Ayçiçeğinde (Helianthus annuus L.) Üstün Melez Kombinasyonların Belirlenmesi Üzerinde Bir Araştırma Abdurrahim

Bu araştırma, 11 ana (CMS) hat ve 3 baba (restorer) testeri içeren 33 F1 hibridinde üstün genel ve özel uyum yeteneğine sahip olan ebeveyn (anaç) ve melezleri belirlemek amacı ile yürütülmüştür. Çalışmada kullanılan anaçlar U.Ü. Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümünde geliştirilmiştir. Araştırmanın ilk yılında CMS hatlar ve restorer testerler mümkün bütün kombinasyonlarda melezlenmiştir. Oluşturulan melez populasyon, Bursada tekrarlanmalı bir tarla denemesinde değerlendirilmiştir. Veriler Line x Tester metoduna göre analiz edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, bitki boyu için 1, 3, 7, ve 12 nolu; tabla çapı için 10, 11 ve 13 nolu; 1000 tane ağırlığı için 10, 11 ve 12 nolu; tek tabla verimi için 1, 8, 11 ve 12 nolu; tane verimi için 1, 9, 8 ve 12 nolu hat (ana) ve testerlerin (baba) en iyi genel uyum yeteneği gösteren anaçlar olduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte, 10x14, 11x12, 1x12 ve 2x12 nolu F1 hibridleri, tane verimi ve gözlenen diğer karakterler bakımından en yüksek özel uyum yeteneği göstermişlerdir. Araştırmada, genel ve özel kombinasyon kabiliyeti varyanslarının önemlilik testleri, bitki boyu, 1000 tane ağırlığı, tek tabla verimi ve tane verimi üzerine dominant gen etkilerinin eklemeli gen etkilerinden daha yüksek olduğunu ortaya çıkarmıştır.

A Research on Determination of Superior Hybrid Combinations in Sunflower (Helianthus annuus L.)

This research, having F1 hybrids from 11 female (cytoplasmic male sterile) lines and 3 male (restorer) testers, was conducted in order to determined parents and corsses showing spureior general and specific combining ability in sunflower. Parents used in the study were developed at the University of Uludağ, Faculty of Agriculture, Field Crops Department. In the first year of this reseacrh, CMS lines and restorer testers were crossed in all the possible combinations. The hybrid population were evaluted in a replicated field trial at Bursa. Data were analysed by LinexTester method. According to the results, it was determined that the lines and testers numbered 1, 3, 7 and 12 in plant heigh; 10, 11 and 13 in head diameter; 10, 11 and 12 in 1000-seed weight; 1, 8, 11 and 12 in seed weight per head and 1, 9, 8 and 12 in seed yield had given the highest general combining ability. However, the F1 hybrids numbered 10x14, 11x12, 1x12 and 2x12 showed the highest specific combining ability in seed yield and in the other characters observed. Magnitudes of the general and specific combining ability variances revealed that the dominance effects of genes were higher than their additive effects in plant height, 1000-seed weight, seed weight per head and seed yield.

PDF

___

1. Anonymous, Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Bursa Meteoroloji İşleri Müdürlüğü İklim Kayıtları, Bursa, 1994.
2. BEIL, C. M., and ATKINS, R. E., Estimates of general and specific combining ability in grain sorghum. Sorghum vulgare Pres. Crop Sci. 7: 225-228, 1967.
3. BLUM, A., Estimates of general and specific combining ability for forage sorghum. Crop Sci. 8: 392-393, 1968.
4. CHAUDHARY, S.K., and ANAND, I. J., Heterosis and inbreeding depression in sunflower. Crop Improvement, 11(1): 15-19, 1984.
5. FALCONER, D.S., Introduction to quantitative genetics. Longman, London, p. 433, 1989.
6. FAYED, M.F.S., Evaluation of newly developed cytoplasmic male sterile lines for their combining ability in sorghum. Agr. Res. Rewiew 53: 5-26, 1981.
7. KADKOL, G.P., ANAND, I.J., and SHARMA, R.P., Combining ability and heterosis in sunflower. Indian Journal of Genetics and Plant Breeding. 44(3): 447-451, 1984.
8. KEMTHORNE, O., An Introduction to Genetic Statistics. John Wiley and Sons. Inc. New York. Chapman and Hall, Ltd., London, 1957.
9. KOVACIK, A. and SKALOUD, V., The proportion of the variability component caused by the environment and the correlations of economically important properties and characters of the sunflower (Helianthus annuus L.). Scientia Agriculturae Bohemoslovaca 4(4): 249-261, 1972.
10. PATHAK, A., SINGH, R.B., and KUKADIA, M.V., Combining ability analysis in sunflower (Helianthus annuus L.). Indian Journal of Heredity, 17(314): 12-22, 1985.
11. RAO, N.M., and SINGH, R.B., Inheritance of some quantitative characters in sunflower (H. annuus L.). Pantnagar Journal of Research, 2(2): 144-146, 1977.
12. SHANKARA, A. C., Evaluation of sunflower inbreds for their combining ability by LinexTester analysis. Mysore Journal of Agricultural Sciences, 18(4): 323, 1986.
13. SINGH, R.B., and CHAUDHARY, B. D., Biometrical methods in quantitative genetic analysis. V.10, LinexTester analysis, Kalyani Publishers, New Delhi, p. 191-200, 1977.
14. SINGH, S. B., LABANA, K.S. and VIRK, D.S., Heterosis in variety xinbred crosses of sunflower. Crop Improvement, 11(1): 35-38, 1984.
15. TUBEROSA, R., Inbreeding effects in a population of sunflower (Helianthus annuus L.). Genetica Agraria, 37(3/4): 411-419, 1983.