MEŞA SELİMOVİÇ’İN “DERVİŞ VE ÖLÜM” ADLI ROMANINDA BİREY / TOPLUM / İKTİDAR ÇATIŞMASI

Boşnak edebiyatının en önemli yazarlarından biri olan Meşa Selimoviç, 1910 tarihinde Bosna’nın Tuzla kentinde doğmuştur. Aşırı duygusal bir ruh yapısına sahip olan yazar, İkinci Dünya Savaşına bizzat katılmış, savaşın insan ruhunda bıraktığı izleri sürükleyici bir anlatım ve etkileyici bir üslupla kaleme almıştır. 1966 yılında “Derviş ve Ölüm”ü yayımlanmasıyla Yugoslav edebiyat çevrelerinde büyük ilgi uyandırmıştır. 1973’te Türkçeye çevrilen eser, 19 Ağustos 2004 yılında ilan edilen “Ortaöğretim OkullarındaOkutulacak 100 Temel Eser” listesinde de yer almıştır. Romanın altyapısı gerçek bir yaşanmışlığa dayanır. Selimoviç’in subay olan en büyük kardeşinin askerî mahkeme kararıyla 1944 yılı sonlarında kurşuna dizilmesi romanın temelini oluşturur. Yazar, hayatında önemli bir dönüm noktası saydığı bu olayı Osmanlı Devleti’nin son yıllarında Balkan coğrafyasında kurgulayarak roman formunda kaleme alır. Romanda kardeşinin devlet, iktidar tarafından haksız bir şekilde öldürülmesine isyan eden Mevlevi tekkesi şeyhi Ahmet Nureddin'in kendi iç dünyasıyla, toplumla ve iktidarla çatışması işlenir.Farklı disiplinlerde farklı içeriklere sahip olan çatışma kavramı genel olarak birbirleriyle uyuşmayan dilek, istek ya da amaçların yarışmasından ortaya çıkan üzücü ya da kıvanç vermekten uzak bilinç hâli olarak tanımlanır. Anlatma esasına bağlı edebî eserlerde ise çatışma, olay örgüsünün gelişmesinde basamakları ortaya çıkaran kişilerin kendileriyle, birbirleriyle ya da çevreleriyle olan ilişkilerinde yaşadıkları gerilime verilen adlandırmadır. Bu çalışma “Derviş ve Ölüm” romanında iktidar, din, ahlak, adalet, suç, ceza gibi kavramlar ile öfke, nefret, intikam, ihanet, sadakat, dostluk gibi duygular ekseninde şekillenen birey/toplum/iktidar çatışmasını irdeleme amacı taşımaktadır.

PDF

___

Aktaş, Şerif (1991). Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş. 2. Baskı, Ankara: Akçağ Yayınları.

Aslanyürek, Semir (2004). Senaryo Kuramı. İkinci Basım, Ankara: Pan Yayıncılık.

Aytaç, Gürsel (1999). Çağdaş Türk Romanları Üzerine İncelemeler. 2. Basım, Ankara: Gündoğan Yayınları.

Binyazar, Adnan (2015). Ağıt Toplumu. İstanbul: Can Sanat Yayınları.

Budak, Selçuk (2009). Psikoloji Sözlüğü. Dördüncü Basım. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.

Cüceloğlu, Doğan (1999). İnsan ve Davranışı Psikolojinin Temel Kavramları. 9. Basım, İstanbul: Remzi Kitabevi.

Çam, Olcay, Akgün Ebru (2007). “Kişilerarası İlişkilerde Çatışma ve Çatışma Yönetimi.” Ege Üniversitesi HYO Dergisi.23(2): 208-209.

Çetin, Nurullah (2003). Roman Çözümleme Yöntemi. Ankara: Öncü Basımevi.

Çetişli, İsmail (2004). Metin Tahlillerine Giriş/2 Hikâye-Roman-Tiyatro. Ankara: Akçağ Yayınları.

Bradic, Nebojşa (2011). Derviş ve Ölüm / Kale. (Çev. Bilge Emin). İstanbul: Mitos Boyut Yayınları.

Egri, Lajos (1982). Piyes Yazma Sanatı. (Çev. Suat Taşer). İstanbul: Yazko Yayınları.

Eroğlu, Feyzullah (2006). Davranış Bilimleri. 7. Baskı, İstanbul: Beta Yayınları.

Karataş, Turan (2004). Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü, 2. Baskı, Ankara: Akçağ Yayınları.

Karip,Emin (1999). Çatışma Yönetimi. Ankara: PegemA Yayıncılık.

Kaya, Fahri (1997). Çağdaş Boşnak Edebiyatı Antolojisi. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayınları.

Özdemir, Emin (2005). Yazınsal Türler. 6. Basım, Ankara: Bilgi Yayınevi.

Selimoviç, Meşa (2009). Derviş ve Ölüm. (Çev. Mahmut Kıratlı), 9. Baskı, İstanbul: Timaş Yayınları.

Selimoviç, Meşa (2001). Kale. (Çev. Suat Engüllü), İstanbul: Ötüken Neşriyat A.Ş.

Tekin, Mehmet (2002). Roman Sanatı 1 (Romanın Unsurları).İstanbul: Ötüken Neşriyat A.Ş.

Topal Coşkun, Calap Adil (2108). “1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı Öncesi Uluslarası Diplomasi ve Sultan Abdülaziz’in Ölümü, Turkish Studies, vol.13, pp.553-578.

İNTERNET KAYNAKLARI

http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.5c115629ed4aa2.17852346 (E.T. 07.11.2018).

http://www.tubaterim.gov.tr(E.T. 07.11.2018).

Turkish Studies - Language and Literature-Cover

ISSN: 2667-5641
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ