Samsun’da aile sağlığı merkezlerinde çalışan hekimlerde ve aile hekimliği asistanlarında tükenmişlik ve ilişkili faktörler: Kesitsel bir çalışma

Amaç: Bu çalışmada, Samsun’da aile sağlığı merkezlerinde çalışan hekimlerde ve aile hekimliği asistanlarında tükenmişlik ve ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Bu kesitsel tipteki çalışmaya, Ocak 2022 tarihinde Samsun’da aile sağlığı merkezlerinde çalışan hekimlere ve aile hekimliği asistanları dahil edilmiştir. Anket formunda katılımcı özellikleri ve mesleği ile ilgili değerlendirmelerinin yer aldığı 28 soru ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği vardır. Ölçeğin duygusal tükenme, duyarsızlaşma, kişisel başarı alt boyutları katılımcıların özelliklerine göre karşılaştırılmıştır. Bulgular: Çalışmaya 304 kişi katılmıştır. Katılımcıların %10,2’si aile hekimliği uzmanı, %26,6’sı aile hekimliği asistanıydı. Katılımcıların yaş ortalamaları 40,9±10,2 yıl, aile hekimi olarak çalışma süreleri 8,7±5,4 yıl olup %50,3’ü erkek, %77,3’ü evli, %70,4’ü çocuk sahibiydi. Hekimlerin %80,9’u çalışıyorken fiziksel ya da sözel şiddete uğradığını, %19,1’i sıklıkla hasta ve hasta yakınları ile sorun yaşadığını, %5,6’sı çalışma ortamından hiç memnun olmadığını, %7,2’si çalışma saatlerinde hiç memnun olmadığını, %12,8’i iş hayatından hiç memnun olmadığını belirtmişlerdir. Katılımcıların %50,3’ü sıklıkla kendini tükenmiş hissettiğini, %54,9’u sıklıkla kendini stresli hissettiğini, %72,7’si sıklıkla kendisini işlemesi gereken bir çarkın dişlisi gibi hissettiğini, %27,0’si iş yükü üzerinde kontrolünün kötü olduğunu, %52,6’sı evrakların elektronik olarak gönderilmesi için yeterli zamanın kalmadığını ve %64,8’i artan hasta taleplerine uyum sağlamada zorlandığını belirtmişlerdir. Katılımcıların ölçek alt boyutlarından aldığı ortalama puanlar duygusal tükenme 20,2±7,2, duyarsızlaşma 7,7±3,7 ve kişisel başarı için 20,1±3,7 puan olarak bulunmuştur. Unvan, cinsiyet, çocuk sahibi olma, sigara kullanma, egzersiz yapma durumu, beslenme düzeni ve meslekle ilgili durumlarda tükenmişlik açısından anlamlı farklılıklar saptanmıştır (p<0,05). Sonuç: Çalışmamızda, katılımcıların tükenmişlik düzeyleri oldukça yüksek saptanmıştır. Aile sağlığı merkezlerinde çalışan hekimlerde ve aile hekimliği asistanlarında tükenmişlik seviyelerinde anlamlı farklılık oluşmasında kişisel özelliklerin, sağlıksız yaşam tarzlarının ve çalışma ortamındaki olumsuzlukların etkili olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

aile hekimliği, tükenmişlik, duygusal tükenme, duyarsızlaşma, kişisel başarı

Burnout and related factors among physicians working in family health centers and family medicine residents in Samsun: A cross-sectional study

Aim: This study aimed to evaluate burnout and related factors among physicians working in family health centers and family medicine residents in Samsun. Materials and Methods: This cross-sectional study included physicians working in family health centers and family medicine residents in Samsun in January 2022. The questionnaire contained 28 questions about the characteristics of the participants and their evaluations of their profession and the Maslach Burnout Scale. Emotional exhaustion, depersonalization, and personal achievement sub-dimensions of the scale were compared according to the characteristics of the participants. Results: 304 people participated in the study. 10.2% of the participants were family medicine specialists, and 26.6% were family medicine residents. The mean age of the participants was 40.9±10.2 years, their working time as a family physician was 8.7±5.4 years, 50.3% were male, 77.3% were married, and 70.4% had children. 80.9% of the physicians were exposed to physical or verbal violence while working, 19.1% of them frequently had problems with patients and their relatives, 5.6% were not satisfied with the working environment at all, and 7.2% were not at all satisfied during working hours, 12.8% of them were not at all satisfied with their business life. 50.3% of the participants often feel exhausted, 54.9% often feel stressed, 72.7% often feel like a cog in gear, 27.0% have poor control over their workload, 52.6% stated that there was not enough time to send documents electronically, and 64.8% stated that they had difficulty in adapting to increasing patient demands. The mean scores of the participants in the sub-dimensions of the scale were 20.2±7.2 for emotional exhaustion, 7.7±3.7 points for depersonalization, and 20.1±3.7 points for personal achievement. Significant differences were found in terms of title, gender, having a child, smoking, exercising status, diet, and occupational burnout (p<0.05). Conclusion: In our study, the burnout levels of the participants were found to be quite high. It was determined that personal characteristics, unhealthy lifestyles, and negativities in the working environment were effective in the significant difference in the burnout levels of physicians working in family health centers and family medicine residents.

Keywords:

family medicine, burnout, emotional exhaustion, depersonalization, personal accomplishment,

PDF

___

1. Jha AK, Iliff AR, Chaoui AA, et al. A crisis in health care: a call to action on physician burnout. Massachusetts Medical Society, Massachusetts Health and Hospital Association, Harvard TH Chan School of Public Health, and Harvard Global Health Institute Available: https://cdn1.sph.harvard.edu/wp-content/uploads/sites/21/2019/01/PhysicianBurnoutReport2018FINAL.pdf. Accessed October, 2022.
2. Ward ZD, Morgan ZJ, Peterson LE. Family Physician Burnout Does Not Differ With Rurality. J Rural Health. 2021;37(4):755-761.
3. Dai M, Willard-Grace R, Knox M, et al. Team Configurations, Efficiency, and Family Physician Burnout. J Am Board Fam Med. 2020;33(3):368-377.
4. Douglas M, Coman E, Eden AR, et al. Lower Likelihood of Burnout Among Family Physicians From Underrepresented Racial-Ethnic Groups. Ann Fam Med. 2021;19(4):342-350.
5. WHO. Burn-out an "occupational phenomenon": International Classification of Diseases Available: https://www.who.int/news/item/28-05-2019-burn-out-an-occupational-phenomenon-international-classification-of-diseases. Accessed 22 August 2022.
6. Hiefner AR, Constable P, Ross K, et al. Protecting Family Physicians from Burnout: Meaningful Patient-Physician Relationships Are "More than Just Medicine". J Am Board Fam Med. 2022;35(4):716-723.
7. Şerik B, Erdoğan N, Ekerbiçer HÇ, et al. Burnout Levels and Related Factors of Family Doctors Who Work At Family Health Centers in Sakarya Province. Sakarya Medical Journal. 2016;6(2):76-82.
8. Kane L. Physician Burnout & Depression Report 2022: Stress, Anxiety, and Anger Available: https://www.medscape.com/slideshow/2022-lifestyle-burnout-6014664#4. Accessed 22 August 2022.
9. Hooker SA, Post RE, Sherman MD. Awareness of Meaning in Life is Protective Against Burnout Among Family Physicians: A CERA Study. Fam Med. 2020;52(1):11-16.
10. Prins JT, Hoekstra-Weebers JEHM, Gazendam-Donofrio SM, et al. Burnout and engagement among resident doctors in the Netherlands: a national study. Medical Education. 2010;44(3):236-247.
11. Dean AG, Sullivan KM, Soe MM. OpenEpi: Open Source Epidemiologic Statistics for Public Health, Version 3.01 Available: https://www.openepi.com/Menu/OE_Menu.htm. Accessed October, 2022.
12. Kane L. Medscape National Physician Burnout & Suicide Report 2020: The Generational Divide Available: https://www.medscape.com/slideshow/2020-lifestyle-burnout-6012460#5. Accessed 22 August 2022.
13. Creager J, Coutinho AJ, Peterson LE. Associations Between Burnout and Practice Organization in Family Physicians. Ann Fam Med. 2019;17(6):502-509.
14. Del Carmen MG, Herman J, Rao S, et al. Trends and Factors Associated With Physician Burnout at a Multispecialty Academic Faculty Practice Organization. JAMA Netw Open. 2019;2(3):e190554.
15. Ergin C. Doktor ve hemsirelerde tukenmislik ve Maslach tukenmislik olceginin uyarlanmasi. VII Ulusal Psikoloji Kongresi, 22th September 1992 Ankara (Turkey). 1992:143-154.
16. Maslach C, Jackson SE. The Measurement of Experienced Burnout. Journal of Occupational Behaviour. 1981;2(2):99-113.
17. Aras A, Guraksin A, Koşan Z, et al. Burnout syndrome, job satisfaction and associated factors among primary health care doctors in Erzurum, Turkey. Journal of Surgery and Medicine. 2018;2(2):105-110.
18. Baykan Z, Çetinkaya F, Naçar M, et al. Aile hekimlerinin tükenmişlik durumları ve ilişkili faktörler. Türk Aile Hek Derg. 2014;18(2):121-132.
19. Baptista S, Teixeira A, Castro L, et al. Physician Burnout in Primary Care during the COVID-19 Pandemic: A Cross-Sectional Study in Portugal. J Prim Care Community Health. 2021;12:21501327211008437.
20. Yakut Hİ, Kapısız SG, Durutuna S, et al. Sağlık alanında çalışma yaşamında tükenmişlik. Jinekoloji-Obstetrik ve Neonatoloji Tıp Dergisi. 2013;10(38):1564-1571.
21. Ergin C. Maslach tükenmişlik ölçeğinin Türkiye sağlık personeli normları. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji Dergisi. 1996;4(1):28-33.
22. Kosan Z, Aras A, Cayir Y, et al. Burnout among family physicians in Turkey: A comparison of two different primary care systems. Niger J Clin Pract. 2019;22(8):1063-1069.
23. Ebling M, Carlotto MS. Burnout syndrome and associated factors among health professionals of a public hospital. Trends in psychiatry and psychotherapy. 2012;34:93-100.
24. Yavuzyılmaz A, Topbaş M, Çan G, et al. Trabzon il merkezindeki sağlık ocakları çalışanlarında tükenmişlik sendromu ile iş doyumu düzeyleri ve ilişkili faktörler. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni. 2007;6(1):41-50.
25. Türkili S, Aslan E, Tot Ş, et al. Asistan hekimlerde korona virüs salgını nedeniyle yaşanılan zorluklar, kaygı düzeyi ve tükenmişlik sendromunun incelenmesi. Anatolian Clinic the Journal of Medical Sciences. 2022;27(2):103-114.
26. Maslach C, Schaufeli WB, Leiter MP. Job burnout. Annu Rev Psychol. 2001;52:397-422.
27. Esen AD, Mercan GN, Kaçar E. Aile hekimliği asistanlarında tükenmişlik sendromu ve iş doyumu düzeyleri. Anatol JFM. 2018;1:34-36.
28. Pensek L, Selic P. Empathy and Burnout in Slovenian Family Medicine Doctors: The First Presentation of Jefferson Scale of Empathy Results. Zdr Varst. 2018;57(3):155-165.
29. Tselebis A, Moulou A, Ilias I. Burnout versus depression and sense of coherence: study of Greek nursing staff. Nurs Health Sci. 2001;3(2):69-71.
30. Kotb AA, Mohamed KA, Kamel MH, et al. Comparison of burnout pattern between hospital physicians and family physicians working in Suez Canal University Hospitals. Pan Afr Med J. 2014;18:164.
31. Erol A, Akarca F, Değerli V, et al. Acil servis çalışanlarında tükenmişlik ve iş doyumu. Klinik Psikiyatri. 2012;15(2):103-110.
32. Erol A, Sarıçiçek A, Gülseren Ş. Asistan hekimlerde tükenmişlik: İş doyumu ve depresyonla ilişkisi. Anadolu psikiyatri dergisi. 2007;8(4):241-247.
33. Kocalevent R, Pinnschmidt H, Selch S, et al. Burnout is associated with work-family conflict and gratification crisis among German resident physicians. BMC Med Educ. 2020;20(1):145.
34. Wolf MR, Rosenstock JB. Inadequate Sleep and Exercise Associated with Burnout and Depression Among Medical Students. Academic Psychiatry. 2017;41(2):174-179.
35. Karaşahin KS. Ankara’da çalışan acil tıp uzmanlık öğrencilerinin tükenmişlik düzeyinin sosyodemografik verilerle incelenmesi. Acil Tıp. Ankara: Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi 2020:1-83.
36. Vela-Bueno A, Moreno-Jimenez B, Rodriguez-Munoz A, et al. Insomnia and sleep quality among primary care physicians with low and high burnout levels. Journal of Psychosomatic Research. 2008;64(4):435-442.
37. Dorrian J, Paterson J, Dawson D, et al. Sleep, stress and compensatory behaviors in Australian nurses and midwives. Rev Saude Publica. 2011;45(5):922-930.
38. Rutherford K, Oda J. Family medicine residency training and burnout: a qualitative study. Can Med Educ J. 2014;5(1):e13-23.
39. Prins JT, Gazendam-Donofrio SM, Tubben BJ, et al. Burnout in medical residents: a review. Med Educ. 2007;41(8):788-800.
40. Köylü E, Kurtoğlu YK. Kütahya Sağlık Bilimleri Üniversitesi Tıp Fakültesi’ndeki son sınıf öğrencileri ve hekimlerde Tükenmişlik Sendromu ve ilişkili faktörler. The Journal of Turkish Family Physician. 2022;13(1):3-11.
41. Taycan O, Kutlu L, Çimen S, et al. Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerde depresyon ve tükenmişlik düzeyinin sosyodemografik özelliklerle ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2006;7(2):100-108.
42. Okray Z, Abatay GB. Birinci basamak temel sağlık ve yataklı tedavi kurumlarında çalışan hemşirelerin tükenmişlik sendromu ve iş doyumlarının karşılaştırılması. Turkish International Journal of Special Education and Guidance & Counselling ISSN: 1300-7432. 2015;4(2):49-56.
43. Aygun O, Mevsim V. The impact of family physicians' thoughts on self-efficacy of family physician's core competencies on burnout syndrome in Izmir: A nested case-control study. Niger J Clin Pract. 2019;22(2):167-173.
44. Chen SY, Lin SW, Ruan QS, et al. Workplace violence and its effect on burnout and turnover attempt among Chinese medical staff. Archives of Environmental & Occupational Health. 2016;71(6):330-337.
45. Charoentanyarak A, Anothaisintawee T, Kanhasing R, et al. Prevalence of Burnout and Associated Factors Among Family Medicine Residency in Thailand. J Med Educ Curric Dev. 2020;7:2382120520944920.
46. Montero-Marin J, Garcia-Campayo J, Fajo-Pascual M, et al. Sociodemographic and occupational risk factors associated with the development of different burnout types: the cross-sectional University of Zaragoza study. BMC Psychiatry. 2011;11(1):49.
47. Rassolian M, Peterson LE, Fang B, et al. Workplace Factors Associated With Burnout of Family Physicians. JAMA Intern Med. 2017;177(7):1036-1038.