Skarn Mineralizasyonu ve Evciler Granitoyidinin (Kazdağ, Çanakkale, KB Türkiye) Petrojenezi Aras›ndaki Kökensel İlişki ve Dünyadaki Skarn Granitoidleri ile Karşılaştırılması

Birçok skarn yata¤› do¤rudan magmatik aktivite ile iliflkilidir ve skarn yataklar›n›n metal içerikleri ve skarn oluflumuna neden olan plutonlar›n bileflimleri aras›nda sistematik bir iliflki söz konusudur. Bu çal›flma, Evciler plutonu içindeki fasiyeslerin bileflimleri ve intrüzyon bileflimi ve bir arada bulunduklar› skarnlar›n metal içerikleri aras›ndaki korelasyonu ortaya koymaktad›r. Evciler bölgesinde eski maden iflletmeleri (örn., Cu madeni) bulunmaktad›r, bununla birlikte skarn mineralizasyonu veya benzer maden yataklar› aç›s›ndan ayr›nt›l› bir jeolojik çal›flma yap›lmam›flt›r. Evciler bölgesinde, kalsik eksoskarn (granat-piroksen) ve endoskarn (piroksen-epidot) granitoid ve mermer aras›ndaki dokanak boyunca ortaya ç›kmaktad›r. Evciler skarnlar›ndaki kalk-silikat mineral bileflimleri, Au-Cu ve Fe-Cu skarnlar›ndan al›nan alterasyon minerallerinin bileflimlerine benzerdir. Evciler plutonunda mineralojik ve jeokimyasal aç›dan üç ana fasiyes ay›rt edilmektedir; bunlar, (1) Çavufllu monzodiyoriti, (2) Karaköy granodiyoriti ve (3) mezokratik-tip Evciler olarak adland›r›lan Evciler kuvars diyoritgraondiyoritidir. Ayn› zamanda, Evciler bölgesinde monzogranit bileflimli kayaçlar mezokratik-tip Evciler’e göre daha s›n›rl› yay›l›m sunmaktad›r ve lökokratik-tip Evciler olarak adland›r›lmaktad›r. Sokulum zaman›na iliflkin arazi verileri ve her bir fasiyesin iz element jeokimyas› Evciler plutonunun, üst kabukla etkileflim ile kirlenmifl, kabuk ve manto bileflenlerine sahip melez bir kaynaktan, magmatik-yay veya çarp›flma sonras› bir ortamda olufltu¤unu önermektedir. Evciler granitoyidinin tüm kayaç δ18O de¤erleri kalsik skarn mineralizasyonuna (Au-Cu) oldukça yak›n sokulumdokana¤›na do¤ru 8.5‰’den 2.5‰’e azalmaktad›r ve Evciler granitoidine ait quartz δ18O bileflimleri 7.2’den10.9‰’e de¤iflmektedir. Bu de¤erler I-tipi altere olmam›fl intrüzif kayaçlar için normaldir, fakat basit bir magmatik farkl›laflma için oldukça genifl bir aral›¤a sahiptir. Bu nedenle, Evciler granitoyidi, bölgeye yerleflimi sonras›nda aç›ksistem hidrotermal alterasyona u¤ram›fl ve muhtemelen meteorik su girifli ile ilksel magmatik δ18O bileflimi de¤iflmifltir. Bu çal›flma, Evciler granodiyoritinin jeokimyasal özelliklerinin Au-Cu, Fe-skarn granitoyidlerinin ortalama de¤erleri ile benzerlik sundu¤unu göstermektedir. Buna karfl›n, Evciler lökograniti ise Sn- ve Mo-skarngranitoyidlerine benzerlik göstermektedir. Evciler granitoyidi dünyadaki birçok Au-Cu çekirdek metal topluluklar›na benzer flekilde ilksel-orta derecede evrim geçirmifl ve okside olmufl magmalarla benzer karakter sunmaktad›r.

Genetic Relations Between Skarn Mineralization and Petrogenesis of the Evciler Granitoid, Kazda¤, Çanakkale, Turkey and Comparison with World Skarn Granitoids

Most skarn deposits are directly related to magmatic activity, and there is a systematic correlation between the composition of causative plutons and the metal contents of the related skarns. This paper documents the composition of facies within the Evciler pluton and correlations between intrusion composition and the metal contents of associated skarns. There have been previous studies of mines (e.g., Cu mines) in the Evciler district, however, there have been no detailed geological investigations of such ore deposits or associated skarn mineralization. In the Evciler district both calcic exoskarn (garnet-pyroxene) and endoskarn (pyroxene-epidote) occur along the contacts between granitoid and marble. Calc-silicate mineral compositions in the Evciler skarns are similar to those in Au-Cu and Fe-Cu skarns. Based on mineralogy and geochemistry, three main facies have been recognized in the Evciler pluton: (1) the Çavuşlu monzodiorite, (2) the Karaköy granodiorite and (3) the Evciler quartz diorite-granodiorite, the mesocratic unit of the Evciler pluton. At the Evciler district, monzogranitic rocks, termed leucocratic Evciler, have a limited distribution compared to the mesocratic Evciler rocks. Field evidence for the relative timing of intrusions and trace- element geochemistry of the individual facies suggest that the Evciler pluton formed in a magmatic arc or post-collisional setting from a hybrid source, having crustal and mantle components contaminated by interaction with the upper crust. Whole rock d18O values of the Evciler granitoid decrease from 8.5 to 2.55 o/oo towards the intrusive contact, which is closest to the calcic skarn mineralization (Au-Cu), and the quartz d18O composition of the Evciler granitoid varies from 7.2 to 10.9 o/oo. These values are normal for I-type, primary unaltered values for this intrusive rock, but are too large to be accounted for by simple magmatic differentiation. Therefore, the Evciler granitoid must have been subjected to post-emplacement open-system hydrothermal alteration with introduction of external fluids (probably meteoric water) which changed the original magmatic d18O values. The present study shows that the geochemical characteristics of the Çavuşlu monzodiorite, Karaköy granodiorite and mesocratic Evciler rocks are similar to averages for Au-Cu and Fe-skarn granitoids, whereas the geochemical characteristics of the leucocratic Evciler rocks are similar to averages for Sn- and Mo-skarn granitoids. The Evciler granitoid is also characterized by relatively unevolved to moderately evolved and oxidized suites, as in most Au-Cu core metal associations globally.