MUALLİM NACİ'NİN ŞİİRLERİNDE DİNİ ALGI VE METAFİZİK BAKIŞ

Muallim Naci, Tanzimat edebiyatının önde gelen sanatçılarından biri olarak kabul edilir. Kısa ömrüne birçok eser sığdıran Naci, giriştiği kalem kavgalarıyla dikkatleri üzerine çeker. Tartışmalı kimliği onu sadece Tanzimat devrinde değil, sonraki dönemlerde de gündemde tutar. Dönemin diğer şairleri gibi Naci de Divan geleneğinin etkisinde şiire başlar ve bu birikimin inceliklerini öğrenerek yetişir. 44 yıllık ömründe tek bir mizaç ve karakter özelliği göstermekle beraber, yaşamına dokunan birçok önemli hadise yaşar. Şairin kişiliğini oluşturan faktörlerin başında şüphesiz onun dindar bir aile muhitinde yetişmesi, dinî bir eğitim ve terbiye görmesi gelir. Bu durum Naci’nin şiir sanatına önemli etkilerde bulunur. Şairin din konulu şiirleri; tevhitler, münacatlar, naatlar, İslâm inancıyla ilgili önemli kişi ve hadiselerden ilham alınmış şiirler, dinin esaslarını şahsi çıkarları uğruna yorumlayan kaba softa ve ham yobazları hicvetmek için kaleme aldığı manzumeler, çeşitli dillerden yapılmış bazı tercümelerden oluşur. Ayrıca konusu din olmayan birçok şiirde de dinî heyecan ve duyguları yansıtan beyit ve mısralara rastlamak mümkündür. Bu makalede amaç, Muallim Naci’nin şiirlerinden yola çıkarak dinî algı ve metafizik bakışını ortaya koymaktır.

___

  • Ayaz, Hayrettin (1995), Tanzimat Şiirinde Metafizik Konular, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Doktora Tezi), Elâzığ.
  • Muallim Naci (2016), Şiirin Hazanında Gazel Dökenler V- Muallim Naci Efendi (Bütün Şiirleri), (Haz.: M. Kayahan Özgül), Kitabevi, İstanbul.
  • Tansel, Fevziye Abdullah (1962), “Muallim Naci’nin Dini Eserleri”, Diyanet İşleri Başkanlığı Dergisi, 161-177.