Görme Yetersizliği Olan Çocuklar İçin Yönelim ve Bağımsız Hareket Becerileri

Görme yetersizliği olan çocukların yaşadığı önemli sorunlardan biri, hareket özgürlüğünün kısıtlanmasıdır. Görme yetersizliği olan çocukların sorumluluklarını yerine getiren, kendi kendine yeten, bağımsız bireyler olmaları; bireysel ve sosyal gereksinimlerini karşılayabilmeleri için yönelim ve bağımsız hareket becerilerine sahip olmaları gerekir. Yönelim, çocuğun duyuları aracılığıyla çevresine göre bulunduğu konumu ve çevresindeki diğer nesnelerin birbirlerine göre olan konumlarını ilişkilendirmesiyken; bağımsız hareket, bir yerden bir yere güvenli bir şekilde ilerleme olarak tanımlanabilir. Görme yetersizliği olan çocukların, hareket özgürlüğünü sağlamaları için bu iki beceriye de sahip olmaları beklenir. Derleme biçiminde hazırlanan bu makalenin amacı; yönelim ve bağımsız hareket becerileriyle ilgili kısa bilgilendirmeler yapmak, neden önemli olduklarını ortaya koymak ve bu becerileri oluşturan bileşenleri açıklamaktır. Ayrıca yönelim ve bağımsız hareket becerilerinin uygulanmasını sağlayan teknikler beceri analizleri şeklinde verilerek, becerilerin nasıl sergileneceği konusunda makalenin okuyucuya yol göstermesi amaçlanmıştır.

Orientation and Mobility Skills for Children with Visual Impairment

One of the foremost challenges faced by children with visual impairments is the limitation of movement. To be self-sufficient, independent individuals and fulfill their responsibilities, these children require orientation and mobility skills. These skills are crucial for addressing their individual and social needs. Orientation involves the child's ability to comprehend their position in relation to their environment and the positions of other objects around them, utilizing their senses. Mobility skills, on the other hand, pertain to the safe movement from one place to another. It is imperative for children with visual impairments to possess both orientation and mobility skills to maintain their freedom of movement. This study, as a review, aims to provide a brief overview of orientation and mobility skills, elucidate their significance, and delineate their components. Additionally, the paper endeavors to guide the reader on how to effectively demonstrate these skills by presenting techniques through task analysis, facilitating the implementation of orientation and mobility skills.

___

  • Adolph, K. E., & Hoch, J. E. (2019). Motor development: Embodied, embedded, enculturated, and enabling. Annual Review of Psychology, 70(1), 141-164. https://doi.org/10.1146/annurev-psych-010418-102836
  • Altunay Arslantekin, B. (2014). Görme yetersizliğinin psikomotor gelişim ile bağımsız hareket üzerindeki etkileri ve destekleyici programlar. Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi, 2(3), 165-175. https://dergipark.org.tr/en/pub/ered/issue/33219/369671
  • Altunay Arslantekin, B. (2015). Görme yetersizliği olan öğrencilerin bağımsız hareket becerilerinin değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 40(180), 37-49. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2015.4184
  • Altunay Arslantekin, B., & Ekinci, M. (2014). Görme engelli üniversite öğrencilerinin yönelim ve bağımsız hareket becerilerine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. İçinde Y. İçingür, K. Arıcı, & B. Altunay Arslantekin (Eds.), I. Uluslararası Engellilerin İstihdamı Sosyal Güvenlik Sorunları ve Çözüm Önerileri Kongresi Kitabı, (pp. 37-52), T.C. Başbakanlık Tanıtma Fonu.
  • Altunay, B. (2000). Görme engelli öğrencilere, belirlenen rotalar boyunca bağımsız hareketlerin kazandırılmasında fiziksel yardım ve sözel ipucuyla sunulan bireyselleştirilmiş rota öğretim materyalinin etkililiği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Altunay, B. (2003). Görme yetersizliği olan çocuklarda yönelim ve bağımsız hareket becerileri. İçinde Ü. Tüfekçioğlu (Ed.), İşitme, konuşma ve görme sorunu olan çocukların eğitimi (s. 275-300). Anadolu Üniversitesi Yayınları.
  • Altunay, B., Yalçın, G., & Uysal Saraç, M. (2021). Görme yetersizliği olan yetişkinlerin yönelim ve bağımsız hareket sorunları ve çözüm önerileri. Journal of Qualitative Research in Education, 28(1), 300-330. https://doi.org/10.14689/enad.28.13
  • Amini, R., Haghani, H., & Masoumi, M. (2010). Quality of life in the Iranian Blind War Survivors in 2007: A cross-sectional study. BMC International Health and Human Rights, 10(1), 21-30. https://doi.org/10.1186/1472-698X-10-21
  • Asad, S., Mooney, B., Ahmad, I., Huber, M., & Clark, A. (2020). Object detection and sensory feedback techniques in building smart cane for the visually impaired: An overview. In Proceedings of the 13th ACM International Conference on Pervasive Technologies Related to Assistive Environments (pp. 1-7). https://doi.org/10.1145/3389189.3389201
  • Ataş, S. (2019). Görme engelli bireylerde bağımsız hareket becerileri. Turan-Sam, 11(43), 169-173. http://dx.doi.org/10.15189/1308-8041
  • Atasavun Uysal, S., & Düger, T. (2011). A comparison of motor skills in Turkish children with different visual acuity. Fizyoterapi Rehabilitasyon, 22(1), 23-29. https://dergipark.org.tr/en/pub/tfrd/issue/12959/156529
  • Bakke, H. A., Cavalcante, W. A., Oliveira, I. S. D., Sarinho, S. W., & Cattuzzo, M. T. (2019). Assessment of motor skills in children with visual impairment: A systematic and integrative review. Clinical Medicine Insights: Pediatrics, 13, 1179556519838287. https://doi.org/10.1177/1179556519838287
  • Ballemans, J., Kempen, G. I., & Zijlstra, G. R. (2011). Orientation and mobility training for partially-sighted older adults using an identification cane: A systematic review. Clinical Rehabilitation, 25(10), 880-891. https://doi.org/10.1177/0269215511404931
  • Barraga, N., & Erin, J. (1992). Visual handicaps and Learning. PRO-ED.
  • Batt, L. S., Batt, M. S., Baguley, J. A., & McGreevy, P. D. (2008). Factors associated with success in guide dog training. Journal of Veterinary Behavior, 3(4), 143-151. https://doi.org/10.1016/j.jveb.2008.04.003
  • Bishop, V. E. (2004). Teaching visually impaired children. Springfield: Charles C Thomas Publisher.
  • Borioni, F., Biino, V., Tinagli, V., & Pesce, C. (2022). Effects of baby swimming on motor and cognitive development: A pilot trial. Perceptual and Motor Skills, 129(4), 977-1000. https://doi.org/10.1177/00315125221090203
  • Bourne, R. R., Flaxman, S. R., Braithwaite, T., Cicinelli, M. V., Das, A., Jonas, J. B., ... & Zheng, Y. (2017). Magnitude, temporal trends, and projections of the global prevalence of blindness and distance and near vision impairment: A systematic review and meta-analysis. The Lancet Global Health, 5(9), e888-e897. https://doi.org/10.1016/S2214-109X(17)30293-0
  • Brambring, M. (1985). Mobility and orientation processes of the blind. In D.H. Warren & E. R. Strelow, (Eds) Electronic spatial sensing for the blind. NATO ASI Series, Vol 99. Springer. https://doi.org/10.1007/978-94-017-1400-6_33
  • Brambring, M. (2001). Motor activity in children who are blind or partially sighted. Visual Impairment Research, 3(1), 41-51. https://doi.org/10.1076/vimr.3.1.41.4415
  • Çakmak, S. (2011). Görme engeli olan bireyler için hazırlanan otobüse binme becerisi öğretim materyalinin etkililiği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41(41), 94-111.
  • Celeste, M. (2002). A survey of motor development for infants and young children with visual impairments. Journal of Visual Impairment and Blindness, 96(3), 169-174. https://doi.org/10.1177/0145482X0209600305
  • Çotuk, H., & Arslantekin, B. A. (2017). Görme engellilere kardeş öğretimiyle sunulan elle duvar takibi yaparak yürüme becerisinin eşzamanlı ipucuyla öğretiminin etkililiği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 586-607. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2017.17.30227-326405
  • Enç, M. (1987). Görme özürlüler. M. Enç, Y. Özsoy & D. Çağlar (Eds.). Özel Eğitime Giriş̧ içinde. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
  • Epstein, R. A., Patai, E. Z., Julian, J. B., & Spiers, H. J. (2017). The cognitive map in humans: Spatial navigation and beyond. Nature Neuroscience, 20(11), 1504-1513. http://doi.org/10.1038/nn.4656
  • Erkuş, A. (2012). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme. Pegem Akademi Yayınları.
  • Fernandes, H., Costa, P., Filipe, V., Paredes, H., & Barroso, J. (2019). A review of assistive spatial orientation and navigation technologies for the visually impaired. Universal Access in the Information Society, 18(6), 155-168. https://doi.org/10.1007/s10209-017-0570-8
  • Glanzman, A. & Ducret, W. (2003). Interdisciplinary collaboration in the choice of an adapted mobility device for a child with cerebral palsy and visual impairment. Journal of Visual Impairment & Blindness, 97(1), 38-41. https://doi.org/10.1177/0145482X0309700105
  • Goldschmidt, M. (2018). Orientation and mobility training to people with visual impairments. In mobility of visually impaired people (pp. 237-261). Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-54446-5_8
  • Haegele, J. A., Brian, A., & Goodway, J. (2015). Fundamental motor skills and school-aged individuals with visual impairments: A review. Review Journal of Autism and Developmental Disorders, 2(2), 320-327. https://doi.org/10.1007/s40489-015-0055-8
  • Harper, S., & Green, P. (2000). A travel flow and mobility framework for visually impaired travelers. [Konferans Sunum Özeti] International conference on computers helping people with special needs, Almanya (pp. 289-296).
  • Hashim, N. M. Z., Khasim, M. A. W., Ibrahim, M. M., Latif, M. J. A., Ali, A. R., & Kawanishi, Y. (2022). Smart cane for visually impaired person [Conference presentation abstract]. International Action Research Competition (i-ARC 2022), Universiti Teknologi Malaysia. https://www.researchgate.net/publication/369034743_Smart_Cane_for_Visually_Impaired_Person
  • Hill, E. W., & Ponder, P. (1976). Orientation and mobility techniques. American Foundation for the Blind.
  • Hong, B., Lin, Z., Chen, X., Hou, J., Lv, S., & Gao, Z. (2022). Development and application of key technologies for Guide Dog Robot: A systematic literature review. Robotics and Autonomous Systems, 104104. https://doi.org/10.1016/j.robot.2022.104104
  • Idawati, D., Masitoh, S., & Bachri, B. S. (2020). Application of learning mobility orientation on social skill of blind children. Journal of Education and Learning, 9(1), 196-204. https://doi.org/10.5539/jel.v9n1p196
  • İleri, C. (1998). Görme özürlülerin hareket özgürlüğü eğitimi. Türkiye Körler Vakfı Yayınları-1.
  • Jacobson, W. H. (1993). The art and science of teaching orientation and mobility to persons with visual impairments. American Foundation for the Blind.
  • Kassim, A. M., Yasuno, T., Suzuki, H., Jaafar, H. I., & Aras, M. S. M. (2016). Indoor navigation system based on passive RFID transponder with digital compass for visually impaired people. International Journal of Advanced Computer Science and Applications, 7(2), 604-611. https://doi.org/10.14569/IJACSA.2016.070276
  • Kazi, W., Limu, T. J., & Rakibuzzaman, M. (2023). Smart cane: A low-cost assistive device for the visually impaired. EAI Endorsed Transactions on Internet of Things, 8(4), 1-5. http://dx.doi.org/10.4108/eetiot.v8i4.1707
  • Kim, D. S., & Emerson, R. W. (2014). Effect of cane technique on obstacle detection with the long cane. Journal of Visual Impairment and Blindness, 108(4), 335-340. https://doi.org/10.1177/0145482X1410800408
  • Kim, D. S., Emerson, R. W., & Curtis, A. (2009). Drop-off detection with the long cane: Effects of different cane techniques on performance. Journal of Visual impairment and Blindness, 103(9), 519-530. https://doi.org/10.1177/0145482X0910300903
  • Kim, J. T., Yu, W., Tan, J., Turk, G., & Ha, S. (2023, March). How to train your guide dog: Wayfinding and safe navigation with human-robot modeling. In Companion of the 2023 ACM/IEEE International Conference on Human-Robot Interaction (pp. 221-225).
  • Kirk, S., Gallagher, J. J., Coleman, M. R., & Anastasiow, N. (2009). Educating exceptional children (12th ed.). Cengage Learning
  • Kloze, A., & Stępowska, J. (2019). Motor development of a child in the first three months of life. Advances in Rehabilitation, 33(1), 43-48. https://doi.org/10.5114/areh.2019.84188
  • Kreuzer, D. T. (2007). An analysis of writing practices in 4th- and 5th-grade students with visual impairments. Doctoral Dissertation, University of California Berkeley with San Francisco State University, California.
  • LaGrow, S. J., & Weessies, M. J. (1994). Orientation and mobility: Techniques for independence. Dunmore Press.
  • Lancioni, G. E., Singh, N. N., O’Reilly, M. F., Sigafoos, J., Alberti, G., Scigliuzzo, F Signorino M., Oliva D., Smaldone A., & La
  • Martire M. L. (2010). Persons with multiple disabilities use orientation technology to find room entrances during indoor traveling. Research in Developmental Disabilities, 31, 1577-1584. https://doi.org/10.1016/j.ridd.2010.05.004
  • Li, M., & Ammanabrolu, J. (2021). Indoor way-finding method using IMU and magnetic tensor sensor measurements for visually impaired users. International Journal of Intelligent Robotics and Applications, 5(1), 264-282. https://doi.org/10.1007/s41315-021-00163-6
  • Liu, G., Yu, T., Yu, C., Xu, H., Xu, S., Yang, C., ... & Shi, Y. (2021). Tactile compass: Enabling visually impaired people to follow a path with continuous directional feedback. In Proceedings of the 2021 CHI Conference on Human Factors in Computing Systems (pp. 1-13). https://doi.org/10.1145/3411764.3445644
  • Long, R. G., & Hill, E. W. (1997). Establishing and maintaining orientation for mobility. Foundations of Orientation and Mobility.
  • Lueck, A., & Heinze, T. (2005). Designing intervention methods for young children with visual impairments to promote vision use. International Congress Series, 1282(1), 201-205. https://doi.org/10.1016/j.ics.2005.05.019
  • Mai, C., Xie, D., Zeng, L., Li, Z., Li, Z., Qiao, Z., ... & Li, L. (2023). laser sensing and vision sensing smart blind cane: A review. Sensors, 23(2), 869-891. https://doi.org/10.3390/s23020869
  • Malik, S., Abd Manaf, U. K., Ahmad, N. A., & Ismail, M. (2018). Orientation and mobility training in special education curriculum for social adjustment problems of visually impaired children in Pakistan. International Journal of Instruction, 11(2), 185-202. https://doi.org/10.12973/iji.2018.11213a
  • Martinez, C. (1998). Orientation and mobility training: The way to go. See/Hear, 3(4), [Online]. http://www.tsbvi.edu/seehear/fall98/waytogo.htm adresinden erişildi.
  • Miller, M. E., & Hoover, R. E. (1946). Foot travel without sight. Outlook for the Blind, 40(3), 244-251.
  • Monteiro, J., Aires, J. P., Granada, R., Barros, R. C., & Meneguzzi, F. (2017, May). Virtual guide dog: An application to support visually-impaired people through deep convolutional neural networks. In 2017 International Joint Conference on Neural Networks, Anchorage, AK, USA. https://doi.org/10.1109/IJCNN.2017.7966130
  • Okyar, S., & Çakmak, S. (2019). Yetişkin görme engellilere günlük yaşam becerilerinin kazandırılmasında eşzamanlı ipucu ile yapılan öğretimin etkililiği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 20(2), 209-236. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.403738
  • Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği (ÖEHY; 2018). Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180707-8.htm sayfasından erişilmiştir.
  • Özyürek, M. (1995). Görme yetersizliği olan çocuğu bağımsızlığa hazırlamak için ana baba rehberi. T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu.
  • Paratore, M. T., & Leporini, B. (2023). Exploiting the haptic and audio channels to improve orientation and mobility apps for the visually impaired. Universal Access in the Information Society, 1-11. https://doi.org/10.1007/s10209-023-00973-4
  • Pınar, Ş. (2009) Görme yetersizliği olan çocukların eğitimi. G. Akçamete (Ed.) Genel eğitim okullarında özel gereksi- nimi olan öğrenciler ve özel eğitim. (ss. 397-440). Kök Yayıncılık.
  • Pogrund, R., Healy, G., Jones, K., Levack, Martin-Curry, N., Martinez, Marz, C., Roberson-Smith, B., & Vrba, A. (1998). Teaching age-appropriate purposeful skills: An orientation and mobility curriculum for students with visual impairments (2nd Ed). Texas School for the Blind and Visually Impaired.
  • Rahayu, D. I., & Sunardi, S. (2018). The effectiveness of straight line walk application used on straight-walking skills for blind students. Journal of ICSAR, 2(2), 148-152. http://dx.doi.org/10.17977/um005v2i22018p148
  • Rieser, J. J., Guth, D. A., & Hill, E. W. (1982). Mental processes mediating independent travel: Implications for orientation and mobility. Journal of Visual Impairment and Blindness,76(6), 213-218. https://doi.org/10.1177/0145482X820760060
  • Rodgers, M. D., & Emerson, R. W. (2005). Materials testing in long cane design: Sensivity, flexibility, and transmission of vibration. Journal of Visual Impairment and Blindness, 99(11), 696- 706. https://doi.org/10.1177/0145482X0509901108
  • Sauerburger, D., & Bourquin, E. (2010). Teaching the use of a long cane step by step: Suggestions for progressive, methodical instruction. Journal of Visual Impairment and Blindness, 104(4), 203- 214. https://doi.org/10.1177/0145482X1010400404
  • Sevimay-Özer, D. (2014). Motor gelişimi anlama: genel bakış. D. Sevimay Özer & A. Aktop, (Çeviri Eds). Motor gelişimi anlamak: Bebekler, çocuklar, ergenler, yetişkinler, 1, 2-22.
  • Tröster, H., Hecker, W., & Brambring, M. (1994). Longitudinal study of gross‐motor development in blind infants and preschoolers. Early Child Development and Care, 104(1), 61-78. https://doi.org/10.1080/0300443941040105
  • Tüfekçioğlu, Ü., (2003). İşitme konuşma ve görme sorunları olan çocukların eğitimi. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
  • Tuncer, T., & Altunay, B. (1999). Görme engelli öğrencilere yönelim ve bağımsız hareket becerilerinin öğretiminde rota analizi. 9. Ulusal Özel Eğitim Kongresi’nde sunulmuş bildiri, Eskişehir.
  • Wall, R. (2002). Biomechanical substrates of the two-point touch cane technique: A review of research. Journal of Visual Impairment and Blindness, 96(2), 86-97. https://doi.org/10.1177/0145482X0209600203
  • Wiener, W. R., Welsh, R. L., & Blasch, B. B. (2010). Foundations of orientation and mobility (Vol. 1). American Foundation for the Blind.
  • Wikipedia (13 Mart 2022). WeWalk. https://tr.wikipedia.org/wiki/WeWalk
  • World Health Organization (WHO, 2019). International statistical classification of diseases and related health problems (11th ed.). https://icd.who.int/
  • World Health Organization (WHO, 2021). Blindness and vision impairment. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/blindness-and-visual-impairment
  • Yohannes, E., Shih, T. K., & Lin, C. Y. (2019). Content-aware video analysis to guide visually impaired walking on the street. In Advances in Visual Informatics: 6th International Visual Informatics Conference, IVIC 2019, Bangi, Malaysia, Proceedings 6 (pp. 3-13). Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-030-34032-2_1
  • Yücesoy-Özkan, Ş. (2016). Otizm spektrum bozukluğu olan bireyler için bilimsel dayanaklı uygulamalar. A. Cavkaytar (Ed.), Otizm spektrum bozukluğu, (2. baskı, ss. 125-168) Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
  • Zijlstra, G. A. R., Van Rens, G. H. M. B., Scherder, E. J. A., Brouwer, D. M., Van der Velde, J., Verstraten, P. F. J., & Kempen, GIJ. (2009). Effects and feasibility of a standardized orientation and mobility training in using an identification cane for older adults with low vision: Design of a randomized trial. BMC Health Services Research, 9(1), 1-11. https://doi.org/10.1186/1472-6963-9-153