Yaşar AKIŞCAN, Oktay GENCER, Kenan BOYACI, Mehmet MERT

Determiantion of superior parents and hybrid combinations in respect to lint yield and yield components in cotton (Gossypium hirsutum L.)

2000 yılında, Gossypium hirsutum L. türünden 5 çeşit (Sure Grow 125, Sure Grow 404, Sure Grow 501, Sure Grow 1001 and Çukurova 1518) ana, 7 hat ise (PAUM 400, PAUM 401, PAUM 402, PAUM 403, PAUM 404, PAUM 405 ve PAUM 406) baba olacak şekilde, line x tester melezleme yöntemine göre Çukurova Üniversitesi, Pamuk Araştırma ve Uygulama Merkezinde birbirleriyle melezlenmiştir. Elde edilen 35 F, melezi ve 12 anaç, 2001 yılında tesadüf blokları deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak ekilmiş ve lif verimi ve verim öğeleri bakımından değerlendirilmiştir. Elde edilen verilere, line x tester analizi uygulanmıştır. Çalışmada anaçların genel, melezlerin özel uyum yeteneklerinin belirlenmesi, ve böylece erken generasyonlarda lif verimi ve verim öğeleri yönünden üstün anaçların ve melez kombinasyonların seçilmesi amaçlanmıştır. Sonuç olarak, ebeveyn ve hibridlerin genel ve özel uyum yetenekleri, lif verimi ve verim öğeleri bakımından önemli farklılıklar oluşturmuştur. Ebeveynler arasında, PAUM 403 koza sayısı; Çukurova 1518, PAUM 400, PAUM 403, PAUM 405 ve PAUM 406 lif verimi; Sure Grow 501, Çukurova 1518, PAUM 401 ve PAUM 405 çırçır randımanı; Sure Grow 125, PAUM 400 ve PAUM 403 100 tohum ağırlığı; Çukurova 1518, PAUM 400, PAUM 405 ve PAUM 406 koza kutlu pamuk ağırlığı yönünden en yüksek genel uyum yeteneğine sahip olmuşlardır. Sure Grow 501 x PAUM 400 koza sayısı yönünden özel kombinasyon kabiliyeti önemli tek melez kombinasyon olarak tespit edilmiştir. Ayrıca, bu melez kombinasyon en yüksek lif verimine de sahiptir. Elde edilen bu sonuç, ileriki generasyonlarda amaca yönelik bitkilerin, bu melez kombinasyondan seçilme şansının daha yüksek olduğunu göstermektedir.

Pamukta (Gossypium hirsutum L.) lif verimi ve verim öğleri bakımından üstün anaç ve melez kombinasyonların belirlenmesi

The purpose of this study was to determine estimates of the general combining ability of parents and the specific combining ability of hybrids needed to develop high yielding cotton cultivars. Five cotton lines (Sure Grow 125, Sure Grow 404, Sure Grow 501, Sure Grow 1001 and Çukurova 1518) and 7 testers (PAUM 400, PAUM 401, PAUM 402, PAUM 403, PAUM 404, PAUM 405 and PAUM 406) were crossed in a line x tester mating system at Çukurova University, Cotton Research and Application Center, Adana, Turkey, in 2000. Twelve genotypes and 35 F] hybrids were sown in a randomized complete block design with 3 replications at the same center in 2001. The general combining ability variance of parents and the specific combining ability variance of hybrids in respect to lint yield and yield components were estimated via line x tester analysis. Line x tester analysis revealed significant general and specific combining ability effects for lint yield, 100-seed weight, seed cotton weight per boll, lint percentage and boll number per plant. The following lines had higher general combining abilities than the others: PAUM 403 for boll number per plant; Çukurova 1518, PAUM 400, PAUM 403, PAUM 405 and PAUM 406 for lint yield; Sure Grow 501, Çukurova 1518, PAUM 401 and PAUM 405 for lint percentage; Sure Grow 125, PAUM 400, PAUM 403 for 100-seed weight; and Çukurova 1518, PAUM 400, PAUM 405 and PAUM 406 for seed cotton weight per boll. Only Sure Grow 501 x PAUM 400 F, showed significant specific combining ability effects for bolls/plant. It yielded more total lint than the others. This Fj achieved its high yield by producing many boll numbers per plant, while the others produced fewer.

PDF

___

Baloclv M.J., H. Bhutto, R. Rind and G.H. Tunio. 1995. Combining ability estimates in 5 x 5 diallel intra-hirsutum crosses. Pakistan Journal of Botany, 27: 121-126.
El-Adi, A.M. and P.A. Miller. 1971. Transgressive segregation and the nature of gene action for lint yield in an intervarietal cross of upland cotton. Crop Sci. 11: 381-384.
Falconer, D.S. 1960. Introduction of Quantitative Genet ics. Ronald Press Cor., New York.
FAO. 2002. FAO Agriculture data, available at http://apps.fao.org/page/collections? Subset=agriculture (verified 9 January 2002).
Gençer, 0. 1978. G. hirsutum L. ve G. barbadense L. Türlerinden Sekiz Pamuk Çeşidinin Diallel Melezlerinde Verim ve Kalite ile İlgili Başlıca Özelliklerin Kalıtımı Üzerinde Araştırmalar. Doçentlik Tezi, Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü, ADANA.
Kerr, T. 1966. Yield components in cotton and their interrelation with fiber quality. In Proceedings of 18th Cotton Improvement Conference, Memphis, TN. 11-12 Jan. 1966, pp. 276-287, Nat. Cotton Council of America, Memphis, TN.
Lee, J.A., P.A. Miller and J.O. Rawlings. 1967. Interaction of combining ability effects with environments in diallel crosses of upland cotton (Gossypium hirsutum L). Crop Sci. 7: 477-481.
Meredith, W.R. Jr. and J.S. Brown. 1998. Heterosis and combining ability of cottons originating from different region of the United States. J. Cot. Sci. 2: 77-84.
Miller, P.A. and J.A. Lee. 1964. Heterosis and combining ability in varietal top crosses of upland cotton, Gossypium hirsutum L. Crop Sci. 4: 646-649.
Miller, P.A. and A. Marani. 1963. Heterosis and combining ability in diallel crosses of upland cotton, Gossypium hirsutum L. Crop Sci. 3:441-444.
Nadeem, A., D.K. Munir, M.A. Khan, A. Mushtag, N. Austin and M. Ahmad. 1998. Genetic studies of cotton (Gossypium hirsutum L). I. Combining ability and heterosis studies in yield and yield components. Pakistan Journal of Scientific and Industrial Research, 41: 54-56.
Singh, R.B. and B.D. Chaudhary. 1977. Biometrical Methods in Quantitative Genetic Analysis. Kalyani Publishers, New Delhi.
Tang, B., J.N. Jenkins, J.C. McCarty and C.E. Watson. 1993. F2 hybrids of host plant germplasm and cotton cultivars: II. Heterosis and combining ability for lint yield and yield components. Crop Sci. 33: 700-705.
Wilson, F.D. 1991. Combining ability for yield characteristics and earliness of pink bollworm-resistant cotton. Crop Sci. 31: 922-925.