KARACAOĞLANIN ŞİİRLERİNDE DAĞ ALGISI, Işıl ALTUN

PERCEPTION OF MOUNTAINS IN THE POETRY OF KARACAOGLAN

Tabiat ve tabiatın en önemli unsuru olan "dağ" halk edebiyatının ve halk şairlerinin önemli mekânlarından biridir. Halk şiirinde dağ, tabiat bütünü içinde oldukça geniş yer tutan gerçek, yaşamsal bir parçadır, dolgu bir mekân değildir. Bu çalışmada halk şiirinin önemli bir temsilcisi olan, aşk ve tabiat şairi diye tanımlanan Karacaoğlan'ın beş yüz şiirinden yola çıkılmıştır. Onun söylediği şiirlerde Türkmenlerin sosyo-kültürel yapılarının yol açtığı zaman ve mekânla süslenmiş olan hayatları vardır. Karacaoğlan'ın yetiştiği ve gezdiği yerlerin adları (iller, köyler, dağlar, yaylalar, beller, ovalar, göller, pınarlar), kullandığı dil (tasvirler, benzetmeler, mahalli kullanımlar) ve Türkmenlere ait gelenek görenek, giyim kuşam unsurları, konar göçer kültürü, sosyal ve tarihi olaylar, Karacaoğlan'ın hem tabiî hem de düzenlenmiş çevresine kısaca yaşam alanına ışık tutar niteliktedir. Karacaoğlan şiirinin genel tabiatı içinde "dağ" tabiatın oldukça önemli bir elemanı olarak karşımıza çıkmaktadır. Karacaoğlan'ın şiirlerinde "dağ" hem kendi gerçekliğinde var olan tabiatın bir parçası "dağ" hem de Karacaoğlan'ın söylemek istediklerini söyleyebilmek için kurgulanmış bir "dağ"dır. Karacaoğlan genel anlamda tabiatı, özel ve dar anlamda "dağ"ı her zaman insanla olan ilişkisi bağlamında ele almıştır. Çalışmamızda "dağ" imgeli şiirlerin Karacaoğlan'ın iç dünyasını, içsel-düşünsel yaşam kavrayışını, karakterini, heyecanını bize nasıl anlattığı üzerinde durulmuş, Karacaoğlan'ın nesneleri sergileyişi, dağ algısı ile yoğunlaştırılmış duyguları dile getirişi ele alınmış, mek? nsal bir olgu ve algı olan "dağ"ın insanla olan ilişkisi ortaya çıkarılmıştır.

Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic

Nature and "Mountains", which are the most important elements of the nature, are important settings of the folk literature and folk poetry. Mountains in the folk poetry are a real vital part of the naturethey are not fictional settings. In the present study, five hundred poems of Karacaoğlan, who is one of the important representatives of the folk poetry and defined as the poet of love and nature, were taken into consideration. In the poetry he composed, the lives of the Turkomans which were decorated with time and place depending on their socio-cultural structures are depicted. The names of the places Karacaoğlan was brought up and visited (provinces, villages, mountains, plateaus, mountain passes, plains, lakes, springs), the language he used (descriptions, methaphores, local uses), and the traditions, customs and clothing of the Turkomans, their nomadic culture, social and historical events shed light on Karacaoğlan's both natural and arranged environment, shortly, his living space. We see within the general nature of Karacaoğlan's poetry that "Mountains "are very important elements of the nature. "Mountains" in Karacaoglan's poetry characterize both a "mountain" as a part of the nature and a "mountain" depicted by him to tell what he wanted to tell. Karacaoğlan always used the nature in general sense and a "mountain" in a special and narrow sense in the context of its relationship with people. The present study emphasized how Karacaoglan told us his inner world, internal-intellectual life concept, character and excitement, discussed how Karacaoglan presented the objects, expressed his feelings by using his perception of mountains and revealed the relationship of "a mountain", which is a spatial phenomenon and perception, with a human.

PDF

___

AKAL, Aytül. (2007). Kızım Nerdesin. ?zmir: Uçanbalık Yayınları.
AKAL, Aytül. (2010). Kızım Ben Çocukken. ?zmir: Uçanbalık Yayınları.
AKAL, Aytül. (2010). Oğlum Nerdesin. ?zmir: Uçanbalık Yayınları.
AKAL, Aytül. (2011).Oğlum Ben Çocukken.?zmir: Uçanbalık Yayınları.
AKAL, Aytül. (2012). Annem Neden Çıldırdı?. ?zmir: Uçanbalık Yayınları.
AYDIN, Seçkin. (2006). Çocuk Yazınında Mizah Kullanımının Bili?sel, Duyu?sal ve Toplumsal Yönden Önemi. II. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu. Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
BALDW?N, Erin. (2007). Humor Perception: The Contribution of Cognitive Factors. http://digitalarchive.gsu.edu/psych_diss
BURTON, John K.,GLEN A. HOLMES, FRANKL?N M. Jones, SUSAN G. MAGL?ARO, D. M?KE Moore (1998). The Effects of Humor on Cognitive Learning in a ComputerBased Environment. http://scholar.lib.vt.edu/theses/public/etd-71798- 173628/materials/Whisonant.pdf. (5.4.2013 tarihinde ula?ılmı?tır.
G?ORA, Rachel. (2007). On the cognitive aspect of the joke. Journal of Pragmatics. 16, 465-485. JEWEL, Paul. (2005). Humor in cognitive and social development: Creative artists and class clowns. International Education Journal, 6(2), 200-205.
MORREALL, John. (2010). Humor as Cognitive Play. Journal of Literary Theory. 3(2), 241- 260.
NEYD?M, Necdet. (2003). Çocuk Edebiyatı. ?stanbul: Bu Yayınevi.
ÖZDEM?R S., SEZG?N F., KAYA Z. ve RECEPOĞLU E. (2011). ?lköğretim Okulu Öğretmenlerinin Stresle Ba?a Çıkma Tarzları ile Kullandıkları Mizah Tarzları Arasındaki ?li?ki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 17(3), 405-428.
MCGHEE,Paul E.(2002). How Humor Facilitates Children's Intellectual, Social and Emotional Development. www.LaughterRemedy.com (04.12.2012 tarihinde ula?ılmı?tır.)
SAMSON AC, GROSS JJ. (2011). Humour as emotion regulation: the differential consequences of negative versus positive humour. Psychology Press, 26(2), 375-384.
SEMRUD-CL?KEMAN ve GLASS, Kimberly. (2010). The Relation of Humorand Child Development: Social, Adaptive and Emotional Aspect. Journal of Child Neurology. 25, 1247-1260.
SEVER, Sedat. (2003). Çocuk ve Edebiyat. Ankara: Kök Yayıncılık.
TDK. (2005). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu.
YARDIMCI, ?smail. (2010). Mizah Kavramı ve Sanattaki Yeri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 3/2, s.1-41
YERL?KAYA, Nurdan. (2007). Lise Öğrencilerinin Mizah Tarzları ile Stresle Başa Çıkma Tarzları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmamı? Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.