MİZAH ÖĞESİNİN KULLANIMI, ERGÜN HAMZADAYI, GÖKHAN ÇETİNKAYA

ÇOCUK OKURLARIN BİLİŞSEL, DUYUŞSAL VE TOPLUMSAL GELİŞİMLERİNDEKİ İŞLEVLERİ AÇISINDAN AYTÜL AKAL'DA

Mizah, güldürme, eğlendirme, eleştirme işlevlerini taşıyan yazınsal bir biçim olmanın yanında çocukların bilişsel, duyuşsal ve toplumsal gelişimleri açısından da önemli işlevlere sahiptir. Bu çalışmada, mizahın bireyin bilişsel, duyuşsal ve toplumsal alanlardaki etki ve işlevleri üzerinde durulmuş; sözü edilen etki ve işlevlere koşut olarak Aytül Akal'ın yapıtlarındaki mizah öğeleri okur odaklı bir yaklaşımla çözümlenmiş ve bu mizah öğelerinin çocuk okurların bilişsel, duyuşsal ve sosyal gelişimleri açısından taşıdığı önem üzerinde durulmuştur. Bu araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi ilkeleri uyarınca gerçekleştirilmiştir. Buna göre, ilk olarak sözü edilen yapıtlar incelenmiş ve mizah içeren noktalar (diyolog ve anlatımlar) belirlenmiştir. Bilişsel, duyuşsal ve toplumsal alanları birbirinden kesin çizgilerle ayırmak olanaklı olmadığından mizah unsurları (diyalog ve anlatımlar) "bilişsel işlev", "duyuşsal işlev" ve "toplumsal işlev" teması altında ayrı ayrı kodlanmamış, yalnızca "mizah unsuru" olarak kodlanmıştır. Öte yandan kodlanan mizah unsurları bulgular ve yorumlamalar bölümünde"bilişsel işlev", "duyuşsal işlev" ve "toplumsal değerlendirilmiştir. Yapılan çözümlemelerin sonucunda, yazarın sözü edilen yapıtlarının çocuk okurların bilişsel, duyuşsal ve toplumsal gelişimleri açısından önem taşıdıkları görülmüştür. Akal, toplumsal ve bireysel önyargıların aşılmasında en etkin araçlardan biri olan mizahı yapıtında büyük bir ustalıkla işlerken, okura da zevkle ve merakla okuyabileceği kurgusal bir dünyanın kapılarını aralamıştır. Bunun yanında, yapıtlarda mizahın, eğlence aracı olmanın yanında toplumsal sorunların eleştirisinde de etkili bir araç olarak kullanıldığı görülmektedir.

Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic

Humor is a form of literary which has jocular, amusement and comment functions. Besides, it has important functions in terms of children's cognitive, emotional and social development. This study was focused on the effect and functions of humor in individual's cognitive, emotional and social areas. In parallel with aforementioned effects and functions, humor items in Aytül Akal's literature were decoded with reader focused approach and importance of humor items were emphasized in terms of children readers' cognitive, emotional and social development. This research was carried out in accordance with the principles of document analysis which is a qualitative research method. Accordingly, at first aforementioned literature was analysed and points with humor ( dialogues and expressions) were determined. For, it is not possible definitely to distinguish cognitive, emotional and social fields from each other, humor items was not coded under themes "cognitive function", "emotional function" and "social function" it was only coded as "humor item". On the other hand, coded humor items were analyzed and evaluated in findings and comments part by taking their "cognitive", "emotional" and "social" functions into consideration. As a result of the analyzes, author's Works were found important in terms of children readers' cognitive, emotional and social development. It is seen that While Akal uses an effective tool of humor to overcome social and individual prejudices with great skill in her works, opens out a world of fiction to readers, they can read with pleasure and eager. Furthermore, It is seen that humor has been used as an effective tool for criticism of social problems in addition to being a means of entertainment.

PDF

___

AKAL, Aytül. (2007). Kızım Nerdesin. ?zmir: Uçanbalık Yayınları.

AKAL, Aytül. (2010). Kızım Ben Çocukken. ?zmir: Uçanbalık Yayınları.

AKAL, Aytül. (2010). Oğlum Nerdesin. ?zmir: Uçanbalık Yayınları.

AKAL, Aytül. (2011).Oğlum Ben Çocukken.?zmir: Uçanbalık Yayınları.

AKAL, Aytül. (2012). Annem Neden Çıldırdı?. ?zmir: Uçanbalık Yayınları.

AYDIN, Seçkin. (2006). Çocuk Yazınında Mizah Kullanımının Bili?sel, Duyu?sal ve Toplumsal Yönden Önemi. II. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu. Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.

BALDW?N, Erin. (2007). Humor Perception: The Contribution of Cognitive Factors. http://digitalarchive.gsu.edu/psych_diss

BURTON, John K.,GLEN A. HOLMES, FRANKL?N M. Jones, SUSAN G. MAGL?ARO, D. M?KE Moore (1998). The Effects of Humor on Cognitive Learning in a ComputerBased Environment. http://scholar.lib.vt.edu/theses/public/etd-71798- 173628/materials/Whisonant.pdf. (5.4.2013 tarihinde ula?ılmı?tır.

G?ORA, Rachel. (2007). On the cognitive aspect of the joke. Journal of Pragmatics. 16, 465-485. JEWEL, Paul. (2005). Humor in cognitive and social development: Creative artists and class clowns. International Education Journal, 6(2), 200-205.

MORREALL, John. (2010). Humor as Cognitive Play. Journal of Literary Theory. 3(2), 241- 260.

NEYD?M, Necdet. (2003). Çocuk Edebiyatı. ?stanbul: Bu Yayınevi.

ÖZDEM?R S., SEZG?N F., KAYA Z. ve RECEPOĞLU E. (2011). ?lköğretim Okulu Öğretmenlerinin Stresle Ba?a Çıkma Tarzları ile Kullandıkları Mizah Tarzları Arasındaki ?li?ki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 17(3), 405-428.

MCGHEE,Paul E.(2002). How Humor Facilitates Children's Intellectual, Social and Emotional Development. www.LaughterRemedy.com (04.12.2012 tarihinde ula?ılmı?tır.)

SAMSON AC, GROSS JJ. (2011). Humour as emotion regulation: the differential consequences of negative versus positive humour. Psychology Press, 26(2), 375-384.

SEMRUD-CL?KEMAN ve GLASS, Kimberly. (2010). The Relation of Humorand Child Development: Social, Adaptive and Emotional Aspect. Journal of Child Neurology. 25, 1247-1260.

SEVER, Sedat. (2003). Çocuk ve Edebiyat. Ankara: Kök Yayıncılık.

TDK. (2005). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu.

YARDIMCI, ?smail. (2010). Mizah Kavramı ve Sanattaki Yeri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 3/2, s.1-41

YERL?KAYA, Nurdan. (2007). Lise Öğrencilerinin Mizah Tarzları ile Stresle Başa Çıkma Tarzları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmamı? Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.