EÇMİYADZİN KATOGİKOSLUĞU VE RUSYA DEVLETİ ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN BAŞLANGICI

X.-XII. asırlardan itibaren Rusya'nın Güney Kafkasya'da varlığı daha sıkı bir şekilde göstermiştir. Özellikle Ermenistan ile münasebetler XII. Yüzyıla dayanmaktadır. Rusya yayılma politikasında yerli halkların bir çok unsuru ile ilgilendiğinden dolayı Kilise unsuruna da çok önem vermiştir. Ermeni halkının Eçmiyadzin Gregoryen Kilisesi ile aralarındaki güçlü bağı göz önünde bulundurarak Eçmiyadzin Katogikosluğuu ile doğrudan münasebetlerin gelişmesine büyük önem vermiştir. İleride Eçmiyadzin Katogikosluğuna bir takım ayrıcalıklar tanıyarak Ermenistan ve Ermeni halkı üzerinde kontrolü sağlamlaştırmayı amaçlamakla birlikte Eçmiyadzin Katogikosluğu vasıtasıyla dış politikadaki amellerini de hayata geçirmek için niyetlenmiş idi. Bu makalede ilişkilerin gelişme sürecini incelenerek, Rusya’nın Eçmiyadzin Katogikosluğunu dinî vazifelerini yerine getirmekte desteklemekle kalmayıp nasıl siyasi amaçlarına bir nevi alet etmeye başladığı anlatılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Eçmiyadzin, Gregoryen, Katogikosluk, Rusya, Ermenistan

BEGINNING OF THE RELATIONS BETWEEN ECMIYADZIN PATRIARCHATE AND RUSSIA

Russia had started its influence on the South Caucasus from the 10th and 12th centuries. It had relations with Armenia coming from the 12th century. Russia gave a great importance to the church, as it gave significance to the characteristics of the local people. Russia gave a great significance to improve relations with Ecmiyadzin Patriarchate because it realized the strong ties between the Ecmiyadzin Gregorian Church and the Armenian people. Russia gave some privileges to this patriarchate for having control on Armenia and Armenian people and also benefiting from them on foreign relations. In this paper, developing process of the relation of Russia and Ecmiyadzin Patriarchate is going to be discussed and going to be explained how Russia used Ecmiyadzin Patriarchate according its political aims.

Keywords:

Ecmiyadzin, Gregorian, Patriarchate, Russia, Armenia,

PDF

___

Akty Kavkazskoi Arkheografiçeskoi Komissii (Kafkasya Arkheographi Komisyonunun Belgeleri), 12 Cilt, Tiflis 1866-1904.
Arhiv Ministerstva İnostrannyh Del (Rusya İmparatorluğu Dışişleri Bakanlığı Arşivi), D. 111-23, No. 1, Ek 1,9, Yıl: 1780-1801; D. III-21, No. 1, Yıl: 1780-1801.
Arkhiv Arrmyanskoy İstorii (Ermeni Tarihi Arşivi), 4 Cilt, Moskva 1894.
Astrakhanskie Vedomosti (Astarhan Haberleri), No. 47, Astrakhan 1846.
Polnoe Sobranie Zakonov Rossiyskoy İmperii s 1649 goda (Rusya İmparatorluğu Kanunlar Külliyatı), 40 Cilt, Sankt-Petersburg 1830.
Polnoe Sobraniye Zakonov, Obshcheye prilojeniye (Rusya İmparatorluğu Kanunlar Külliyatı, Ekler), 12 Cilt, Sankt-Peterburg 1830.
Sobranie aktov, otnosyashchikhsya k obozreniyu istorii armyanskogo naroda (Ermeni halkının tarihine ilişkin dokümanlar külliyatı), 3 Cilt, Moskova 1833.
ARSLAN, A. Kutsal Ermeni Papalığı & Eçmiyazin Kilisesi'nde Stratejik Savaşlar, Truva Yayınları, İstanbul 2005.
BUTKOV, P., Materialy dlya novoi istorii Kavkaza c 1722 po 1803 god (17721803 yıllar arası Kafkas tarihine dair belgeler), 2 Cilt, Sankt-Peterburg 1869.
DUBROVİN, N., İstoriya voiny i vladyçestva russkikh na Kavkaze (Rusların Kafkasya’da egemenlik ve savaşlar tarihi), 6 Cilt, Sankt-Petersburg 18711888.
------------, Prisoedinenie Krıma k Rossii (Kırım’ın Rusya’ya katılması), 2 Cilt, Sankpeterburg 1885.
EZOV, G., Snoşeniya Petra Velikogo s armyanskim narodom (Çar Petro ile Ermeni halkı arasındaki münasebetler), Sanktpeterburg 1898.
HAÇATRYAN, R.G., Russkaya istoriçeskaya mısl’ i Armenia XVII-naçalo XIX-go vekov, Erevan 1987.
LEBEDEV, S., Grafy Paniny (Prens Panin’ler), Sankt-Peterburg 1864.
ORİ, İsrael, Armayno –Russkie otnoşeniya (Ermeni-Rus İlişkileri), http://patmaban.com/index.php?name=news&op=view&id=47
RAHMATULLİN, M., Oteçestvennaya İstoriya, C. VI, Moskova 1996.