlandırılması ve Faiz Meselesi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XIX, S. 2, Ankara 2015, s.3-44.
KAYAR, İsmail: “Kredi Sözleşmelerinde Bankaya Tek Yanlı Faiz Artırma Yetkisi Veren Hükümlerin Geçerliliği ve Uygulanması”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. I, S.2, 1997, s. 82- 93.
KILIÇOĞLU, Ahmet: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2012.
KUNTALP, Erden: “Bankalar ve Genel İşlem Koşulları”, Türk Hukukunda Genel İşlem Şartları Sempozyumu, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara 2011.
OĞUZMAN, Kemal/ÖZ, Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C.-1, İstanbul 2014.
ORTAÇ, Nurdan Orbay: “6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Çerçevesinde Ticari İşlerde Faiz”, Ankara Barosu Dergisi, Ankara 2014/2, s.117-134.
ÖZ, Turgut: “Borçlar Kanunu Tasarısı Paneli”, Hukuki Perspektifler Dergisi, S. 4, Ağustos 2005, s. 74-84.
POROY, Reha/YASAMAN, Hamdi: Ticari İşletme Hukuku, İstanbul 2012.
REİSOĞLU, Safa: Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul 2013.
SEROZAN, Rona: Sözleşmeden Dönme, İstanbul 2007.
YAĞCI, Kürşat: “Anapara Faizi ve Temerrüt Faizine Üst Sınır Getiren TÜRK BORÇLAR KANUNU. m. 88 ve TÜRK BORÇLAR KANUNU m. 120 Hükümlerinin Ticari Faizler (TÜRK TİCARET KANUNU m. 8 ve TÜRK TİCARET KANUNU m. 9) Bakımından Uygulanabilirliği”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. LXXI, S. 2, 2013, s. 421-438.