Ünal AKKEMİK, Burhan AYTUĞ, Sercay GÜZEL

Archaeobotanical and dendroarchaeological studies in İlgarini Cave (Pınarbaşı, Kastamonu, Turkey)

Tarihi kalıntılara ve oldukça güzel görünüşlü travertenlere sahip olan Ilgarini Mağarası, arkeoloji ve doğa bilimleri açısından büyük bir öneme sahiptir. Mağaranın girişinden sonra güney yöne ayrılan kol üzerinde üçer katlı toplam 11 mezar ve 2 tapınak kalıntısı bulunmaktadır. Üçer katlı mezarların katları arasında odunsu materyaller kullanılmıştır. Bu çalışmanın amacı, Ilgarini mağarasından alınan odun örneklerinin tanımını yapmak ve dendrokronolojik yöntemlerle kullanım dönemlerini saptamaktır. Odun tanıma analizleri için, çok sayıda ince kesitler alınmış ve referans preparatlarla karşılaştırmalar yapılmıştır. Dendroarkeolojik analizlerde ise, yıllık halka genişlikleri ölçülmüş ve bir hareketli kronoloji oluşturulmuştur. Odun anatomisi sonuçlarına göre, materyallerden sekizi meşe (Quercus L), biri kestane (Castanea sativa L) ve biri de porsuk ağacıdır (Taxus baccata L). Meşeler mezarların katları arasında kullanılmış, diğerlerinin kullanım yerleri ve zamanları saptanamamıştır. Tarihlendirme sonuçlarına göre, odun örneklerinin iki farklı dönemde kullanıldığı görülmektedir. Örnek 12 ve 13, örnek l ile birbirine yakın zamanlarda, diğerleri de, bunlardan çok daha önce kullanılmıştır. Elde edilen yıllık halka kronolojisinin son halkası M.S.977 yılına dendrokronolojik yöntemlerle tarihlendirilmiş, mezarların ve arkeolojik kalıntıların Bizanslıların son dönemine ait olduğu sonucuna varılmıştır.

Ilgarini Mağarası' nda (Pınarbaşı-Kastamonu) arkeobotanik ve dendroarkeolojik incelemeler

With its historical remains and beautiful travertine formations, Ilgarini cave is important in terms of archaeobotany and natural sciences. In the left part of the cave there are 2 temples and 11 graves. These graves had 3 floors, and wooden materials were used between them. The purpose of the study was to identify the wooden materials taken from the graves in Ilgarini cave and to determine the lifetime of the people who lived in the cave by dating them dendrochronologically. In wood identification analysis, many thin sections were cut, and they were compared with reference wood sections. In dendroarchaeological analysis, tree-ring widths of oak wood were measured and a floating chronology was constructed. As a result of wood identification, we determined that 8 of the wooden materials were oak, and others were 1 chestnut and 1 yew. Oak wood was used between the floors of the graves, but the usage places of the others were not determined. The dating results indicated that 2 usage times of the specimens could be seen. Specimens 12 and 13 were used at around the same time along with specimen 1, and others were used long before them. The last ring of the floating chronology was dated to A.D.977 by dendrochronological methods. With this result we can conclude that the graves and archaeological remains were from the late Byzantine period.

PDF

___

Akkemik, 2000. Dendrochronological investigations in two monumental Pinus nigra Am stands near Antalya (Turkey). Proceedings of the International Scientific Conference - 75 Years University Forestry Education in Bulgaria, 15-16 June 2000, Sofia-Bulgaria: 179-187. Akkemik, Ü. and N. Dağdeviren (in press). Using dendrochronological methods to date the wooden materials used in Balkapani Han, Review of the Faculty of Forestry, University of İstanbul, Series A, Vol. 54, Issue 1, 2004.
Alagöz, C.A., 1944. Türkiye karst olayları hakkında bir araştırma, Türkiye Coğrafya Kurumu Yayını, Sayı 1, Ankara.
Aytug B, 1967. Etude de la Flöre de l'Age Neolitique dans la Region de Süperde (Sud-Ouest de l'Anatolie), Review off the Faculty of Forestry, University of Istanbul, Series A, Volurfte 17, Number 2:98-110, Istanbul.
Aytuğ, B, 1970. Arkeolojik araştırmalar ışığında İç Anadolu stebi, Review of Faculty of Forestry, University of İstanbul, Series A, Vol.20/1: 127-143.
Aytuğ, B. and E. Görcelioğlu. 1987. Gordiyon kral mezarında ağaç malzeme ve mobilya buluntuları, Rewiev of Faculty of Forestry, University of İstanbul, Series A, Vol.37/1: 1-27.
Aytuğ, B. and E. Görcelioğlu. 1994. Archaeobotany in Anatolia. Archaeometry 94', The Proceedings of the 29th International Symposium on Archaeometry: 393-400, TÜBİTAK, Ankara.
Aytuğ, B. and E. Görcelioğlu. 1996. Tarih öncesi dönemde Kuzey Anadolu'da tarım, otlatma ve mevsimlik göçlerin bitki örtüsüne etkileri, Rewiev of Faculty of Forestry, University of İstanbul, Series B, Vol.46/1 -2-3-4: 1-14.
Beug, H.J., 1967. Contributions to the postglacial vegetational history of northern Turkey, Quaternary Palaeaecology 7: 349-356.
Biger, G. and N. Liphschitz, 1993. Tree-ring research of 19th century American constructions in Israel, Dendrochronologia 11:139-150.
Bottema, S. and W. Van Zeist. 1989. Middle East - vegetation in the Pleistocene and Holocene - Exaples, Dr. Ludwig Reichert Verlag -Wiesbaden.
Bottema, S. and H. Woldring. 1990. Antropogenic indicators in the pollen record of the eastern Mediterranean. (S.Bottema, G. Entjes-Nieborg, W.Van Zeist (eds.): Man's Role in the Shaping of the Eastern Mediterranean Landscape) Balkema, Rotterdam: 231-264.
Bottema, S., H. Woldring and B. Aytuğ. 1993. Palynological Investigations on the Relation Between Prehistoric Man and Vegetation in Turkey: The Beyşehir Occupation Phase, Proceeding 5th Optima Meeting: 315-328, 8-15 September 1986, İstanbul.
Bottema, S., H. Woldring and B. Aytuğ. 1995. Late Quaternary Vegetation History of Northern Turkey, Paleohistoria 35/36:13-72.
Çetin, E., H. Süleymangil, G. Tarba and 0. Ülkümen. 1983. Kastamonu bölgesi mağara araştırmaları, Delta, Bümak yayınları no 1:3-12.
Fritts, H.,C.,1976. Tree rings and climate, Academic Press London.
Grissino-Mayer H.D., RL. Holmes and H.C. Fritts. 1996. The International Tree-Ring Data Bank Program Library Version 2.0 User's Manual, Tucson-Arizona.
Hedge, l.C. and F. Yaltink, 1982. Quercus L. in Flora of Turkey (P.H. Davis) Vol. 7, Edinburgh.
Hughes, M.K., P.I. Kuniholm, J.Eischeid, G. Garfin, C.B. Grigges and C.E. Latini.2001. Aegean Tree Ring Signature Years Explained, Tree Ring Research Vol. 51/1: 67-74.
Kaennel, M. and F.H. Schweingruber. 1995. Multilingual glossary of dendrochronology, Paul Haupt Publishers, Swiss.
Kayacık, H. and B. Aytuğ. 1968. Gordiyon kral mezarının ağaç malzemesi üzerinde ormancılık yönünden araştırmalar, Rewiev of Faculty of Forestry, University of İstanbul, Series A, Vol. 18/1: 37-54.
Kuniholm, P. I.. 1991. A 1503 year chronology for the bronze and iron ages: 1990-1991 Progress Report of the Aegean Dendrochronology Project, VII. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 27-31.05.1991, Çanakkale, Proceeding book: 121-130.
Kuniholm, P. I. 1996. Long tree-ring chronologies for the Eastern Mediterranean, Archaeometry 1994, The proceedings 29th International Symposium on Archaeometry: 401-409.
Kuniholm, P.I. 2000. Dendrochronologically ,£jfted Ottoman monuments, in "A Historical Archaeology of the Ottoman Empire: Breaking New Ground", edited by Uzi Baram and Lynda Carroll. Kluwer Academic Publishers, New York.
Kuniholm, P.I. 2001. Aegean dendrochronology project December 2001 progress report, 2220-18BC, Nature, Vol. 381:780-783.
Merev, N. 1998. Türkiye meşelerinin (Quercus L.) odun anatomisi, Kasnak Meşesi ve Türkiye Florası Sempozyumu, 21-23 Eylül 1998, Proceedings :215-225.
Pilcher, J. R. 1990. Sample preparation, cross-dating, and measurement, in Methods of Dendrocronology: Applications in the environmental sciences (edt. Cook ve Kairiukstis), Kluwer Academic Publishers, The Netherlands: 40-51.
Scweingruber, F.H., 1988. Tree rings, Basics and applications of dendrochronology, Kluwer Academic Publishers, Netherlands.
Şanlı, I. 1989. Le Bois L'Archeologie, Review of the Faculty of Forestry, Univ. of Istanbul, V.39/1: 130-141.
Touchan R, G.M.Garfin, D.M. Meko, G. Funkhouser, N. Erkan, M.K. Hughes and B.S. Wallin. 2003. Preliminary reconstructions of spring precipitation in southwestern Turkey from tree-ring width. International Journal of Climatology, 23: 157-171.
Van Zeist, W. and S. Bottema. 1982. Vegetational History of the Eastern Mediterranean and the Near East During the Last 20.000 Years, Paleoclimates, Paleoenvironments and Human Communities in the Eastern Mediterranean Region in the Later Prehistory (ed. J.L. Bintliff and W.V.Zeist), BAR International S. 133:277-321.
Woldring, H., S. Bottema and B. Aytuğ. 1993. Late Quaternary Vegetation History of Abant, Proceeding 5th Optima Meeting: 467-471,8-15 September 1986, İstanbul.
Yaltırık, F. 1984. Türkiye Meşeleri Teşhis Klavuzu, Yenilik Basımevi, İstanbul.