TOHUM AĞACI DOĞAL GENÇLEŞTİRME YÖNTEMİNİN KARAÇAM (Pinus nigra subsp. pallasiana)’DA UYGULANMASI, ESKİŞEHİR-TANDIR ÖRNEĞİ
Karaçam (Pinus nigra Arnold. ssp. pallasiana) Türkiye’nin önemli ağaç türlerinden biridir. Ülkemizde karaçamın gençleştirilmesinde ise genellikle siper işletmesi tercih edilmektedir. Doğal gençleştirmeyi sağlamak amacıyla alanda bırakılan belirli sayıdaki tohum ağaçlarından gelen tohumlarla yeni gençliği oluşturmada kullanılan yöntemlerden biri de tohum ağacı yöntemidir. Bu çalışmada, Eskişehir-Tandır mevkiindeki 27.9 ha karaçam meşceresinin 2015 ve 2016 yıllarında başlayan gençleştirme çalışmaları araştırılmıştır. Araştırma sahasında, tohum ağacı doğal gençleştirme yöntemine benzer şekilde hektarda ortalama 17 tohum ağacı bırakılmıştır. Ayrıca sahada 1+0 fidan dikimi yapılmıştır. Araştırma kapsamında Tandır mevkiindeki birer yıl arayla tensile alınan sahalar ve müdahale görmeyen aynı özelliklere sahip yan meşcere üzerinde incelemelerde bulunulmuştur. Her sahadan 30 adet rastgele seçilen tohum ve örnek ağaçlar üzerinde çap, boy ve tepe tacı özellikleri belirlenmiştir. Ayrıca tensile alınan sahalarda tohumdan gelen ve dikimle gelen fidanlar araştırılmıştır. Tohumdan gelen fidanların tohum ağacına olan uzaklığı ve bakıya göre dağılımı incelenmiştir. Ayrıca 1+0 yaşında dikilen tüplü fidanların başarı oranı belirlenmiştir. 2017 sonbaharında veri toplama ve ölçüm işlemleri tamamlanmıştır. Çalışma sonucunda, ölçülen ve tespit edilen değerler müdahale gören ve görmeyen sahalar bakımından irdelenmiştir. 27.9 ha’lık toplam çalışma alanında yaklaşık tohumdan gelen fidan sayısı 91.540 adet olarak hesaplanmıştır. Böylece 2 m2’de 0.65 adet tohumdan gelen fidan tespit edilmiştir. Tohumdan gelen fidanların, tohum ağacına göre en fazla dağılışı kuzey yönünde olduğu tespit edilmiştir. Tohumlama mesafesine göre ise en fazla 4., 5. ve 6. metreler arasında dağılış gösterdiği belirlenmiştir. Tohum ağacı doğal gençleştirme yöntemi düşük bonitetli Eskişehir-Tandır mevkiindeki karaçam meşceresinin doğal gençleştirilmesinde kısmen başarılı sonuç vermiştir. Yöntemin uygulanmasında tohum takviyesi ile başarı oranı yükseltilebilir. Ülkemizde farklı türlerin bazı yetişme ortamlarında yöntemin uygulanabilirliği araştırılmalıdır.
Anahtar Kelimeler:
Pinus nigra subsp. pallasiana, karaçam, doğal gençleştirme, tohum ağacı
APPLICATION OF THE SEED TREE REGENERATION METHOD IN ANATOLIAN BLACK PINE (Pinus nigra subsp. pallasiana), THE CASE OF TANDIR-ESKIŞEHIR
The Anatolian Black Pine (Pinus nigra Arnold ssp. pallasiana), one of the main tree species in Turkey. Shelterwood method has generally been preferred in natural regeneration of P. nigra forests. On the other hand, the seed tree regeneration method has been applied for many forest tree species. In the current study, the research field of P. nigra is located in Eskisehir-Tandır. The total area of the site is 27.9 ha. 14 ha and 13.9 ha of the site have been taken to the natural regeneration operation in 2015 and 2016, respectively. About 17 seed trees ha-1 are left on the site. Additionally, one-year-old P. nigra seedlings were also planted in the site in the spring of 2016 and 2017. Adjacent to study site, stand without silvicultural treatment were also selected to compare with study stands. The seedling survival rate, the direction, distance and number of seedlings originated from the scattered seed; diameter, height and crown diameter of remaining trees were measured in the autumn of 2017. The obtained data were evaluated in terms of seed tree natural regeneration method for Anatolian black pine. It was determined that seedlings originated from the scattered seeds were mostly scattered in north direction and between 4th, 5th and 6th meters according to the seed tree. The total number of seedlings originated from the scattered seeds was calculated as 91.540 in 27.9 ha total study area. The seed tree method was partially successful in Anatolian black pine stand at the low-yield capacity Eskisehir-Tandır. The success rate of the seed tree method can be increased by seed supplement. The potential use of the method for the native tree species in Turkey should also be investigated.
Keywords:
Pinus nigra, black pine, seed tree, natural regeneration,
___
- Alptekin, Ü., (1986). Anadolu Karaçamı (Pinus nigra Arn. subsp. pallasiana (Lamb.) Holmboe)’nın coğrafik varyasyonları. İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi 36A(2): 132-154.
- Ata, C., (1995). Silvikültür Tekniği. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Bartın Oman Fakültesi Yayını, No.4/3, Bartın.
- Atay, İ., (1982). Doğal Gençleştirme Yöntemleri II (Önemli Ağaç Türlerimizin Silvikültürel Özellikleri ve Bu Özelliklere Göre Gençleştirme Yöntemlerinin Uygulanması). İÜ Orman Fakültesi Yayını, No. 3012/320, İstanbul.
- Atay, İ., (1990). Silvikültür II (Silvikültürün Tekniği). İÜ Orman Fakültesi Yayını, No. 3599/405, İstanbul.
- Barnett, J. P., & Baker, J. B., (1991). Regeneration methods. In Forest regeneration manual (pp. 35-50). Springer, Dordrecht. Bildiriler Kitabı, 353-356.
- Boydak, M., & Çalışkan, S., (2014). Ağaçlandırma. Ormancılığı Geliştirme ve Orman Yangınları ile Mücadele Hizmetlerini Destekleme Vakfı (OGEM-VAK) Yayını, İstanbul.
- Boydak, M., Çalışkan, A., & Bozkuş, F., (2002). Dursunbey-Alaçam yöresi Karaçamlarında (Pinus nigra subsp. pallasiana) Tohum verimi ve değişimi., İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi, 52(2), 1-26.
- Bragg, D. C., (2010). Pine seed tree growth and yield on the Crossett Experimental Forest.
- Carus, S., & Çatal, Y., (2011). Kızılçam (Pinus brutia Ten.) ve Karaçam (Pinus nigra Arnold)’Da Yıllık Halka Kalınlığının Gövde İçerisindeki Düşey Değişimi. I. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu, 26-28.
- Çalıkoğlu, M., (2002). Anadolu Karaçamı (Pinus nigra Arnold ssp. pallasiana (Lamb.) Holmboe) Orijinlerinin Kuraklığa Karşı Reaksiyonlarının Ekofizyolojik Analizi. FBE, İstanbul.
- Çalışkan, A., Güney, H., & Çalışkan, S. (2014). Farklı toprak işleme yöntemlerinin Anadolu Karaçamı (Pinus nigra Arnold subsp. pallasiana (Lamb.) Holmboe) gençleştirmesi üzerine etkisi.
- Çelik, O., Umut, B., Kaymakçı, E., Dündar, M., Ayhan, Ş., (2002). Karaçam (Pinus nigra Arn. subsp. pallasiana (Lamb.) Holmboe) Doğal Gençleştirmesi Üzerine Araştırmalar. İç Anadolu Araştırma Enstitüsü Yayınları, Teknik Bülten No 280, Ankara
- Daniel, T. W., Helms, J. A., & Baker, F. S., (1979). Principles of silviculture (No. Ed. 2). McGraw-Hill Book Company.
- Dida, M., Ducci, F., & Zeneli, G., (2001). Black pine (Pinus nigra Arn.) resources in Albania. Forest Genetic Resources (FAO).
- Dutkuner, İ & Koparan, İ., (2015). Kızılçam Ve Karaçam Kabuk Miktarı Ve Kullanım Olanakları. SDÜ. FBE, Isparta.
- Figueroa-Navarro, C. M., Ángeles-Pérez, G., Velázquez-Martínez, A., & de los Santos-Posadas, H. M., (2010). Biomass estimation in a managed Pinus patula Schltdl. et Cham. forest at Zacualtipan, Hidalgo State. Revista Mexicana de Ciencias Forestales, 1(1), 105-112.
- Haverbeke Van, D. F., (1990). Pinus nigra Arnold., European black pine. Silvics of North America, 1, 395-404.
- Hyppönen, M., Alenius, V., & Valkonen, S., (2005). Models for the establishment and height development of naturally regenerated Pinus sylvestris in Finnish Lapland. Scandinavian Journal of Forest Research, 20(4), 347-357.
- Karadağ, M., (1999). Batı Karadeniz Bölgesinde Karaçam (Pinus nigra Arnold ssp. pallasiana Lamb. Holmboe) Doğal Gençleştirme Koşulları Üzerine Araştırmalar. Batı Akdeniz O.A.E.M. Yayını, Teknik Bülten, No. 4, Bolu.
- Leyva-Lopez, J. C., Velazquez-Martinez, A., & Angeles-Perez, G., (2010). Patterns of diversity in the natural regeneration of mixed pine stands. Revista Chapingo. Serie Ciencias Forestales y del Ambiente, 16(2), 227-240.
- Nyland, R.D., (1996). Silviculture: concepts and application. New York: McGraw-Hill. 290-313.
- Odabaşı, T., Çalışkan, A., Bozkuş, H. F., (2007). Silvikültür Tekniği (Silvikültür II) , İ.Ü Orman Fakültesi, Yayın No: 475. İstanbul. 177-184.
- Orman Genel Müdürlüğü (2015). Türkiye Orman Varlığı, Orman İdaresi ve Planlama Dairesi Başkanlığı.https://www.ogm.gov.tr/ekutuphane/Yayinlar/T%C3%BCrkiye%20Orman%20Varl%C4%B1%C4%9F%C4%B1-2016-2017.pdf (Erişim tarihi:01.03. 2019).
- Orman Toprak ve Ekoloji Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, (2015). Orman Toprak ve Ekoloji Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Laboratuvarı, Eskişehir.
- Özçelik, R., (2005). Mut Orman İşletmesinde Karaçam, Sedir ve Kızılçam Ağaç Türleri İçin Dip Çap–Göğüs Çapı İlişkileri. SDÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(3).
- Pamay, B., (1960). Dursunbey Alaçam Orman Mıntıkasındaki Yangın Sahalarının Ağaçlandırılması İmkanları ve Buna Ait Denemeler. T.C. Tarım Bakanlığı OGM Yayınları, Yayın Sıra No.321, Seri No:29.
- Raja, R. G., Tauer, C. G., Wittwer, R. F., & Huang, Y., (1998). Regeneration methods affect genetic variation and structure in shortleaf pine (Pinus echinata Mill.).
- Rodríguez-García, E., Juez, L., & Bravo, F., (2010). Environmental influences on post-harvest natural regeneration of Pinus pinaster Ait. in Mediterranean forest stands submitted to the seed-tree selection method. European journal of forest research, 129(6), 1119-1128.
- Rosenfeld, J. M., Cerrillo, R. N., & Alvarez, J. G., (2006). Regeneration of Nothofagus pumilio [Poepp. et Endl.] Krasser forests after five years of seed tree cutting. Journal of Environmental Management, 78(1), 44-51.
- Saatçioğlu, F., (1946). Türkiye’de Orman Gençleştirme Tekniği, Orman ve Av, Sayı 8.
- Saatçioğlu, F., (1976). Silvikültür I (Silvikültürün Biyolojik Esasları ve Prensipleri). İÜ Orman Fakültesi Yayını, No. 2187/222, İstanbul.
- Saatçioğlu, F., (1979). Silvikültür Tekniği (Silvikültür II). I.Ü. Orman Fakültesi Yayınları, İ.Ü Yayın No: 2490, Yayın No: 268.
- Sanchez-Meador, A. J., & Moore, M. M., (2008). 93 years of stand density and land-use legacy research at the Coulter Ranch Study Site. U.S. Department of Agriculture, Forest Service, Rocky Mountain Research Station. p. 321-330
- Sevim, M., (1954). Muhtelif Toprak Türlerinde Karaçam ve Sarıçam Fideciklerinin Pörsüme Noktaları Üzerine Araştırmalar. Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University 4A(1-2):65-73.
- Simonsen, R., (2013). Optimal regeneration method–planting vs. natural regeneration of Scots pine in northern Sweden. Silva Fennica., 47, 23.
- Smith, D.M., (1986). Principles of Silviculture, John Wiley & Sons, Inc. NY. 8ed.
- Ürgenç, S., (1986). Ağaçlandırma Tekniği. İ.Ü. Orman Fakültesi, Yayın No: 375, İstanbul.
- Zhou, W., (1999). Risk-based selection of forest regeneration methods. Forest ecology and management, 115(1), 85-92.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2017
- Yayıncı: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi