Hüseyin Berk TÜRKER, Ahmet Erkan METİN, Orhan BALIKÇI

KENT PARKLARININ GÖRSEL PEYZAJ KALİTESİ YÖNÜNDEN İNCELENMESİ: İSTANBUL ESENYURT İLÇESİ ÖRNEĞİ

Peyzaj görsel kalitesinin belirlenmesi doğal ve kültürel peyzajların estetik bakımdan bireylerin pozitif veya negatif bakış açısının tespit edilerek ortaya konulduğu öznel bir süreç olmaktadır. Bu çalışmada, İstanbul’un Esenyurt ilçesinde belirlenen kent parklarının görsel kalite açısından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışma alanı olarak seçilen kent parkları Uşak Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü öğrencileri tarafından (n=200) belirli parametreler doğrultusunda online olarak foto-anket uygulaması ile değerlendirilmiştir. Anket çalışmasında kent parklarından çekilen fotoğraflar Rekreasyonel Olanak Dağılımı (ROD) sınıflandırmasına (doğal, yarı-doğal ve kentsel) göre seçilmiş doğallık, uyum, manzara güzelliği, gizem, çeşitlilik, canlılık, bakım, güven, açıklık ve düzen parametreleri doğrultusunda 5’li likert ölçeğinde (5 en yüksek-1 en düşük) değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonucunda elde edilen anket verileri değerlendirilerek çalışma alanındaki kent parklarının görsel kalitesi tespit edilmiştir. Doğal unsurların yer aldığı alanlar görsel kaliteyi belirlemeye yönelik tüm parametreler bakımından genel olarak en yüksek puanlamaya sahip olurken, yapay unsurlar artıkça puan değerlerinin azaldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Peyzaj Görsel kalitesi, Peyzaj Görsel kalite değerlendirmesi, Peyzaj Görsel kalitesi, Peyzaj Görsel kalite değerlendirmesi, İstanbul, Esenyurt

INVESTIGATION OF URBAN PARKS IN TERMS OF VISUAL LANDSCAPE QUALITY: THE CASE OF ESENYURT DISTRICT, ISTANBUL

Determining the visual quality of the landscape is a subjective process in which the positive or negative point of view of individuals in terms of aesthetics of natural and cultural landscapes is determined and revealed. This study is aimed to evaluate the visual quality of urban parks in the Esenyurt district of Istanbul province. The study area was evaluated by the students of Uşak University, Faculty of Architecture and Design, Department of City and Regional Planning, using an online photo survey with parameters (n=200). Photographs taken from city parks were examined on a 5-point Likert scale (5 highest-1 lowest) with parameters (naturalness, harmony, scenic beauty, mystery, diversity, vitality, care, trust, openness, and order). As a result, it has been found that naturalness, harmony, care, order, trust, and scenic beauty have a direct impact on the visual quality of the urban space. While the areas with natural landscapes generally have the highest score in terms of all parameters to determine the visual quality, the score values decreased as the artificial landscapes increased.

Keywords:

Landscape Visual quality, Landscape Visual quality assessment, Istanbul, Esenyurt,

PDF

___

Abdullah, M. H. A., Oguz, H. & Tonguc, F. (2021) Designing a web application for Necip Fazil Kisakurek Park, Kahramanmaras, Turkey. Turkish Journal of Forest Science, 5(2), 620-633. Aytaş, İ. &Uzun S. (2015) Düzce kent merkezindeki yaya alanlarının görsel peyzaj kalitesinin belirlenmesi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 65(1): 11-29. ISSN: 0535-8418.
Benliay A, Soydan O. &Kayku M. (2015). Aspendos Sillyon- Perge Bisiklet Güzergahı Örneğinde Peyzaj Görsel Kalitesi ve Peyzaj Özelliklerinin Değerlendirilmesi. Artium, 3(1):48-64.
Bulut, Z., & Yılmaz, H., (2007). Determination of lanscape beautie through visual quality assesssment method; a case study for Kemaliye (Erzurum-Turkey). Environmental Monitoring and Assessment 141:121-129 Doi:10.1007/s10661-007-9882-0.
Caf, A. (2014). Bingöl-Erzurum Karayolu Güzergâhının Görsel Kalite Analizi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı (Doctoral dissertation, Yüksek Lisans Tezi, 100s, Erzurum).
Clay, G. R. & Daniel, T. C. (2000). Scenic landscape assessment: the effects of land management jurisdiction on public perception of scenic beauty. Landscape and Urban Planning, 49(1-2), 1-13.
Clay, G.R., Smidt R.K., 2004. Assessing the validity and reliability of descriptor variables used in scenic highway analysis. Landscape and Urban Planning, 66, 239–255 Çakcı I. (2007). Peyzaj Planlama Çalışmalarında Görsel Peyzaj Değerlendirmesine Yönelik Bir Yöntem Araştırması, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara.
Çelik M. (2013). Kent Parklarının Görsel Peyzaj Algısının Denizli İli Örneğinde İrdelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Isparta
Çelik, D. & Açıksöz, S. (2014). Planlama sürecine görsel peyzaj analizi ile etik yaklaşım: Amasra örneği. Akademik Platform, Isem s, 320-331.
Çetinkaya, G. ve Uzun, O. (2014). Peyzaj Planlama. Birsen yayınevi, 219, İstanbul. Daniel, T.C. (2001). Whither scenic beauty? Visual landscape quality assessment in the 21st century. Landscape and Urban Planning, Volume 54, Issues 1-4, 267-281.
Dinçer A. A. (2011). Görsel Peyzaj Kalitesinin “Biçimsel Estetik Değerlendirme Yaklaşımı” İle İrdelenmesi Üzerine Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Düzgüneş, E. & Demirel, Ö. (2015). Milli parklarda doğal ve kültürel kaynak değerlerinin görsel peyzaj kalite yönünden değerlendirilmesi.
Ekren, E. ve Çorbacı, Ö.L. (2022). Kahramanmaraş Kentsel Açık Yeşil Alanlarında Kullanılan Bitki Materyalinin Değerlendirilmesi. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi, 18(1), 25-50.
Elinç, H. (2011). Görsel kalite değerlendirmesi yöntemi ile Antalya ili Alanya ilçesindeki Abdurrahman Alaettinoğlu ve Alanya belediye başkanları kent parklarının irdelenmesi Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
Esenyurt Belediyesi (2022) https://www.esenyurt.bel.tr (Erişim tarihi 04.03.2022).
Erdönmez, M. Ö. & Kaptanoğlu A.Y.Ç. (2008). Peyzaj Estetiği ve Görsel Kalite Değerlendirmesi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 58 (1): 39-51.
Fuante de Val, G., Atauri A.J. & Lucio J.V. (2006). Relationship between landscape visual attributes ands patial pattern indices: A test study in Mediterranean- climatelandscapes. Landscape and Urban Planning, Volume 77, Issue 4, 393-407. Doi: /10.1016/j.landurbplan.2005.05.003.
Gültürk, P. (2013). Tekirdağ Kent Merkezi Kıyı Şeridinin Görsel Peyzaj Kalitesi Yönünden Değerlendirilmesi. Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Tekirdağ.
Güneroğlu, N. (2017. Akarsu rehabilitasyonunun peyzaj kalitesi üzerindeki etkileri. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 18(1):10-10. DOI: 10.17474/artvinofd.270854 Irmak M.A. &Yılmaz, H. (2010). Farklı Peyzaj Karakter Alanlarına Göre Doğal ve Kültürel Kaynak Değerlerinin Görsel Analizi: Erzurum Örneği. Gazi Osman Paşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2010, 27(2), 45-55.
Kalın, A. (1997). Bitkilerin Anlamsal Boyutu: Fonksiyonlardaki Bina ve Mekanlarla Anılabilen Bitkiler Üzerine Bir Araştırma. KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Trabzon.
Kıroğlu, E. (2007). Erzurum Kenti ve Yakın Çevresindeki Bazı Rekreasyon Alanlarının Görsel Peyzaj Kalite-si Yönünden Değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Erzurum
Kiper, T. &Cengiz T. (2016). İstanbul İli Beşiktaş İlçesi Kıyı Bandı Örneğinde Görsel Peyzajların Tanımlanması. 1st International Scientific Researches Congress – Humanity and Social Sciences (Ibad-2016), May 19 - 22, 2016 Madrid, Spain, 1330-1342
Kiper, T. Korkut, A. & Topal, Ü. T. (2017) Görsel Peyzaj Kalite Değerlendirmesi: Kıyıköy Örneği. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Doğa Bilimleri Dergisi 20(3), 258-269 Meitner, M.J. (2004). Scenicbeauty of riverviews in the Grand Canyon: relating perceptual judgments to locations. Landscape and Urban Planning 68, 3–13. Doi: 10.1016/S0169-2046(03)00115-4
Oguz, H., Uzun, A. & Kısakürek, Ş. (2020) Web-based tree information system: A case study of Kahramanmaras, Turkey. Turkish Journal of Forest Science, 4(1), 160-171.
Özgeriş, M. & Karahan, F. (2015). Rekreasyonel tesislerde görsel kalite değerlendirmesi üzerine bir araştırma: Tortum ve Uzundere (Erzurum) örneği. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 16 (1): 40-49 ISSN:2146-1880
Özhancı E. & Yılmaz H. (2011). Rekreasyon Alanlarının Görsel Peyzaj Kalitesi Yönünden Değerlendirilmesi; Erzurum Örneği. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 1(2): 67-76, 2011.
Polat, A.T. &Önder, S. (2011). Konya İli Kent Parklarının Görsel Kalitesinin Belirlenmesi. Conference: I. Konya Kent Sempozyumu
Tuğluır, M., & Çakır, M. (2019). UFORE Modeli'nin Kent Ekosistemine Hizmet Eden Bileşenlerinin İrdelenmesi. Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisi, 4(2), 193-200.
Tuğluer, M. ve Gül, A. (2018). The use of UFORE model for determination of environmental effects and value of urban trees case study of Isparta city. Turkish Journal of Forestry, 19(3): 293-307.
Tüfekçioğlu, K. H. (2008). Tarihsel Çevrede Görsel Peyzaj Kalite Değerlendirmesi İstanbul Yedikule Örneği. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 136 s.
TÜİK (2022). https://www.tuik.gov.tr/ (Erişim tarihi: 04.03.2022)
Uzun, Ç. F. (2018). Kastamonu Tabiat Parklarının Görsel Kalite Analizi Kastamonu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
Zabun, A. S., Oğuz, H., & Serin, H. Kahramanmaraş Trabzon Bulvarı Örneğinde Kullanıcıların Yaya Bölgelerini Fonksiyonel Açıdan Değerlendirmesi. Turkish Journal of Forest Science, 5(1), 233-245.