Hasmer, Hasak, Hasiv ve Linmer Melez Koyun Tiplerinde Performans Test ve Seleksiyon Çalışmaları: II. Süt Emme Dönemi Büyüme

Bu araflt›rma ile, kuzu eti üretimine uygun yeni koyun tipleri elde etmek amac›yla yap›lan melezleme çal›flmalar› ile elde edilen melezlerde süt emme döneminde büyüme özelliklerinin karfl›laflt›r›lmas› amaçlanm›flt›r. Konya Hayvanc›l›k Arflt›rma Enstitüsü'nde 1989 y›l›nda bafllanan melezleme çal›flmalar› ile 1996 y›l›na kadar elde edilen ve F1 ve G1’lerden oluflan 15 çeflit genotip uygun olan 4 genotip alt›nda (Hasmer, Hasak, Hasiv ve Linmer adlar› ile) birlefltirilmifl ve bu genotipler üzerinde performans test ve seleksiyon çal›flmas› yap›lm›flt›r. Arflt›rma 1997-1999 y›llar›nda yap›lm›fl olup, bu bölümde melezlerin büyüme özellikleri karfl›laflt›rmal› olarak incelenmifltir. ‹statistik analizlerde Genel Do¤rusal Model (GLM) kullan›lm›flt›r. Modele y›l, genotip, cinsiyet, do¤um tipi ve ana yafl› grupland›r›labilir faktör olarak, do¤um a¤›rl›¤› ise regresyon terimi olarak dahil edilmifltir. ‹ncelenen faktörlerden y›l, ana yafl›, do¤um tipi, ve cinsiyetin do¤um a¤›rl›¤›na etkisi önemli, genotip ve y›l x genotip interaksiyonu önemsiz bulunmufltur. Do¤um a¤›rl›¤› genel ortalamas›, 1997, 1998 ve 1999 y›llar› için, s›rasyla, 4,29, 4,00 ve 3,99 kg (P < 0,001); genotipler aras› fark önemsiz olup tüm genotiplerde 3,95-4,19 kg aras›nda; anas› 3 ve yukar› yafll› olanlarinki 2 yafll›lar›nkinden, erkeklerinki diflilerinkinden, teklerinki ikizlerinkinden önemli düzeyde yüksek bulunmufltur. Kuzular 75 günlük yaflta sütten kesilmifllerdir. Sütten kesim a¤›rl›¤›na ana yafl› ve do¤um tipi etkili olmazken, y›l x genotip interaksiyonu dahil, di¤er faktörler etkili olmufltur. Bütün genotiplerde 75. gün a¤›rl›¤› 1997'de 17,5-19,8 kg; 1998'de 17,0-20,1 kg; 1999'da 19,5-22,5 kg aras›nda bulunmufltur. Hasiv grubu hariç, genotiplerin sütten kesim a¤›rl›¤›na y›l›n etkisi önemli olup, 1997 ve 1998 y›l›na göre 1999 y›l› de¤erleri yüksek bulunmufltur. Her üç y›lda da genotipler aras› fark önemlidir; ancak genotiplerin birbirine üstünlügü y›ldan y›la de¤iflmifltir. Süt emme dönemi GCAA bak›m›ndan da ayn› sonuçlar al›nm›fl olup, bu özellik için, tüm genotiplerde 1997 y›l›nda 176-207 g, 1998'de 170-212 g ve 1999'da 203-243 g aras›nda ve 1999 y›l› de¤erleri ilk iki y›ldan önemli düzeyde yüksek bulunmufltur. Hasmer, Hasak, Hasiv, Linmer, Merinos, Akkaraman ve ‹vesi ›rklar› için 1999 y›l› GCAA de¤erleri, s›ras›yla, 239, 231, 210, 203, 218, 241 ve 243 g ve Hasiv ve Linmer tipleri di¤er melez tiplerden ve Akkaraman ve ‹vesi’den önemli düzeyde düflük bulunmufltur. Sonuç olarak, büyüme özelliklerinde ilk y›llara göre 1999 y›l›nda görülen yükselme, seleksiyon uygulanmayan saf genotiplerde de görüldügü için bunun seleksiyondan ziyade çevresel iyileflmeden kaynakland›¤›; genel olarak Linmer’in düflük performans gösterdi¤i kanaatine var›lm›flt›r.

Anahtar Kelimeler:

Mutton sheep breed, crossbreeding, selection, new sheep types, growth

Performance Testing Studies and the Selection of Hasmer, Hasak, Hasiv and Linmer Crossbreed Sheep Types: II. Pre-Weaning Growth

This study was conducted to investigate the pre-weaning growth of crossbreed types. Fifteen genotypes (F1 and B1) were obtained by crossbreeding in the Animal Research Institute in Konya from 1989 to 1996. These 15 genotypes were classified in 4 appropriate genotype names: Hasmer, Hasak, Hasiv and Linmer. GLM and Tukey's HSD tests were used for statistical analyses. Year, genotype, sex, birth type, and dam's age were introduced into the model as fixed factors and birth weight was introduced as a covariate along with year x genotype interaction. While the effects of year, dam's age, birth type, and sex on birth weight were significant, the effects of genotype and year x genotype interaction were insignificant. The overall birth weight means were 4.29, 4.00 and 3.99 kg (P < 0.001) for 1997, 1998 and 1999, respectively. The differences between the genotypes were not significant, and the values were 3.95-4.19 kg for all genotypes during the 3-year experimental period. The birth weights of lambs from dams aged 3 years or older were higher than those of lambs with 2-year-old dams. The birth weights of ram lambs were higher than those ewe lambs, and single born lambs had higher birth weights than did twin born ones. The lambs were weaned at the age of 75 days. All factors except for dam's age and birth type affected the weaning weight. The weights of lambs at 75 days were 17.5-19.8 kg in 1997, 17.0-20.1 kg in 1998, and 19.5-22.5 kg in 1999, and the differences between genotypes were significant in all 3 years, although the superiority of some genotypes over others varied year by year. The year of weaning weights were significant in all genotypes expect for Hasiv, and the values obtained in 1999 were higher than those from 1997 and 1998. The same results were obtained in daily gains in the suckling period. The daily gains were 176-207 g in 1997, 170-212 g in 1998 and 203-243 g in 1999, and the values for 1999 were higher than those for the 2 previous years. The daily gains were 239, 231, 210, 203, 218, 241 and 243 g for the Hasmer, Hasak, Hasiv, Linmer, Merino, Akkaraman and Awassi breeds, respectively, in 1999 and the values for Hasiv and Linmer were lower than those for the other crossbreed types and the Akkaraman and Awassi breeds. In conclusion, the superiority of 1999 to 1998 and 1997 in terms of growth traits was observed not only in crossbred but also in purebred animals, and this may not be the result of selection but rather of an improvement in environmental factors. In general, the Linmer type exhibited a lower performance.

Keywords:

Mutton sheep breed, crossbreeding, selection, new sheep types, growth,

PDF

___

Akmaz, A., Tekin, M.E., Kadak, R., Akçapınar, H.: Anadolu (Konya) Merinosu, Hampshire Down x Anadolu Merinosu, Alman Siyahbafl x Anadolu Merinosu F1ve G1Kuzularında Besi ve Karkas özellikleri. Türk Vet. ve Hay. Derg., 1999; 23: 507-517.
Tekin, M.E.: Merinos, Akkaraman ve İvesi Koyunlarının Bazı Etçi Irklar ile Melezlenmesinden Elde Edilen Melez (G1) Kuzuların Süt Emme Dönemindeki Büyümeleri. Vet. Bil. Derg., 1994; 10: 141- 145. 8. Tekin, M.E., Kadak, R., Akmaz, A., Ergin, A.: Türk Merinosu ve Etçi Irklar X Türk Merinosu Melezlerinin (F1ve G1) Yapağı özellikleri. Turk J. Vet. Anim. Sci., 1998; 23: 391-396. 9. Özdamar, K.: Paket Programlarla İstatistiksel Veri Analizi, Minitab SPSS, Systat. T.C. Anadolu Üniv. Yayın. No:1001. Fen Fak. Yayın. No: 11. 1997, Eskiflehir.
Akmaz, A., Kadak, R., Tekin, M.E., Deniz, S., Nazlı, M.: Konya Merinoslarında Farklı Dönemlerde Sütten Kesmenin Kuzularda Büyüme ile Koyunlarda Süt ve Yapağı Verimine Etkisi. Hay. Arafl. Derg., 1992; 2: l-7.
Esenbuğa, N., Dayıoğlu, H.: İvesi ve Morkaraman kuzularının büyüme ve geliflme özelliklerine kimi çevre faktörlerinin etkileri. Turk. J. Vet. Anim. Sci., 2002; 26: 145-150.
Çolakoğlu, N., Özbeyaz, C.: Akkaraman ve Malya koyunlarının bazı özelliklerinin karflılafltırılması. Turk. J. Vet. Anim. Sci. 1999; 23: 351-360.
Tokovski, T.: The effect of crossbreeding on the production and quality of lamb meat. Godisen-Zbornik-na-Zemjodelskiot- fakultet-na-Univerzitetot-vo-Skopje, 1987; 33: 131-143.
Gut, A.: Fattening performance of ram lambs of Polish breeds and of four synthetic lines finished to 35 kg. Prace Komisji Nauk Roiniczychi komisji Nauk Lesnych, 1991; 71: 29-35.
Baflpınar, H., Akmaz, A., Batmaz, E.S., Kadak, R.: Konya Merinosu Koyunlarında Kuzulama Aralığının Kısaltılması. Hay. Arafl. Derg., 1999; 9: 13-17.
Tekin, M.E., Gürkan, M., Karabulut, O., Düzgün, H.: Merinos, Akkaraman ve İvesi Koyunlarının Bazı Etçi Irklar İle Melezlerinde (Hasmer, Hasak, Hasiv ve Linmer) Performans Test ve Seleksiyon Çalıflmaları. l. Döl Verimi ve Yaflama Gücü. Hay. Arafl. Derg., 2001; 11: 1-8.