The origin of clay minerals in salina playa-mudflat facies, Yeniçubuk Formation (Lower-Middle Miocene), Gemerek, Sivas, Turkey
İnceleme konusu playa-çamur düzlüğü fasiyesi Gemerek Havzası'nda (Sivas) yer alır. Miyosen havzası KKB'da Akdağ Metamorfitleri (Paleozoyik), D'da Elmalıdağ volkanik kayaçları (Tanesiyen) ve GGB'da Cevizcik Formasyonu'nun (Oligosen) evaporitleri ve kırıntılı kayaçları ile çevrelenir. lllit, paligorskit, smektit (montmorillonit, saponit ve saukonit), klorit ve serpantinler çamurtaşı örneklerinin XRD analizi ile tayin edilmiştir, lllitler ve kloritler, kuzeydeki Akdağ Masifine ait mermer, şist, granitik, diyoritik ve siyenitik kayaçlardan türemişlerdir. Paligorskit, evaporitik havzalarda kimyasal sedimantasyon sonucu oluşmuştur. Smektit grubu mineraller, doğudaki Elmalıdağ Formasyonu'na ait türlerden ve GGB'daki Cevizcik Formasyonu'na ait jipsli birimlerden kaynaklanmıştır. Smektit grubu minerallerin bir kaynağını da Akdağ Masifine ait metamorfik kayaçlar oluşturur. Serpantin grubu miraller Sarıkaya Olistostromuna ait ultrabazik kayaçlardan türemiştir.
Yeniçubuk formasyonu (Alt-Orta Miyosen) tuzlu playa-çamur düzlüğü fasiyesindeki kil minerallerinin kökeni, Gemerek, Sivas, Türkiye
The playa-mudflat facies under investigation are found in the Gemerek Basin (Sivas, Türkiye). This Miocene basin is bordered by the Akdağ Metamorphics (Paleozoic) to the N-NW, the Elmalıdağ Volcanic Rocks (Thanetian) to the E and clastic rocks and evaporites of the Cevizcik Formation (Oligocene) to the S-SW. lllite, palygorskite, smectites (montmorillonite, saponite and sauconite), chlorite (clinochlore) and serpentines had been studied using XRD analysis of mudstone samples, lllites and chlorites were found to have originated from marble, schists, granitic rocks, dioritic rocks and syenitic rocks of Akdağ Massif to the north. Palygorskite were formed in evaporitic basins by chemical sedimantation. Smectite group minerals (montmorillonite, saponite, sauconite) were derived from volcanic tuffs of the Elmalıdağ Formation to the E, and from gypsum units of the Cevizcik Formation to the SSW. One another origin of smectite group minerals is from meta-morphic rocks of Akdağ Massif. Minerals of serpentine groups are derived from the ultrabasic rocks of the Sarıkaya Olistostorme.
___
- Chamley, H., 1989. Clay sedimentology, Springer - Verlag, Berlin, 623p.
- Erkan, Y., 1976. Kırşehir çevresindeki rejyonal metamorfik bölgede saptanan izogradlar ve bunların petrolojik yorumlanmaları. Yerbilimleri, Cilt 2, Sayı 1.
- Erkan, E. N., Özer, S., Sümengen, M. ve Terlemez, İ., 1978. Sarız - Şarkışla - Gemerek - Tomarza arasının temel jeolojisi. M.T.A. Rap. No: 5646., Ankara.
- Grim, R. E., Kulbicki, G., Carozzi, A. V., 1960. Clay mineralogy of the sediments of the Great Salt Lake, Utah. Geol. Soc. Am. Bull., 71, 515- 520.
- Helvacı, C., Yılmaz, H. ve İnci, U., 1988. Beypazarı (Ankara) yöresi Neojen tortullarının kil mineralleri ve bunların dikey ve yanal dağılımı. Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 32-33 : 33-42.
- Karadenizli, L., 1995. Sedimentology of the Upper Miocene - Pliocene gypsum series of the Beypazarı Basin, west of Ankara, Central Anatolia, Turkey Geol. Bull. Of Turkey, 38, 1, 57-65.
- Lebküchner, R.F., 1956. Gemerek’te linyit bulunması muhtemel sahalarda yapılan jeolojik ve madencilik etüdlerinin neticesi hakkında rapor. M.T.A. Rap. No: 2850.
- Leguey, S., Pozo, M., Medina, J.A., Vigil, R., 1987. Evolution of paleosols with sepiolite development in the Madrid Basin (Spain). 6. Meet. Eur. Clay Groups, Sevilla, 335-337.
- Singer, A., Gal, M., Banin, A., 1972. Clay minerals in recent sediments of Lake Kinneret (Tiberias), Israel. Sediment. Geol., 8, 289-308.
- Soytürk, N. ve Bingöl, A., 1972. Şarkışla -Kaynar, Kaleköy arasının jeolojik incelenmesi. T.P.A.O. Rap. No: 531.
- Sümengen, M., Terlemez, İ., Bilgiç, T., Gürbüz, M., Ünay, E., Ozaner, S. ve Tüfekçi, K., 1987. Şarkışla - Gemerek dolayı Tersiyer havzasının stratigrafisi, sedimentolojisi ve jeomorfolojisi. M.T.A. Rap. No: 2119.
- Türkmen, İ., 1993. Gemerek dolaylarının Neojen çökelleri üzerinde sedimentolojik incelemeler. Doktora Tezi (yayımlanmamış). F.Ü. Fen Bil. Enst., 158 s., Elazığ.
- Türkmen, İ. and Kerey, İ.E., 1996. Alluvial and lacustrine facies of the Yeniçubuk Formation (Lower - Middle Miocene), Upper Kızılırmak Basin, Türkiye. In: E. Gierlowski - Kordesch and K. Kelts (Eds.), Global Geological Record of Lake Basins., V. 2. (ın Press), U.S.A.
- Türkmenoğlu, A. G., Aker, S., Göğüs, G. ve Turan, C., 1987. Ankara - Çankırı bölgesi bentonitlerinin mineralojisi, petrografisi ve oluşumu. III. Ulusal kil sempozyumu, 21-27 Eylül 1987, O.D.T.Ü. Jeoloji Müh. Bölümü, Ankara, Bildiriler (Ed.: A.G. Türkmenoğlu ve O. Akıman), 101 - 112.
- Velde, B., 1985. Clay minerals; A physico - chemical explanation of their occurrence. Elsevier, New York, 427p.
- Yalçın, H., Gündoğdu, M.N., Liewing, N., 1989. Kırka gölgesi baseninde smektit ve karbonat minerallerinin kimyası ve oluşumu. IV. Ulusal kil sempozyumu, 20 - 23 Eylül 1989, Cumhuriyet Üniv., Sivas, Bildiri Özleri.
- Yeniyol, M. ve Öztunalı, Ö., 1985. Yunak sepiolotinin mineralojisi ve oluşumu. II. Ulusal kil sempozyumu, 24 - 27 Eylül 1985, Hacettepe Üniv., Beytepe - Ankara, Bildiriler (Ed.: M.N. Gündoğdu ve H. Aksoy), 171 - 186.
- Yeniyol, M., 1987. Enez (Edirne) bentonitinin jeolojisi, mineralojisi ve oluşumu. III. Ulusal kil sempozyumu, 21 - 27 Eylül 1987, O.D.T.Ü. Jeoloji Müh. Bölümü, Ankara, Bildiriler (Ed.: A.G. Türkmenoğlu ve O. Akıman), 123 - 137.
- Yetiş, C. ve Demirkol, C., 1984. Kil minerallerinin diyajenetik ve ortamsal yorumları. Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 21, 39 - 44.