TARİHİ ÇEVRELERİN KENTSEL MEKAN KALİTESİ ÜZERİNE ETKİSİ: GAZİANTEP BEY MAHALLESİ ÖRNEĞİ

Günümüz kentlerinde modernleşmenin tarihi çevrelerde yarattığı doğal ve geleneksel dokunun yitirilmesi, kültürel peyzaj ve kentsel yaşam kalitesindeki olumsuz değişimler, kentin işlevsel niteliğinin ve özgünlüğünün kaybolmasına sebep olmaktadır. Tarihi çevrelerin kendi karakterinin okunabilmesi ve bu karakterin korunarak modern kent ve kentliye aktif ve yaşanılabilir kaliteli mekanlar olarak sunulabilmesi için, kentsel mekan kalitesinin belirlenmesi ve bu alanlarda kentsel mekan kalitesinin iyileştirilmesi ile mümkün olmaktadır. İncelenen mekansal kalite ve kentsel kalite parametrelerine dayandırılarak kamusal kentsel mekanlarda ve tarihi çevrelerde yapılan araştırmaların ve sonuçlarının doğru bir zemine oturabilmesi için mekansal kalite parametrelerinin bütünsel bir bakış açısıyla ele alınması gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada Gaziantep Bey Mahallesi örneğinde tarihi yerleşimin, kentsel kalitesinin ortaya konması hedeflenmektedir. Bu amaç doğrultusunda mekansal kalite parametrelerini belirlemeye yönelik çalışmalar temel alınarak ve çalışma alanı göz önünde bulundurularak uzman anketi ve halk anketi formları oluşturulmuştur. Bu kapsamda toplam 400 kişi ile halk anketi gerçekleştirilmiştir. Kentsel mekan kalitesi konusunda kullanıcı bakış açısı temel alınarak mekansal memnuniyetleri ölçülmüştür. Ayrıca mekansal kalite parametrelerinin değerlendirilmesi amacıyla uzman görüşleri alınmıştır. Bu amaçla uzmanlara yönelik anket formlarından yararlanılmıştır. Halk anketi uygulamasından ve uzman anketinden elde edilen veriler istatistiksel olarak analiz edilmiş ve alanın mekan kalitesi peyzaj mimarlığı disiplini açısından değerlendirilmiş, tarihi çevrelerde bütüncül bir peyzaj yönetimi için sürdürülebilir koruma kararları almasını sağlamaya yönelik öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Gaziantep, Bey Mahallesi, tarihi çevre, mekânsal kalite, Gaziantep, Bey Mahallesi, tarihi çevre, mekânsal kalite

THE EFFECT OF HISTORICAL ENVIRONMENTS IN URBAN SPACE QUALITY: A CASE STUDY IN GAZİANTEP BEY NEIGHBORHOOD

The loss of the natural and traditional texture created by modernization in today's cities, the negative changes in the cultural landscape and the quality of urban life lead to the loss of the functional quality and originality of the city. It is possible to read the character of historical environments and preserving this character and presenting it to the modern city and its inhabitants as active and livable quality spaces by determining the quality of urban space and improving the quality of urban space in these areas. Based on the spatial quality and urban quality parameters examined, it is necessary to consider the spatial quality parameters from a holistic point of view in order to put researches and results made in public urban spaces and historical environments in their right places. In this study, it is aimed to reveal the urban quality of the historical settlement on the example of Gaziantep Bey Neighborhood. For this purpose, an expert questionnaire and a public questionnaire form was created by considering the study area based on the studies for determining the spatial quality parameters. In this context, public survey interviews were conducted with 400 people. In the base of user perspective, satisfaction of spatial quality measured. Separate questionnaire was applied to get expert opinions in order to evaluate the quality of urban space parameters. The data obtained from the public survey and expert survey were analyzed statistically and the space quality of the area was evaluated in terms of the discipline of landscape architecture and suggestions were made to ensure that sustainable conservation decisions were taken for a holistic landscape management in historical environments.

Keywords:

Gaziantep, Gaziantep, Bey district, historical environment, space quality,

PDF

___

Anonim, (2013). Türkiye Mimari Mirası Koruma Bildirgesi. ICOMOS Türkiye Milli Komitesi, İstanbul.
Bilsel, F. C., Bilsel, S. G. & Bilsel, A. A. (1999). “Kuramsal Yaklaşımlardan Kentsel Mekan Tasarımına”, 1. Ulusal Kentsel Tasarım Kongresi “Kentsel Tasarım Bir Tasarımlar Bütünü”, M.S.Ü., İstanbul.
Çelik, D. (2004). Kentsel Peyzaj Tasarımı Kapsamında Tarihi Çevre Yenileme Çalışmalarının Peyzaj Mimarlığı Açısından Araştırılması: Beypazarı Örneği. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara.
Günaydın, A., S. (2018). Tarihi Kent Merkezlerinin Planlanması ve Tasarımına Yönelik Bir Model Önerisi: Gaziantep Örneği. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Adana.
İnceoğlu, M. (2007). Kentsel Açık Mekanların Kalite açısından Değerlendirilmesine Yönelik Bir Yaklaşım: İstanbul Meydanları İncelemesi. Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Doktora Tezi, İstanbul.
Kalaycı, Ş., (2009). SPSS Uygulamaları Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Asil Yayın Dağıtım, 426s Ankara.
Kuter, N. (2007). Çankırı Kenti Açık Yeşil Alan Varlığı İçinde Tarihi Kent Merkezinin Kentsel Peyzaj Tasarımı Açısından Değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara.
Orhan, M. (2015). Kentsel Kalitenin Geliştirilmesi Bağlamında Stratejik Bir Yaklaşım; Kentsel Tasarım Rehberi Kavramsal Model Önerisi. Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Doktora Tezi, İstanbul.
Saunders, M., Lewis, P., & Thornhill, A. (2009). Research Methods for Business Students. Harlow: Pearson Education, 219s, Limited.
Sürmegöz, K. (2010). Tarihi Çevrelerin Yeniden Değerlendirilmesine Araç Olarak Kentsel Tasarım; Beşiktaş Akaretler Sıraevleri Örneği. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehircilik Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics (Sixth Edition). United States: Pearson Education.
Uzgören, G. (2016). Kamusal Açık Alanlarda Mekan Kalitesi ve Kentsel Mekan Aktiviteleri İlişkisi Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme. Megaron Dergisi, İstanbul.
URL-1. Gaziantep Tarihi. Erişim Tarihi: 19.11.2019. https://gaziantep.bel.tr/sayfa/gaziantep-tarihi-21
URL-2. Gaziantep Nüfusu. Erişim Tarihi: 24.08.2019. https://www.nufusu.com/il/gaziantep-nufusu#yas-grublari