Erol ÇİYDEM

16384

İttihat ve Terakki Cemiyetinin halkı aydınlatmaya yönelik çabalarına bir örnek: Kastamonu maarif kulübü

Bu çalışmanın amacı, Osmanlı İmparatorluğu’nda II. Meşrutiyet’in ilanından (1908) kısa bir süre sonra İttihat ve Terakki Cemiyeti tarafından Kastamonu’da tesis edilen Maarif Kulübünün amaç ve faaliyetlerini ortaya koymaktır. Uzun bir istibdat döneminin ardından Meşrutiyet’in yeniden ilanı Osmanlı ülkesinde özgürlükçü bir atmosferin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bu süreçte cemiyet ve dernek gibi örgütlenmelerin kurulmasına yönelik yasaklar son bulmuştur. Bu süreçte İttihat ve Terakki Cemiyetinin ülke içinde nüfuzunu artırma yolunda girişimleri göze çarpmaktadır. Ayrıca cemiyet üyelerinin halkın aydınlanması doğrultusunda eğitimsel faaliyetleri oldukça önemsedikleri bilinmektedir. Cemiyet üyeleri halkın önünde onlara yol gösteren birer rehber niteliğinde kendilerini konumlandırarak eğitimi halkı aydınlatmada bir araç olarak kullanmışlardır. Bu doğrultuda İttihat ve Terakki Cemiyeti tarafından merkezde ve taşrada çeşitli kulüpler oluşturulmuştur. Bunlardan birisi, Kastamonu’da kurulan Maarif Kulübüdür. Maarif Kulübünün amacı ve faaliyetleri II. Meşrutiyet’in ilk yıllarında izlenen eğitim politikası, dönemin ideolojisi vb. konular hakkında önemli bilgiler sunmaktadır. Bu noktadan hareketle bu çalışma, özellikle II. Meşrutiyet’in ilk yıllarında İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin eğitime nasıl bir misyon yüklediğini ortaya koyması açısından önemlidir. Bu tür yerel tarih çalışmaları tarihsel bir dönemi incelerken sadece belli bir merkez, olay veya olgu üzerinden oluşturulan tarihsel anlatılardaki birçok olası bilgi boşluğunu da dolduracaktır. Çalışmada tarihsel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Çalışmadaki veriler Kastamonu Vilayet Gazetesi’nin taranması yoluyla elde edilmiştir. Verilerin analizinde doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır.
Anahtar Kelimeler:

İttihat ve Terakki Cemiyeti, Kastamonu, Maarif Kulübü

An example of the efforts of the Committee of Union and Progress to enlighten the public: Kastamonu education club

The present study aims to reveal the aims and activities of the Education (Maarif) Club, which was established by the Committee of Union and Progress in Kastamonu shortly after the declaration of the Second Constitutional Monarchy (1908) in the Ottoman Empire. The re-declaration of the Constitutional Monarchy after a long period of oppression led to the emergence of a liberal atmosphere in the Ottoman country. In this process, the bans on the establishment of organizations such as societies and associations came to an end. In this process, the attempts of the Committee of Union and Progress to increase its influence in the country stand out. It is also known that the members of the society attached great importance to educational activities in line with the enlightenment of the people. By positioning themselves as guides in front of the public, the members of the society used education as a tool to enlighten the public. In this direction, various clubs were established by the Committee of Union and Progress in the center and provinces. One of these was the Education Club established in Kastamonu. The purpose and activities of the Education Club provide important information about the education policy pursued in the early years of the Second Constitutional Monarchy, the ideology of the period, etc. From this point of view, this study is important in terms of revealing what kind of a mission the Committee of Union and Progress attributed to education, especially in the early years of the Second Constitutional Monarchy. While examining a historical period, such local history studies will also fulfill many possible information gaps in historical narratives created only through a particular center, event, or phenomenon. A historical research method was used in the study. The data in the study were obtained by scanning the Kastamonu Provincial Newspaper. The document analysis method was used to analyze the data.
Keywords:

Committee of Union and Progress , Kastamonu, Education Club,

PDF

___

  • Ahmad, F. (1999). İttihat ve Terakki. (5. Basım). (Çev. N. Yavuz). İstanbul: Kaynak.
  • Akşin, S. (Haz.). (1989). Yakınçağ Türkiye tarihi. (Cilt 1). İstanbul: Milliyet.
  • Akyüz, Y. (1978). Türkiye’de öğretmenlerin toplumsal değişmedeki etkileri 1848-1940. Ankara: Doğan.
  • Akyüz, Y. (1980). Öğretmen örgütlenmesi, Türkiye, Fransa, İsviçre’de ve uluslararası düzeyde. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
  • Aşçı, E. (2020), II. Meşrutiyet dönemi eğitim politikalarına bakış. Turkish History Education Journal, 9(2), s. 492-509.
  • Aydın, H. (2008). İttihat ve Terakki mekteplerinin yapısal özellikleri üzerine bir inceleme. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
  • Aydın, H. (2012). İttihat ve terakki kulüpleri. II. Uluslararası İletişim Sempozyumunda sunulan bildiri. Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Yayınları: 157. ss. 806-815.
  • Aydoğdu, N. (2021), Osmanlı kimliğinden Türk ulusuna: Modernleşen Türkiye’de milli kimlik politikaları (1908-1918). Belgi Dergisi, (21), s. 59-72.
  • Bakır, K. (2008). II. Meşrutiyet döneminde milli seçkincilik ve eğitim: Emrullah Efendi ve tuba ağacı nazariyesi. Doğu Batı Dergisi, 11(45), s. 199-213.
  • Bilga, S. N. (1941). Türk tiyatro tarihine bir bakış. Servetifünun Uyanış, 51(90), s. 159-168.
  • Bogdan, R., C. & Biklen, S., K. (2007). Qualitative research for education. Boston: Allyn and Bacon.
  • Çelebi, N. & Asan, H. T. (2014). II. Meşrutiyet Dönemi Eğitimi ve İnsan/Birey Yetiştirme Paradigmaları Analizi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(1), s. 262-270.
  • Çiftçi, A. (2015). İttihat ve terakki cemiyeti’nin örgütlenme ve yönetim yapısı içinde kulüplerin yeri. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 37, s. 115-141.
  • Ergün, M. (2021). İkinci meşrûtiyet devrinde eğitim hareketleri (1908-1914). Ankara: Pegem.
  • Farenkel, J. R. & Wallen, N. E. (2009). How to design and evaluate research in education. Boston: MacGraw Hill.
  • Gece Dersleri Darüttedris Belediye Binası. (1911, 13 Mart). Kastamonu Vilayet Gazetesi, S. 1882, s. 1
  • Gece Dersleri. (1908, 16 Kanunuevvel). Kastamonu Vilayet Gazetesi, S. 1770, s. 2
  • Gece Dersleri. (1911, 20 Mart). Kastamonu Vilayet Gazetesi, S. 1883, s. 1.
  • Gündüz, M. (2016). Maariften eğitime. Ankara: Doğu Batı.
  • Hanioğlu, Ş. (1985). Bir siyasal örgüt olarak Osmanlı İttihad ve Terakki Cemiyeti ve Jöntürklük (1889-1902). İstanbul: İletişim.
  • Hitabet Konusunda Yazı. (1909, 22 Mart). Kastamonu Vilayet Gazetesi, S. 1783, s. 2.
  • Hüseyin Cahid. (1909, 27 Eylül). Cemiyetin kulüpleri. Tanin.
  • İbtidai Mekteplerimiz. (1910, 17 Kânunusani). Kastamonu Vilayet Gazetesi, S. 1823, s. 1.
  • İstibdat Konulu Yazı. (1909, 8 Mart). Kastamonu Vilayet Gazetesi, S. 1781, s. 2.
  • İttihad Konulu Yazı. (1909, 29 Mart). Kastamonu Vilayet Gazetesi, S. 1784, s. 1-2.
  • Kapcı, H. Z. (2010). Terakki-i maarif cemiyeti nizamnamesi. History Studies, 2(1), s. 260–272.
  • Karabekir, K. (1995). İttihat ve Terakki Cemiyeti 1896-1909. İstanbul: Emre.
  • Kastamonu Maarif Kulübü. (1909a, 13 Kânunuevvel). Kastamonu Vilayet Gazetesi, S. 1819, s. 1-2.
  • Kastamonu Maarif Kulübü. (1909b, 20 Kânunuevvel). Kastamonu Vilayet Gazetesi, S. 1820, s. 1.
  • Kerimoğlu, H. T. (2007). II. Meşrutiyetin ilk yıllarında İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin eğitim politikası ve Rumlar. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, s. 133-143.
  • Kodaman, B. (1980). Abdülhamid devri eğitim sistemi. İstanbul: Ötüken.
  • Konferans. (1909, 22 Şubat). Kastamonu Vilayet Gazetesi, S. 1779, s. 1-2.
  • Lütfi Efendi’nin Nutku. (1909, 8 Mart). Kastamonu Vilayet Gazetesi, S. 1781, s. 2.
  • Maarif Gayret-İ Umumiye İle Terakki Eder. (1909, 22 Teşrinisani). Kastamonu Vilayet Gazetesi, S. 1816, s. 1.
  • Maarif Hakkında Yazı. (1909, 8 Mart). Kastamonu Vilayet Gazetesi, S. 1781, s. 2.
  • Maarif Kulübü Tarafından Verilen Konferanslar. (1909, 19 Nisan). Kastamonu Vilayet Gazetesi, S. 1787, s.3.
  • Maarif Kulübü Tarafından Konferansta Verilen Nutuklar. (1909, 19 Nisan). Kastamonu Vilayet Gazetesi, S. 1787, s. 3.
  • Maarif Kulübü. (1908, 25 Teşrinisani). Kastamonu Vilayet Gazetesi, S. 1767, s. 2.
  • Maarif Kulübü. (1910, 17 Kânunusani). Kastamonu Vilayet Gazetesi, S. 1823, s. 2.
  • Maarif Kulübü. (1910, 5 Kânunuevvel). Kastamonu Vilayet Gazetesi, S. 1870, s. 1.
  • Maarif Kulübünün Teşebbüsat ve İcraat-I Vatanperveranesi. (1909, 13 Kânunuevvel). Kastamonu Vilayet Gazetesi, S. 1819, s. 2.
  • Miles, M., B. and Huberman, A. M. (2015). Nitel veri analizi (S. Akbaba Altun ve A. Ersoy, Çev. Ed.). Ankara: Pegem.
  • Naci Paşa’nın Nutku. (1909, 29 Mart). Kastamonu Vilayet Gazetesi, S. 1784, s. 1-2.
  • Nurdoğan, A. M. (2007). Türkiye’de öğretmenlik mesleğinde sosyal dayanışma fikrinin doğuşu: Muallim cemiyetleri (1908-1914). Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 8(17), s. 65-82.
  • Petrosyan, Y. A. (2015). Sosyalist açıdan jöntürk hareketi. (Çev. A. Hacıhasanoğlu & M. Beyhan). İstanbul: Yordam. Pustu, Y. (2018). Nizamnamelerine göre II. Meşrutiyet döneminde muallim örgütlenmeleri (1908-1919). Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 34(2), s. 1-40.
  • Terakki Konusunda Yazı. (1909, 29 Mart). Kastamonu Vilayet Gazetesi, S. 1784, s. 1-2.
  • Töre, E. (2008). II. Meşrutiyet dönemi Türk tiyatrosu. Doğu Batı Dergisi, 11(45), s. 215-251.
  • Tunaya, T. Z. (1988). Türkiye’de siyasal partiler. (Cilt I), (2. Baskı), İstanbul: Hürriyet Vakfı.
  • Usta, T. (2018). İttihat ve terakki: Zihniyet ve siyaset (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
  • Uyanık, E. (2009). II. Meşrutiyet dönemi’nde toplumsal mühendislik aracı olarak eğitim: İttihat ve terakki cemiyeti’nin eğitim politikaları (1908-1918). Amme İdaresi Dergisi, 42(2), s. 67-88.
  • Üstel, F. (2020). II. Meşrutiyet ve vatandaşın “icad”ı. T. Bora ve M. Gültekingil (Edt), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt I (s. 166-179). İstanbul: İletişim.
  • Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
  • Yılmaz, M. S. (2020). Kastamonu gençler kulübü: kuruluşu, teşkilat ve faaliyetleri. H. Yolcu & S. Oğuz Haçat (Edt.), Bilim İnsanı Dr. Mustafa Eski’ye Armağan (s. 22-44). Ankara: Pegem.
Turkish History Education Journal-Cover
  • ISSN: 2147-4516
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 2012
  • Yayıncı: Ahmet Şimşek
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

İttihat ve Terakki Cemiyetinin halkı aydınlatmaya yönelik çabalarına bir örnek: Kastamonu maarif kulübü

Erol ÇİYDEM

Lise öğrencilerinin tarihi mekâna yönelik tutumlarının incelenmesi

Fatma GÜLTEKİN, Neval AKÇA BERK, Fatih BERK

Tarih öğretmenlerinin barış eğitimi hakkındaki deneyimleri

Cahide KAYIŞ, Akif PAMUK