Ayla TANKUT, Yılmaz SAVAŞÇIN, Marjorie WILSON, Vedat TOPRAK, Orhan AKIMAN, Nilgün GÜLEÇ

Alkali basalts from the Galatia volcanic complex, NW Central Anatolia, Turkey

Galatya volkanik kompleksinin esas ürünlerini oluşturan Erken-Orta Miyosen yaşlı lav akıntıları ve piroklastikler ile birliktelik sunan alkali bazaltlar, kompleks içerisinde lav akıntıları şeklinde küçük yüzlekler vermektedir. Kompleksin kuzey sınırı Kuzey Anadolu Fayı ile belirlenirken, güney sınır volkanikler ile arakatlılı karasal tortul istifler ile çevrelenmektedir. Bazaltlardan elde edilen yeni K-Ar yaş verileri, alkali bazaltların, Erken Miyosen ye Geç Miyosen olmak üzere iki farklı zamanda püskürdüğünü göstermektedir. Alt Miyosen bazaltları, bölgedeki ana fazı oluşturan andezitik volkanizma ile eş yaşlıdır. Volkanik etkinlik sürecinde, 10 milyon senelik bir suskunluk dönemini takiben, Üst Miyosen bazaltları püskürmüştür. Her iki döneme ait bazaltlar alkalin karakterde olup, rift tipi, levha içi bazaltlara karşılık gelen Nadir Toprak Element (NTE) ve multielement profillerine sahiptir. Örümcek diyagramlar, zayıf ada yayı etkisini işaret eden, Rb, Ba, K, Th, U (Büyük İyonlu Litofil element) zenginleşmesini göstermektedir. Jeokimyasal ve jeokronolojik veriler ile arazi ilişkileri, kompleksin ana faz (andezitik) volkanikleri ile aynı yaşta olan Alt Miyosen alkali bazaltlarının, tortul havzaların gelişimiyle eş yaşlı olarak püskürdüğünü, Üst Miyosen alkali bazaltlarının ise, Neo-Tetis'in kuzey kolunun kapanmasını takiben gelişen lokal gerilme zonları içerisinde püskürmüş olabileceğini düşündürmektedir.

İç Anadolu bölgesi kuzey batısındaki Galatya volkanik kompleksi alkali bazaltları

Alkali basalts occur as small Java flows associated with the andesitic lava flows and pyroclastics of Early to Middle Miocene age which are the main constituents of the Galatia volcanic complex. The northern margin of the complex is bordered by the North Anatolian Fault whereas the southern margin is surrounded by a continental sedimentary sequence which interfingers with the volcanics. New K-Ar age determinations of the basalts reveal that alkali basalts erupted at two different periods of time: Early Miocene and Late Miocene. The Lower Miocene basalts are contemporaneous with the major phase of the andesitic volcanism in the area. Eruption of the Upper Miocene basalts was preceded by 10 Ma period of quiescence of eruptive activity. All the basalts, regardless of their age, display alkaline geochemical characteristics and have very similar REE and multielement patterns corresponding to rift-type intra-plate basalts. Primitive mantle normalised trace element diagrams demonstrate Rb, Ba, K, Th and U (LILE) enrichment indicating a weak island arc signature. The geochemical, geochronological and field relations suggest that the Lower Miocene alkali basalts, being in the same age range as the major phase (andesitic) volcanics of the complex, erupted contemparaneously with the development of the sedimentary basins, whereas Upper Miocene alkali basalts might have erupted in local extensional zones which developed subsequent to the closure of the northern branch of Neo-Tethys.

PDF

___

Akyürek, B., Bilginer, E., Çatal, E., Dağer, Z., Soysal, Y. and Sunu, O. 1979. Eldivan Şabanözü (Çankırı) dolayında ofiyolit yerleşmesine ilişkin bulgular. Jeoloji Mühendisliği 9, 5-11.
Anders, E. and Ebihara, M., 1982. Solar system abundances of the elements. Geochim. Cosmochim. Acta, 49, 2363-2380.
Çalgın, R. , Pehlivanoğlu, H. , Ercan, T. and Şengün, M., 1973. Ankara Civarının Jeolojisi. MTA Report No 6487.
Erol, O. 1954. Köroğlu-Işık dağları volkanik kütlesinin orta bölümleri ile Beypazarı-Ayaş arasındaki Neojen havzasının jeolojisi hakkında rapor. MTA Report No 2279.
Fourquin, C., Paicheler, J.C. and Sauvage, J. 1970. Premieres donnees sur la stratigraphie du Massif Galate d'andesites, etude palynologique de la base des diatomites Miocenes de Beşkonak au Nord-Est de Kızılcahamam (Anatolie, Turquie). Compte Rendu Ac. Sc., D270, 2253- 2255.
Helvacı, C., İnci, U., Yılmaz, H. and Yağmurlu, F. 1989. Geology and Neogene trona deposits of the Beypazarı region Turkey. Doğa TU., Müh. ve Çev. D., 245-256.
Irvine T.N., and Baragar, W.R.A. 1971. A guide to the chemical classification of the common rocks, Can. J. Earth Sci., 8, 523-48.
Keller, J., Jung, D., Eckhardt, F.- J. and Kreuzer, H. 1992. Radiometric ages and chemical characterization of the Galatean andesite massif, Pontus, Turkey. Acta Vulcanologica, Marinelli Volume 2, 267-276.
Koçyiğit, A. 1991. An Example of an Accretionary Forearc Basin from Northern Central Anatolia and Its Implications for the History of Subduction of Neo-Tethys in Turkey. Geol. Soc. Am. Bull.,103, 22-36.
Manetti,P., Peccerillo,A.,Poli,G. and Corsini,F. 1983. Petrochemical Constraints on the Models of Cretaceous-Eocene Tectonic Evolution of the Eastern Pontid Chain Turkey. Creteceous Res., 4, 159-172.
Pearce, J.A. and Cann, J.R. 1973. Tectonic Setting of Basic Volcanic Rocks Determined Using Trace Element Analyses. Earth Planet. Sci. Lett., 19, 290-300.
Şengör, A.M.C. and Yılmaz, Y. 1981. Tethyan Evolution of Turkey: A Plate Tectonic Approach. Tectonophysics, 75, 181-241.
Stefanski, J.M. and Lahn, E. 1941. Ankara- Çankırı ve Gerede arasındaki mıntıka hakkında Rapor. M.T.A Report No. 1312.
Sun, S.S., 1982. Chemical composition and and the origin of the earth’s primitive mantle. Geochim. Cosmochim. Acta, 46, 179-192.
Tankut, A., Akıman, O., Türkmenoğlu, A., Güleç, N., and Göker, T. 1991. Tertiary Volcanic Rocks in Northwest Central Anatolia. In: Proceedings IESCA 1990, 2, 450-466.
Tankut, A., Satir, M., Güleç, N., Toprak, V. 1995. Galatya Volkaniklerinin Petrojenezi Project Report, TUBİTAK YBAG-0059, 78 pages.
Toprak,V., Savaşçın,Y., Güleç, N., and Tankut, A., 1996, Structure of the Galatean Province, International Geology Review, 38, 747-758.
Türkmenoğlu, A., Akıman, O., Aker, S. ve Tankut, A.T. 1991. Orta (Çankırı) Yöresi Kil Yataklarının Jeolojisi ve Oluşumu. MTA Dergisi 113, 127-132.
Wilson, M., Tankut, A. and Guleç, N. 1997. Tertiary volcanism of the Galatia Province, NW Central Anatolia, Turkey. Lithos, 42, 105-121.