FUZÛLÎ’NİN ŞİİRDEKİ ‘BEN’LİĞİ

Fuzûlî, kendi 'ben'liğine şiirlerinde özellikle değinen, bu itibarla 'ben' zamirini çok kullanan bir divan şairidir. Fuzûlî'nin bu hususiyeti üzerinde yeterince durulmadığından yapılan bu çalışma ile Fuzûlî'nin şiirlerinde 'ben'liğin nasıl yer aldığı incelenmiştir. İnceleme yapılırken içinde 'ben' zamiri ve bu zamirin ek alan "bana, beni, benim, bende, benden" şekillerinin yer aldığı beyitler dikkate alınmıştır. Şiirdeki kelimelere gelen iyelik ve şahıs eklerinin de 'ben'i karşıladığı muhakkak olmakla birlikte çalışmada 'ben' vurgusu esas alınmıştır. Fuzûlî'nin 'ben'liği, şiirlerinde birtakım sıfatlarla iç içe yer almaktadır. Bu sıfatlar ve bunların şiirlerde yer alış biçimleri bütün olarak incelendiğinde şairin 'ben'liğinin temel niteliği ortaya çıkmaktadır: Âşık. Dolayısıyla söz konusu olan ideal manada bir âşığın 'ben'liğidir. Âşık'ın öncelikle sahip olduğu sıfatlar acz, fakr, gamlı olma, zayıflık, kölelik gibi onun şahsî benliğinin ortadan kalkmasını sağlayacak sıfatlardır. Şahsi 'ben'liğinden kurtulan ve böylece sevgiliye yaklaşan, hatta sevgilinin varlığında yok olan ve var olan âşık, artık o'nun diliyle 'ben' diyebilir. Bu 'ben', kendini öven bir 'ben'dir. Fuzûlî'nin şairliğinden bahsettiği, 'ben'liğine şair olarak atıfta bulunduğu beyitler, ayrı bir kategori oluşturmakla birlikte, muhteva itibariyle yukarıda bahsedilen çerçeve dâhilinde yer almaktadır. Fuzûlî'nin şiirlerinde kendi beşerî varlığına işaret eden bir 'ben'liğe pek az tesadüf edilebilir. Bu, büyük ölçüde âşığın sevgili karşısında sahip olduğu acziyet dolayısıyla görünür haldedir

SENSE OF ‘SELF’ IN THE POETRY OF FUZULI

Fuzuli is an Ottoman poet who especially mentions his own ‘self’ in his poems, therefore he frequently uses the pronoun ‘I’. Since this characteristic of Fuzuli is not studied in detail, how the sense of ‘self’ is mentioned in the poems of Fuzuli is analyzed in this study. In the analysis, couplets which include the pronoun ‘I’ and forms of this pronoun with affixes such as “to me, me, my, at me, from me” are considered. Certainly the possessive suffix and personal pronoun suffixes agglutinated to nouns in the poems correspond to ‘self’ and in this study emphasis of ‘self’ is taken into regard. When how ‘self’ is presented in the poems of the poet is analyzed, it is observed that there are three different types of ‘self’ which refers to ‘self’ in incompetence (acziyet) including attributions of disgrace, servitude, frailty etc; ‘self’ which refers to the dignified subject and ‘self’ as the poet. These are of course different perspectives of the same ‘self’.

PDF

___

ANDREWS, G.Walter (2000). Şiirin Sesi, Toplumun Şarkısı,İletişim Yay. İstanbul.
ANDREWS, W. G. (2000). Yabancılaşmış ‘Ben’in Şarkısı”[Guattari, Deleuze ve Osmanlı Divan Şiirinde Öznenin Lirik Kod Çözümü], Defter Dergisi, S.39.
AYDIN YAĞCIOĞLU, Songül, (2009). Fuzûlî ve Bâkî Divanlarının Karşılaştırılması, Yayınlanmamış Doktora Tezi, (Dan.: M.A. Yekta Saraç), İstanbul Sosyal Bilimler Ens., İstanbul.
DEVELLİOĞLU, Ferit, (1996). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, Aydın Kitabevi, Ankara.
DİLÇİN, Cem, (2001). Fuzûlî Divanı Üzerine Notlar, Harvard Üniversitesi Yakın Doğu Dilleri ve Medeniyetleri Bölümü.
DOĞAN, Muhammet Nur, (Haz.) (2002). Fuzûlî- Leyla ile Mecnun Metin, Düzyazı Çeviri, Notlar ve Açıklamalar-, YKY, İstanbul.
Fuzûlî Divanı, Haz.:Kenan Akyüz, Süheyl Beken, Sedit Yüksel, Müjgan Cumbur, (1997). Akçağ Yay., Ankara.
IZUTSU, Toshıhıko, (2002). İslâm Mistik Düşüncesi Üzerine Makaleler, (Çev.: Ramazan Ertürk), Anka Yay., İstanbul.
İZ, Mahir, (2012).Tasavvus Mahiyeti, Büyükleri ve Tarikatler, (Haz.: M.Ertuğrul Düzdağ) Kitabevi Yay., İstanbul.
KALKIŞIM, M. Muhsin. Klasik Şâirde “Benlik” Psikolojisi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi-The Journal of International Social Research-, Klâsik Türk Edebiyatının Kaynakları Özel Sayısı -Prof. Dr. Turgut KARABEY Armağanı-, Volume: 3 Issue: 15,
MAZIOĞLU, Hasibe, (1959). Fuzûlî-Hâfız, Türkiye İş Bankası Yay. Ankara.
SARAÇ, M.A.Yekta, (2000). Klâsik Edebiyat Bilgisi Belagat, Gökkubbe Yay., İstanbul.
SCHİMMEL, Annemarie, (2004). İslamın Mistik Boyutları, (Çev.: Ergun Kocabıyık), Kabalcı Yay., İstanbul.
TANPINAR, A.Hamdi, (1995). Edebiyat Üzerine Makaleler, Fuzûlî ve Bâkî, Dergah Yay. , İst..
TARLAN, Ali Nihat, (1950). Fuzûlî’nin Farsça Divanı (Tercümesi), MEB Yay., İstanbul.
TARLAN, Ali Nihat, (2005). Fuzûlî Divanı Şerhi, Akçağ Yay., Ankara.
ULUDAĞ, Süleyman (1995). “Ene”, TDV İslâm Ansiklopedisi-11.
YAYINLARI, B. K. (1998). Mengi, Mine,“Fuzûlî’nin Şiirini Kalıcı Kılan Bazı Üslup Özellikleri”
YAZIR, Elmalılı Hamdi (2007). Kur’ân-ı Kerîm Meali, Sentez Yay. İstanbul.