Enderun'da Dil Eğitimi

Osmanlı Devleti’nde saray teşkilatının önemli kurumlardan birini oluşturan Enderun, saray ve devlet görevlisi yetiştirmesinin yanı sıra padişahın özel hizmetlerini yerine getirmekle vazifeli içoğlanlarının eğitim ve terbiye gördüğü mekanın genel adı idi. Enderun’a genelde devşirme yoluyla içoğlanı alınabildiği gibi padişahın doğrudan yetkisi, saray ve devlet görevlilerinin iltiması, herhangi bir sanat dalındaki yeteneği ile dikkat çeken kişiler de Enderun’a kabul edilebiliyordu. Enderun’da bulunan içoğlanlarına çeşitli hocalar tarafından Türk-İslam kültürü, Türkçe, Arapça, Farsça, Tarih, Edebiyat, Mantık gibi dersler verilirdi. Ayrıca ata binme, kılıç kullanma, güreş, ok atma, tomak, cirit oyunları öğretilirdi. Enderun’a kabul edilen içoğlanlarına sadece fiziki ve zihinsel eğitim verilmezdi, aynı zamanda gençlerin sabırlı, dayanıklı, itaatkâr, alçakgönüllü, güzel ahlaklı olmaları için manevi eğitim de verilirdi. Enderun’da son derece katı bir disiplin çerçevesinde yetişen bu görevliler saray içerisinde terfi ederek yükselebiliyor ya da bir gelir veya görev karşılığı saraydan çıkarılarak yerlerine yeni yetenekli, başarılı gençler alınıyordu.

Anahtar Kelimeler:

Enderun, Dil Eğitimi, Yabancı Dil, Arapça, Farsça, Osmanlı Devleti, Saray Okulu

Language Educatıon in “Enderun”

As well as raising the goverment and palace officials, Enderun, which constitutes one of the important institutions of palace organisations in Ottoman Empire, was the general name of the place where the pageboys, who were responsible for fulfilling the private services of the Sultan, were educated and trained. In addition to the devshirmeh method for the admission of the pageboys in Enderun, the ones who drew attention with their talents in any branches of art were also admitted to Enderun by the direct authority of the Sultan and favour of the palace and government officials. The pageboys in Enderun were taught some lessons such as Turkish-Islamic Culture, Turkish, Arabic, Persian, History, Literature, Logic by various instructors. Horse-riding, swordplay, wrestling, shooting arrows, wooden ball and javelin throw were also taught there. The pageboys, who were admitted to Enderun, were not only educated physically and mentally, but also a moral education was given for the youth to be patient, strong, obedient, modest and well-behaved. Those officials that were raised within the framework of an extremely strict discipline could advance by being promoted or could be replaced with succesful and talented youth by being expelled from the palace in return for an income or service.

Keywords:

Enderun, Language Education, Foreign Language, Arabic, Persian, Ottoman Empire, Palace School,

PDF

___

Archive Resources: Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA). Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi Defterleri (TSMA, D.). 4783/1.
BOA. TSMA, D. 382/1; TSMA, D. 360/; TSMA, D. 364/1; TSMA, D. 365/1; TSMA, D. 369/1; TSMA, D. 370/1; TSMA, D. 366/1; TSMA, D. 393/2; TSMA, D. 393/3; TSMA, D. 393/8; TSMA, D. 393/11; TSMA, D. 283/1; TSMA, D. 438/1.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi Evrakı (TSMA, E.). 630/21.
BOA. TSMA, E. 604/32; TSMA, E. 1098/79; TSMA, E. 1112/30; TSMA, E. 628/53.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Şura-yı Devlet (ŞD.). 465/52; ŞD. 3089/33; ŞD. 3076/61.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Bab-ı Ali Evrak Odası (BEO). 3992/299380; BEO. 4329/324647.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Maarif Nezareti Mektubi Kalemi (MF.MKT). 6/83.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Mabeyn-i Hümayun Evrakı İradeleri (MB.İ.). 142/64.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Yıldız Esas Evrakı (Y.EE.). 143/11.
Source Works and Reviews: Akkaya, M., & Özkan, H. (Mart 2020). Enderun Mektebi’ne Öğrenci Alma Usüller. Türk İslâm Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 15(30), 149-170.
Akkutay, Ü. (1984). Enderûn Mektebi. Gazi Üniversitesi Yayınları.
Ali Ufkî (Albertus Bobovius). (2013). Saray-ı Enderun Topkapı Sarayı’nda Yaşam. T. Noyan (Çev.). Kitap Yayınları.
Balcı, S. (2013). Babıâli Tercüme Odası. Libra.
Bartu, H. (2002-2003). Independence or Development?: An Overview of Turkey’s Foreign Language Education Policies (Bağımsızlık mı, Gelişme mi?: Türkiye’nin Yabancı Dil Eğitimi Politikalarına Bir Bakış. Sosyal Bilimler Dergisi, (2002-2003), 59-80.
Baykal, İ. H. (1953). Enderun Mektebi Tarihi. Fetih Derneği Neşriyatı.
Boyacıoğlu, F. (2015). The historical development of the foreign language education in Ottoman Empire. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 174, 651-657.
Boyacıoğlu, F. (2015). The Situation of French and GermanTeaching as a Foreign Language in Ottoman Empire. AUDRI, 8(1), 131-144.
Brown, H.D. (1980). Principles of Language Learning and Teaching. United States of America: Pearson Education.
Defterdar Sarı Mehmed Paşa. (1995). Zübde-i Vekayiât. A. Özcan (Haz.). TTK.
Diker, S.A. (2019). Has Oda ve Teşkilatı. [İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü].
Enderunlu Abdüllatîf. (2013). Âyîne-i Derûn [Osmanlı’ya Devlet Adamı Yetiştiren Mektep: Enderûn-ı Hümâyûn]. A. Köç (Haz.). Çamlıca Yayınları.
Ergin, O. (1977). Türkiye Maarif Tarihi (C. I-II). Eser Matbaası.
Evliya Çelebi Seyahatnâmesi Topkapı Sarayı Bağdat 304 Yazmasının Transkripsiyonu-Dizini. (1996). O.Ş. Gökyay (Haz.). YKY.
İnalcık, H. (2014). Devlet-i ‘Aliyye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar-II. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
İpşirli, M. (1995). Enderun. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. (C. 11, ss. 185-187). Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi.
İpşirli, M. (1996). Galata Sarayı. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. (C. 13, ss. 322-323). Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi.
İpşirli, M. (2021). Osmanlı İlmiyesi. Kronik.
Kılıç, İ. (2011). Gulamhane’den Enderun’a – Türk Kültürü’nde Nitelikli İnsan Yetiştirme Prensipleri. [Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü].
Koçu, R.E. (Ağustos 1972). Osmanlı Sarayında Enderûn Teşkilâtı. Hayat Tarih Mecmuası, sayı 7, 31-35.
Küçükoğlu, B. (2013). The history of foreign language policies in Turkey. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 70, 1090-1094.
Liu, Q., Shi, J. (Ocak 2007). An Analysis of Language Teaching Approaches and Methods – Effectiveness and Weakness, US_China Education Review, 4(1), 69-71.
Lybyer, A.H. (2000). Kanuni Sultan Süleyman Devrinde Osmanlı İmparatorluğu’nun Yönetimi. Sarmal Yayınevi.
Memiş, M.R., Erdem, M.D. (Summer 2013). Yabancı Dil Öğretiminde Kullanılan Yöntemler, Kullanım Özellikleri ve Eleştiriler, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(9), 297-318.
Menavino, G.A. (2011). Türklerin Hayatı ve Âdetleri Üzerine Bir İnceleme. H. Mutluay (Çev.). Dergâh.
Miller, B. (1931). Beyond the Sublime Porte, Oxford University Press.
Miller, B. (1941). The Palace School of Muhammed the Conqueror. Harvard University Press.
Oğuz, N. (2010). Mınorıty and Foreıgn Schools on the Ottoman Educatıon System. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 42-57.
Oktay, A. (2015). Foreign language teaching: A problem in Turkish education. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 174, 584-593.
Oral, E. (2000). Mehmed Halife Tarih-i Gılmanî. [Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü].
Ortaylı, İ. (2008). Türkiye Teşkilât ve İdare Tarihi. Cedit Neşriyat.
Overskeid, G. (2008) They should have thought about the consequences: The crisis of cognitivism and a second chance for behavior analysis. The Psychological Record, 58(1), 131-152.
Özcan, A. (1994). Devşirme. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. (C. 9, ss. 254-257). Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi.
Özkan, S.H. (2010). Osmanlı’da Yabancı Dil Eğitimi. Turkish Studies, 5(3), 1783-1800.
Özkan, S.H. (2017). Osmanlı Devleti’nde Eğitim Dili ve Yabancı Dil Meselesi. Eğitim-Öğretim ve Bilim Araştırma Dergisi, 13(39), 53-58.
Peaci, D., Tosuncuoğlu, İ. (Aralık 20018), An Ottoman lesson fort he teaching of writing in additional languages: historical and personal perspectives. Rumelide Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, sayı 13, 115-122.
Ralamb, C. (2008). İstanbul’a Bir Yolculuk 1657-1658, A. Arel (Çev.). Kitap.
Ricaut, P. (2012). Osmanlı İmparatorluğu’nun Hâlihazırının Tarihi (XVII. Yüzyıl). TTK.
Saydam, A. (2015). Osmanlı Medeniyeti Tarihi. Kitabevi Yayınları.
Sertoğlu, M. (1986). Osmanlı Tarih Lûgatı. Enderun Kitabevi.
Skinner, B. F. (1963). Operant behavior. American Psychologist, 18(8), 503–515.
Solak, E. (April 2015). Current Challenges in English Language Learning in Turkish EFL Context. Participatory Educational Research (PER), 2(1), 106-115.
Tayyâr-zâde Atâ. (2010). Osmanlı Saray Tarihi Târîh-i Enderûn (C. 1-2). M. Arslan (Haz.). Kitabevi Yayınları.
Uzunçarşılı, İ.H. (1988). Osmanlı Devleti Teşkilâtından Kapıkulu Ocakları (C. 1-2). TTK.
Venedik Elçilerinin Raporlarına Göre Kanunî ve Şehzâde Mustafa: Bernardo Navagero, 1553 Tarihli Ananonim Rapor ve Domenico Trevisano’nun Raporları. (2012). E. Afyoncu (Ed.), (P. Gökpar-E. Ercolin, Çev.). Yeditepe Yayınları.