Erkut PEKŞEN, Aysun PEKŞEN, Ali GÜLÜMSER, Hatice BOZOĞLU

Comparison of fresh pod yield and pod related characteristics in pea (Pisum sativum L.) cultivars sown in autumn and spring under Samsun ecology conditions

Bu çalışmada, 1999-2000 ve 2000-2001 yetiştirme döneminde Samsun ekolojik koşullarında sonbahar ve ilkbaharda ekilen 15 bezelye çeşidinin taze bakla verimi ve bakla özellikleri araştırılmıştır, iki yıllık birleştirilmiş deneme sonuçları, taze bakla verimi bakımından bezelye çeşitleri arasında çok önemli farklılıklar olduğunu göstermiştir. En yüksek taze bakla verimi Vilmoren (17,840 kg $ha^{-1}$) çeşidinden elde edilmiştir. Bu çeşidi Lancet (14,290 kg $ha^{-1}$), Agromar AG 7306 (13,880 kg $ha^{-1}$), Jumbo (13,830 kg $ha^{-1}$), Sprinter (13,690 kg $ha^{-1}$), Sugar Bon (12,370 kg $ha^{-1}$), Bolero (12,800 kg $ha^{-1}$) ve Progress No. 9 (12,300 kg $ha^{-1}$) çeşitleri izlemiştir. Taze bezelye üretimine uygun çeşitlerde taze bakla veriminin yüksek olması yanında, hasat maliyetinin düşük olması, çeşidin dolgun ve uzun baklalara, iri taze tohumlara ve meyve kabukları ayrıldıktan sonra yüksek taze iç verimine sahip olması gibi özellikler de istenmektedir. Tüm bu faktörler dikkate alındığında, Vilmoren, Lancet, Jumbo, Bolero, Agromar AG 7306 ve Progress No. 9 çeşitleri yüksek taze bakla verimi, taze iç verimi ve 9.5 mm elek üstü taze iç oranına sahip olmalarından dolayı Samsun koşulları için en uygun çeşitler olarak belirlenmiştir. Sonbahar ekimleri için belirlenen taze bakla verimi, bitki başına bakla sayısı, bakla uzunluğu, kalınlığı ve genişliği değerleri ilkbahar ekimlerinde belirlenenlerden çok önemli derecede yüksek bulunmuştur. Baklada tohum sayısı ve taze tohum ağırlığı/taze bakla ağırlığı oranı ise ilkbahar ekimlerinde çok önemli derecede daha yüksek olmuştur.

Samsun ekolojik şartlarında sonbahar ve ilkbaharda ekilen bezelye (Pium sativum L.) çeşitlerinde taze bakla verimi ve bakla özelliklerinin karşılaştırılması

In this study, 15 pea (Pisum sativum L.) cultivars sown in autumn and spring were investigated for their fresh pod yield and pod characteristics under Samsun ecological conditions during the 1999-2000 and 2000-2001 growing seasons. The results of the study for fresh pod yield from the combined 2 years showed that there was a statistically significant difference among the cultivars. The highest fresh pod yield was obtained from Vilmoren (17,840 kg $ha^{-1}$), followed by Lancet (14,290 kg $ha^{-1}$), Agromar AG 7306 (13,880 kg $ha^{-1}$), Jumbo (13,830 kg $ha^{-1}$), Sprinter (13,690 kg $ha^{-1}$), Sugar Bon (12,370 kg $ha^{-1}$), Bolero (12,800 kg $ha^{-1}$) and Progress No. 9 (12,300 kg $ha^{-1}$). In addition to high fresh pod yield, there are many other important factors such as low harvest cost, inflated and long pods, large fresh seeds and fresh seed yield after shelling for determining suitable cultivars. When all these factors were considered, Vilmoren, Lancet, Jumbo, Bolero, Agromar AG 7306 and Progress No. 9 cultivars were more suited to Samsun conditions than the others because of their high fresh pod yield, fresh seed yield after shelling long pods and high fresh seed percentage remaining above a 9.5 mm sieve. Fresh pod yield and pod number per plant, pod length, thickness and width for autumn sowing were significantly higher than those for spring sowing. Significantly higher seed numbers per pod and fresh seed weight to fresh pod weights were obtained from spring sowing.

PDF

___

Apan, H. 1974. Bazı önemli bezelye çeşitlerinin Erzurum şartlarına adaptasyonu ile başlıca özellikleri üzerinde araştırmalar. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 5: 77-111.
Cousin, R. 1997. Peas (Pisum sativum L). Field Crop Research 53: 111-130.
Davies, D.R., G.J. Berry, M.C. Heath and T.C.K. Dawkins. 1985. Pea {Pisum sativum L). p. 147-198. In: R.J. Summerfield and EH Roberts, (eds.), William Collins & Sons Co. London, UK.
Eşiyok, D. and İ. Duman. 1992. Bazı konservelik bezelye çeşitlerinin verim ve gelişme özellikleri üzerinde bir araştırma. Türkiye I. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi (13-16 Ekim 1992), Cilt II, 157-159.
FAO. 2003. Food and Agriculture Organization of the United Nations. FAOSTAT database, http://www.fao.org.
Gülümser, A., F. Seyis and H. Bozoğlu. 1994. Samsun ekolojik şartlarında kışlık ve yazlık olarak ekilen bezelye çeşitlerinin konservecilik özellikleri ile tane veriminin tespiti. Tarla Bitkileri Kongresi (25-29 Nisan), Cilt 1, 87-90, İzmir.
IBPGR. 1985. Descriptors for Vigna mungo and V. radiata (Revised). International Board for Plant Genetic Resources, Rome, Italy.
ISTA. 1985a. International Rules for Seed Testing Rules 1985. Seed Sci. and Technology 13: 299-355.
ISTA. 1985b. International Rules for Seed Testing Rules 1985. Seed Sci. and Technology 13:356-513.
Jeuffroy, M.H. and M. Ney. 1997. Crop physiology and productivity. Field Crop Research 53: 3-16.
McKay, K., B. Schatz and G. Endres. 2003. Field pea production. North Dakota State University, Fargo, North Dakota 58 105, March 2003, A-1166 (Revised), http://www.ext.nodak.edu/extpubs/ plantsci/rowcrops/al 166.pdf.
Paksoy, M., N. San and K. Abak. 1995. Bazı bezelye çeşitlerinin Çukurova koşullarındaki verim ve kaliteleri. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 3-6 Ekim 1995, 256-259, Adana.
Pekşen, E., H. Bozoğlu, A. Pekşen and A. Gülümser. 2002. Determination of the effects of different row spacings on yield and some other properties of pea (Pisum sativum L) cultivars sown in spring and autumn. Acta Horticulturae 579: 313-318.
Santalla, M., J.M. Amurrio and A.M. de Ron. 2001. Symbiotic interactions between Rhizobium leguminosarum strains and elite cultivars of Pisum sativum L. J. Agronomy & Crop Science 187: 59-68.
State Institute of Statistics. 2001. Tarımsal Yapı (Üretim, Fiyat, Değer). T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü.
Şehirali, S. 1988. Yemeklik Dane Baklagiller. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No: 1089, Ders Kitabı: 314, 435, Ankara.
Thorup-Kristensen, K. 1998. Root growth of green pea (Pisum sativum L) genotypes. Crop Sci. 38: 1445-1451.
Vural, H., D. Eşiyok and İ. Duman. 2000. Kültür Sebzeleri (Sebze Yetiştirme). Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü, Bornova, İzmir.