Çatören ve Kunduzlar (Kırka-Eskişehir) baraj göletlerindeki sazanların (Cyprinus carpio L., 1758) dokularında bor birikimi

Bir yıl boyunca her ay araziye gidilerek su, dip çamuru, plankton ve balık numuneleri alınmış, alınan numuneler laboratuvarda gerekli işlemlerden geçirilerek içerdikleri bor miktarları belirlenmiştir. Elde edilen veriler çeşitli istatistiki yöntemlerle değerlendirilerek farklılık ve besin zincirinin basamakları arasındaki ilişkilerin ortaya çıkarılmasına çalışılmıştır. Çatören ve Kunduzlar baraj göletlerinde bor, su-dip çamuru-planktonda artarak birikmekte; baraj göletlerinde besin zinciri yoluyla taşınarak, balık (Cyprinus carpio ) dokularında yığılmaktadır. Çatören barajında balık dokularında bor kas-beyin-karaciğer yönünde, Kunduzlar barajında ise kas-karaciğer- beyin yönünde artarak birikmektedir. Çatören barajında bor kirliliği Kunduzlar’a göre daha fazla olup, bunun balık büyümesini engellediği görülmüştür.

Boron accumulation in carp tissues (Cyprinus carpio L., 1758) in dam lakes Çatören and Kunduzlar (Kırka-Eskişehir)

Samples of water, bottom clay, plankton and fish were collected over a period of one year. The boron contents of the samples taken were determined in the laboratory. The differences and relationships in the obtained data were identified using various statistical methods. Boron gradually accumulates in the plankton, bottom clay and water of Çatören and Kunduzar. Boron collects in the tissues of the fish Cyprinus carpio in both lakes, in the musce, brain and liver in Çatören, and in the musce, liver and brain in Kunduzlar. Boron pollution is more serious in Çatören dam than in Kunduzlar. It was observed that pollution restrict the growth of fish.

PDF

___

1. Özkurt, Ş., Solak, K., Kırka Yöresi (Eskişehir) Sularında Bor Kirliliğinin Tespiti. SDÜ. 12. Mühendislik Haftası, Isparta, Mayıs 1993.
2. Aytekin, Y., Polat, M., Bor Madenciliği ve Türkiye İçin Önemi. Etibank bülteni, 96-97, 20-38, 1987.
3. Anonim, “Borik oksit, Borik asit ve Boratlar”. Sayı 7, 4-10, Etibank Ankara, 1993.
4. Onacak, T., Borlu Atıksuların Kırka (Eskişehir) Yöresi Yüzey Sularına Etkileri. Yük. Müh. Tezi., H.Ü. Fen Bil. Enst. Jeo. Müh. Anabilim Dalı., Ocak 1990.
5. Anonim, Su Kalite Gözlemleri, DSİ Ankara, 1995.
6. Çengel, M., Özkara, M., Toprakta Bor ve Mikrobiyolojik Etkileri Üzerinde Araştırmalar. Toprak ilmi Dergisi, Yayın No. 5, 1989.
7. Subba Rao, D.V., Effect of Boron on Primary Production of Nano-plankton. Cand. J. Fish. Aquat. Sci., 38, 52-58, 1981.
8. Antia, N.J, Cheng, J.Y., Culture Studies on the Effects From Borate Pollution on the Growth of Marine Phytoplankton. J Fish. Res. Bol. Canad., 32, 2487-2492, 1975.
9. Mc Kee, J.E., Wolf, H.W., Water Quality Criteria. California State Water Resources Contro Board, 1963.
10. Yaramaz, Ö., “Su Kalitesi”. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Yüksekokulu, Yayın No: 16, 78, 1990.
11. Jeffrey, A. Black, James B. Barnum, Wesley J. Birge., An Integrated Assesment of the Biological Effects of Boron to the Rainbow Trout. Chemosphere, Vol. 26, No: 7, pp 1383-1413, 1993.
12. Birge, W.J., Black, J., Sensitivity of Vertebrate Embryos to Boron Compounds. Report No. EPA-560/1.76-008. Environmental Protection Agency, Officie of Toxic Substances, Washington, DC, 1977.
13. Mc Kee, j.E., Wolf, H.W., Water Quality Criteria. California State Water Resources Control Board, 1963.
14. Birge, W.J., Toxicity of Boron to Embriyonic and Larval Stages for Rainbow Trout (Salmo gairdneri ). Completion Report Prepared for Protecter and Gamble, 1984.
15.Munsuz, N., Ataman, Y., Ünver, İ., Oğuz, T., Simav Çayının Bigadiç Yöresi Topraklarında Yarattığı Bor Kirliliği veÖnlenmesi Olanakları. TÜBİTAK, ÇAĞ, Proje No: 56, Ankara, 1983.
16.Butterwick, L., De Oude, N., Raymond, K., Safety Assessment of Boron in Aquatic and Terrestial Environments.Ecotoxicology and Environmental Safety, 17 (3): 339-371, 1989.
17 (3): 339-371, 1989. 17. Thompson, M., Pahlavanpour, B., Thorne, L.T., The Simultaneous Determination of Arsenic, Antimon, Bismuth, Selenium and Tellerium in Waters by an Inductively Coupled Plasma/Volatile Hydride Method. Water Res. 15: 407- 411, 1981.
18. Kacar, B., Bitki Besleme Uygulama Kılavuzu. Ankara Üni. Ziraat Fak. Yay. 900. Uygulama Klavuzları. 214, Ankara, 1984.
19. Anonim, Suyun Analiz Metodları. Bor Miktarı Tayini, T.S.E Ankara 3661, 1981.
20. Tüzüner, A., Toprak ve Su Analiz Laboratuvarları El Kitabı, T.O. ve köy İş. Bak. Köy Hiz. Gn. Md., Ankara, 1990.
21. Geliday, R., Balık, S., Türkiye Tatlısu Balıkları, Ege Üniversitesi Fen Fak. Yayınları, No: 97, İzmir, 1988.
22. Anonim, İşletme Bakım Dairesi Başkanlığı Kayıtları, DSİ Ankara, 1995.
23. Anonim, Kırka Yöresi Bor Kirliliği Araştırması Raporu, İçme Suyu ve Kanalizasyon Dai. Başk., DSİ Ankara, 1983.
24. Bringmann, G., Determinin the Harmful Effect of Water Pollutants on Protozoa. 1. Bacteriovorous Flagellates. 1. Wasser Abwasser Forsch. 11, 210-215, 1978.
25. Anonim, Kırka’da Boraksın Çevreye Etkisi. Rp. No. 59. 102E., Tübitak Kocaeli, 1992.
26. Clayton, D.G., Clayton, E.F., Patty’s Industrial Hygiene and toxicology, Volume 2B, Toxicology. New York, 1981.
27. Kaemmerer, K., Zur Borkontamination Pianzicher Nechrungs und Fittermittel sowie Der Kuhmilch. Beliner und Munchener Tierarzliche Wocherschrieft. 91: 227-232.
28. Şanlı, Y., Kaya, S., Veteriner Farmakoloji ve İlaçla Sağıtım Seçenekleri. Medisan Yayınları. Yayın No: 4, Feryal Matbacılık, Ankara, 1991.
29. Karaca, İ., Hirfanlı Baraj Gölü (Kırşehir)’nde Yaşayan Sazan (Cyprinus carpio L.,) 1758)’ın Büyüme ve Beslenme Özellikleri. G.Ü. Fen Bil. Enst. Y. Lisans Tezi, Ankara, 1995.
30. Cengizler, İ., Erden, Ü., Hafik Gölü’ndeki Sazan (Cyprinus carpio L., 1758)’ın Bazı Biyolojik Özelliklerinin İncelenmesi, IX. Ulusal Biyoloji Kongresi, Bildiri Özetleri Ç.Ü. Fen-Edeb. Fak. Sivas, 106, 1988.