İbrahim CEMAL, Tufan ALTIN, Orhan KARACA, Mustafa KAYMAKÇI

Live weights of Kıvırcık ewes and lambs in some periods under ewtensive management conditions

Araştırmanın amacı, Kıvırcık koyunlarında gelişme özelliklerinin değerlendirilmesi ve bu özelliklere etkili genetik temelli olmayan faktörlerin tanımlanmasıdır. Veriler, bir çekirdek sürü ile yetiştiricilere ait beş ayrı sürüden (ikisi dağ ve üçü ova köyünde bulunan) alınmıştır. Ekstansif yetiştirme koşullarındaki sürüler yıl boyu meralarda otlatılmıştır. Koyunların doğumdaki canlı ağırlıkları ile kuzuların doğum ve sütten kesim ağırlıkları, 2 yıllık süreçte (1999-2000 ve 2000-2001 kuzulama mevsimleri) kaydedilmiştir. Doğumda koyun canlı ağırlığının en küçük kareler ortalaması 42,2 kg olarak gerçekleşmiştir. Koyunların doğumdaki canlı ağırlığı için yıl, çiftlik ve koyun yaşı önemli (P < 0,01) birer varyasyon kaynağı olmuştur. Kuzu doğum ağırlığı ortalaması 3,56 kg olarak belirlenmiştir. Doğum ağırlığı bakımından çiftlikler, doğum tipleri ve cinsiyetler arasındaki değişimler önemli (P < 0,01) bulunurken yıllar ve ana yaşları arasındaki farklar önemsiz olmuştur. Kuzu doğum ağırlıkları ananın doğum ağırlığı tarafından da önemli derecede etkilenmiştir (P < 0,01). Yaklaşık 66,5 günlük yaşta sütten kesilen kuzuların sütten kesim ağırlıklarının genel ortalaması 18,5 kg'dır. Sütten kesim ağırlığı kuzulama yılı, çiftlik, cinsiyet, doğum ağırlığı ve sütten kesim yaşı gibi etmenlerden önemli derecede (P < 0,01) etkilenirken, kuzu doğum tipi ve ana yaşlarının yarattığı etkiler istatistiki anlamda önemsiz bulunmuştur. Mevcut veriler Kıvırcık kuzularının dikkate değer bir gelişme hızına sahip olduklarını göstermektedir.

Ekstansif yetiştirme koşullarında Kıvırcık koyun ve kuzuların kimi dönem canlı ağırlıkları

The aims of-the present study were to evaluate the growth characteristics of Kıvırcık sheep and describe non-genetic factors influencing their expression. Data were collected from 6 flocks including a nucleus flock and 5 breeders' flocks (2 in mountainous and 3 in lowland villages). Flocks raised in extensive conditions were kept in pastures throughout the year. The body weight of ewes at parturition and the birth and weaning weight of lambs were recorded during 2 lambing seasons (1999-2000 and 2000-2001). The least-squares mean of ewe body weight at parturition was 42.2 kg. Lambing season, flock and age of ewe were significant (P < 0.01) sources of variation for body ^weights of ewes at parturition. Mean birth weight of lambs was 3.56 kg. The means of flock, birth type and sex of lambs for birth weight were significantly different (P < 0.01); however, the effect of lambing season and age of dam on birth weight was not significant. Birth weight was also significantly (P < 0.01) influenced by dam body weight at parturition. Mean weaning weight of lambs weaned at an average age of 66.5 days was 18.5 kg. Weaning weight was influenced significantly by lambing season, flock, sex, birth weight and weaning age (P < 0.01) but not by birth type or age of dam. The,results of this study indicated that Kıvırcık lambs had a good growth rate.

PDF

___

1. FAOSTAT: Agricultural data, http://faostat.fao.org/faostat/ collections?subset=agriculture "last updated 14 July 2005".2005.
2. Karaca, O., Cemal,!., Atay, 0.: Adnan Menderes Üniversitesi Grup Koyun Yetiştirme Programı (ADÜ-GKYP). Ege Bölgesi 1.Tarım 6. Kongresi, 7-11 Eylül 1998, ADÜ Ziraat Fakültesi, Aydın. 1998; 2: 564-572.
3. Kızılay, E.: Batı Anadolu ve Trakya'da yetiştirilen koyun tiplerinin verimle ilgili özellikleri ve bölge koşullarına uygunlukları üzerinde mukayeseli araştırmalar (Doktora Özeti). E.Ü. Zir, Fak. Der. 1976; 13: 217-227.
4. Kaymakçı, M., Sönmez, R.: Koyun Yetiştiriciliği. Hasad Yayıncılık, Hayvancılık Serisi 3, İstanbul. 1992. 5. Çelik, i.: Sakız, Kıvırcık ve Dağlıç Koyun Irklarının Yarı Entansif Koşullarda Başlıca Verim Performansları Üzerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma. Doktora Tezi. Uludağ Üniversitesi, Sağlık Bil. Enst, Bursa. 1995; 75s.
6. Karaca, 0.: Ekstansif Yetiştirme Koşullarında Yöresel Sentetik Koyun Tipleri ve Sakız Irkı Koyunlarda Döl Verimine İlişkin Kimi Fenotipik ve Genetik Parametre Tahminleri. ADÜ Ziraat Fakültesi, Aydın. 1997; 57s.
7. Altınel, A., Güneş, H., Yılmaz, A., Kırmızıbayrak, T., Akgündüz, V.: Comparison of the important production traits of Turkish Merino and indigenous Kıvırcık sheep Breeds. İstanbul Üniv. Vet. Fak. Derg., 2000; 26: 527-542.
8. Altın, T., Karaca, 0., Cemal, L Sütten kesim yaşının koyunlarda süt verimi ve kuzularda büyüme üzerine etkisi. Y.Y.Ü. Zir. Fak. Tarım Bil. Derg., 2003; 13: 103-111.
9. Sönmez, R., Kızılay, E.: E.Ü. Ziraat Fakültesi Menemen Uygulama Çiftliği'nde yetiştirilen İvesi, Kıvırcık, Sakız ve Ödemiş koyunlarının verimle ilgili özellikleri üzerinde mukayeseli bir araştırma. E.Ü. Zir. Fak. Derg., 1972; 9: 3-49.
10. Karaca, 0., Bıyıkoğlu, K.: Tahirova, Kıvırcık, Merinos ve lle-de- France x Merinos kuzularının doğum ve sütten kesim ağırlıkları ve kimi çevre etmenleri. Y.Y.Ü. Zir. Fak. Derg., 1990; 1: 62-70.
11. Evrim, M., Demir, H., Başpınar, H.: Kıvırcık koyun ırkının yarı entansif koşullardaki verim performansı. I. Kuzularda büyüme ve yaşama gücü. İstanbul Üniv. Vet Fak. Derg., 1992; 17: 1-12.
12. Altın, T., Çelikyürek, H.: Kalıntı sütle büyütmenin kuzuların gelişme özelliklerine etkisi. Y.Y.Ü. Zir. Fak. Derg., 1996; 6: 35-49.
13. Demirel, M., Aygün, T., Altın, T., Bingöl, M.: Hamdani ve Karakaş koyunlarında gebeliğin son döneminde farklı düzeylerde beslemenin koyunlarda canlı ağırlık, kuzularda doğum ağırlığı ve büyüme üzerine etkileri. Turk. J. Vet. Anim. Sci., 2000; 24: 243-250.
14. Filya, L, Karabulut, A., Akgündüz, V.: Gebeliğin son döneminde farklı düzeylerde beslemenin koyunlarda canlı ağırlık ve kuzularda büyüme yaşama gücü üzerine etkileri. Turk. J. Vet. Anim. Sci., 1999; 23: 95-100.
15. Karaca, 0., Kaygısız, A., Altın, T., Söğüt, B.: İvesi x Akkaraman melezi kuzuların kimi gelişme özellikleri. Y.Y.Ü., Zir. Fak. Derg.,1990; 1: 137-145.
16. Ülker, H.: Transferrin polimorfizmi ile bazı çevre faktörlerinin Karakaş kuzularının verim özelliklerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Y.Y.Ü. Fen Bil. Enst, Van. 1992.
17. Karaca, O., Demirel, M., Kaygısız, A., Altın, T.: Köylü işletmele¬ rinde gebeliğin son döneminde farklı düzeylerde beslemenin Karakaş koyunlarının canlı ağırlık, kuzuların doğum ağırlığı ve yaşama gücüne etkileri. Y.Y.Ü. Zir. Fak. Derg., 1993; 3: 57-72.
18. Karaca, O., Altın, T., Okut, H.: Köylü işletmelerinde Karakaş koyunlarının canlı ağırlık değişimlerine ilişkin kimi parametre tahminleri. Y.Y.Ü. Zir. Fak. Derg., 1996; 6: 59-72.
19. Gökdal, Ö.: Karakaş koyunlarının süt ve döl verimleri ile dış yapı ve büyüme gelişme özellikleri. Doktora Tezi. Y.Y.Ü. Fen Bil. Enst. Van. 1998; 107s.
20. Demir, H., Başpınar, H.: Kıvırcık koyun ırkının yan-entansif koşullardaki verim performansı II. Koyunlarda döl verimi, süt verimi, canlı ağırlık ve yapağı özellikleri. İstanbul Üniv. Vet. Fak. Derg., 1992; 17: 13-24.
21. Mukasa-Mugerwa, E., Lahlou-Kassi, A., Anindo, D., Rege, J.E.O., Tembely, S., Tibbo, M., Baker, R.L.: Between and within breed variation in lamb survival and the risk factors associated with major causes of mortality in indigenous Horro and Menz sheep in Ethiopia. Small Rumin. Res., 2000; 37: 1-12.
22. Boujenane, 1.: Development of the DS synthetic breed of sheep in Morocco: Ewe reproduction and lamb preweaning growth and survival. Small Rumin. Res., 2002; 45: 61-66.
23. Demirulus, H., Karaca, O.: Karakaş kuzularının köylü şartlarında kimi gelişme özellikleri. Y.Y.Ü. Zir. Fak. Derg., 1994; 4: 75-85.
24. Odabaşioğlu, F., Küçük, M., Arslan, M.: Saf ve melez (Dorset Down x Morkaraman) Morkaraman kuzularında büyüme ve yaşama gücü özellikleri. Hayvan. Araşt. Derg., 1996; 6: 87-90.
25. Matika, 0., van Wyk, J.B., Erasmus, G.J., Baker, R.L.: A description of growth, carcass and reproductive traits of Sabi sheep in Zimbabwe. Small Rumin. Res., 2003: 48: 119-126.
26. Hassen, Y., Sölkner, J., Fuerst-Waltl, B.: Body weight of Awassi and indigenous Ethiopian sheep and their crosses. Small Rumin. Res., 2004:55:51-56.
27. Karaca, O., Okut, H.: Kuzuların gelişme özelliklerinde kimi çevre etmenleri. Y.Y.Ü. Zir. Fak. Derg., 1991; 1: 138-147.