KAN AĞLA- VE BAŞ BAĞLA- DEYİMLERİNİN BİLGE KAĞAN VE SUCİ YAZITLARI TEMELİNDE AÇIKLAMASI

Bu makalede Modern Türkçedeki kan ağla- ve baş bağla- deyimleri, eski Türk yazıtlarına yansıyan düğün ve cenaze törenleri betimlemelerine dayalı olarak açıklanmaya çalışıldı.

Anahtar Kelimeler:

Eski Türk yazıtları, Eski Türk âdetleri, kan ağla- ve baş bağla- deyimleri

An Explanation of the Idioms kan ağla- “to grieve” and baş bağla- “to marry” on the Basis of Bilge Kağan and Suci Inscriptions

In this paper, the idioms kan ağla- “to grieve” and baş bağla- “to marry” in Modern Turkish are tried to be explained on the basis of funeral and wedding ceremony descriptions documented in Turkic Runic Inscriptions.

Keywords:

Turkic Runic Inscriptions, Old Turkic customs, Turkish idioms kan ağla- “to be grieved” and baş bağla- “to marry”,

PDF

___

AGİŞEV, İ.M.-BİŞİYEV, E.F.-ZEYNULLİNA, G.D vd. red. (1993), Başkort télénéñ hüzlégé II tom, Meskev: Russkiy yazık.
AHMETBEYOĞLU, A. (2003), “Büyük Hun İmparatoru Attila”, Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Bişkek, 1-20.
AKSAN, D. (1991), “Göktürk Yazıtlarında Söz Sanatları - Güçlü Anlatım Yolları”, Türk Dilleri Araştırmaları 1, Ankara: Simurg Yayınları, 19-29.
---------, (1995), Her Yönüyle Dil. Ana Çizgileriyle Dilbilim, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
---------, (2000), En Eski Türkçenin İzlerinde, Orhun ve Yenisey Yazıtları Üzerine Sözcükbilim, Anlambilim ve Biçembilim İncelemelerinin Aydınlattığı Gerçekler, İstanbul: Simurg Yayınları.
AKSOY, Ö. Asım (1984), Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü I: Atasözleri Sözlüğü, II: Deyimler Sözlüğü, Ankara Türk Dil Kurumu Yayınları.
AYDAROV, G. (1971), Yazık Orhonskih Pamyatnikov Drevnetyorkskoy Pismennosti VIII Veka, Almatı: Akademiya Nauk Kazokskoy SSR.
BARTHOLD, W. (1970), “The Burial Rites of the Turks and Mongols” (Translated by: J. M. Rogers), Central Asiatic Journal, Vol. 14, Wiesbaden: Harrasowitz, 195-227.
BAZİN, L. (1991), Les systemes chronologiques dans le monde turc ancien, Budapest: Akadémiai Kiadó.
BERTA, Á. (2004), Szavaimat jól Halljátok... Türk és Ujgur Rovásirásos Emlékek Kritikai Kiadása, Szeged: Jatepress.
CHAVANNES, E. (2007), Çin Kaynaklarına Göre Batı Türkleri (Çeviren: M. Koç), İstanbul: Selenge Yayınları.
CLAUSON, Sir G.-TRYJARSKİ, E. (1971), “The Inscription at Ikhe Khushotu”, Rocznik Orientalistyczny 34/1, Warschau, 7-33+6 Plates.
CLAUSON, Sir G. (1972), An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, Oxford: Clarendon Press (=ED).
DİVİTÇİOĞLU, S. (2005), Orta Asya Türk İmparatorluğu, Ankara: İmge Yayınları.
EBERHARD, W. (1996), Çin’in Şimal Komşuları (Çeviren: N. Uluğtuğ), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
ERDAL, M. (1991), Old Turkic Word Formation. A Functional Approach to the Lexicon, Vol. I-II, Wiesbaden: Harrassowitz.
ERGİN, M. (1994), Dede Korkut Kitabı I. Giriş-Metin-Faksimile, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
EYÜBOĞLU, E. K. (1973-1974), On Üçüncü Yüzyıldan Günümüze Kadar Şiirde ve Halk Dilinde Atasözleri ve Deyimler, 2 Cilt, İstanbul.
GANİYEV, F. E. (2005), Tatar télénéŋ aŋlatmalı süzdégé, Kazan: Matbugat yortı neşriyatı. İNAN, A. (2000), Tarihte ve Bugün Şamanizm, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
KAFESOĞLU, İ. (1995). Türk Milli Kültürü, İstanbul.
KENESBAYEV, İ. (1977), Kazak tiliniŋ frazeologiyalık sözdigi, Almatı: Kazak SSR-niŋ Gılım baspası.
LİU, Mau-Tsai (2006), Çin kaynaklarına Göre Doğu Türkleri (Çeviren: E. Kayaoğlu-D. Banoğlu), İstanbul: Selenge.
MAENCHEN-HELFEN, O. J. (1973), The World of the Huns. Studies in Their History and Culture, Ed. by Max Knight, Berkeley-Los Angelas: California UP.
MALOV, S. E. (1951), Pamyatniki drevnetyurkskoy pis’mennosti, tekst i issledovaniya, Moskva-Leningrad: İzdatel’stvo Akademii Nauk SSSR.
----------, (1959), Pamyatniki drevnetyurkskoy pis’mennosti Mongolii i Kirgizii, Moskva: İzdatel’stvo Akademii Nauk SSSR.
OHRİG, B. (1988), Bestattungsriten alttürkischer Aristokraten im Lichte der Inschriften, Münchner Ethnologische Abhandlungen, München: Minerva Publikation.
ORKUN, H. N. (1994), Eski Türk Yazıtları I-IV, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
RADLOFF, W. (1896), Atlas drevnostey Mongolii. Trudı Orhonskoy expeditsii, C. 3, St. Petersburg.
RAMSTEDT, G. J. (1913-1918), “Zwei uigurische Runeninschriften in der Nord-Mongolei”, Journal de la Société Finno-Ougrienne, Vol. 30/3, Helsinki: Suomalais-Ugrilainen Seura, 1-63.
ROUX, J. P. (1998), Türklerin ve Moğolların Eski Dini (Çeviren: A. Kazancıgil), İstanbul: İşaret Yayınları.
SAĞOL, G. (2005), “Türklerde Evliliğin Algılanışı – ‘Evlenmek’ Karşılığı Kullanılan Kelimelerden Hareketle-”: Şinasi Tekin’in Anısına Uygurlardan Osmanlıya, İstanbul: Simurg Yayınları, 661-684.
SERTKAYA, O. F. (1984), “Köl Tigin ve Köl-İç-Çor Kitabelerinde Geçen oplayu tegmek Deyimi Üzerine”, Journal of Turkish Studies 3, Orhan Şaik Gökyay Armağanı, Cilt 2, 369-375 (= Göktürk Tarihinin Meseleleri, Ankara 1995: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, 153-159.).
----------, (2001), “Suuci
TEKİN, T. (1957), “Köktürk Yazıtlarındaki Deyimler Üzerine I”, Türk Dili, Cilt 6, Sayı 67, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 372-374 (= Makaleler II Tarihi Türk Yazı Dilleri, Yayıma Hazırlayanlar: E. Yılmaz-N. Demir, Ankara: Öncü Kitap, 1-2).
---------, (1957a), “Köktürk Yazıtlarındaki Deyimler Üzerine II”, Türk Dili, Cilt 6, Sayı 68, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 423-426 (= Makaleler II Tarihi Türk Yazı Dilleri, Yayıma Hazırlayanlar: E. Yılmaz-N. Demir, Ankara 2004: Öncü Kitap, 3-6).
---------, (2000), Orhon Türkçesi Grameri, Ankara: Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi. TUNA, O. N. (1960), “Köktürk Yazıtlarında ‘Ölüm’ Kavramı ile İlgili Kelimeler ve ‘Kergek Bol-’ Deyiminin İzahı”: VIII. TDK Kurultayında Okunan Bilimsel Bildiriler 1957, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 131-148.
UĞURLU, M. (1995), “Matem Esnasında Yüz Yırtma Âdeti”: 1995 Dünya “Hoşgörü - Manas - Abay Yılı” VII. Uluslararası Türk Halk Edebiyatı Semineri ve I. Uluslararası Türk Dünyası Kültür Kurultayı Bildirileri, Kırıkkale: KİKTAV Yayınları 5, 166-172.