Hazım Serkan Tenikecier, Adnan ORAK, Ali Servet TEKELİ, Birol GÜLTEKİN

Bazı Macar Fiği (Vicia pannonica Crantz.) Genotiplerinde Farklı Biçim Zamanlarının Ot Verimi ve Bazı Kalite Özelliklerine Etkisi

Bu araştırma, Kırklareli ekolojik koşullarında Atatürk Toprak, Su ve Tarımsal Meteoroloji Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Deneme ve Uygulama Arazisinde 2015-17 yılları arasında iki yıl süre ile, tesadüf blokları deneme deseninde üç tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Denemede materyal olarak Egebeyazı ve Sarıefe çeşitleri ile 47.1, 47.2 ve 56.3 nolu çeşit adayları materyal olarak kullanılmıştır. Araştırmada 3 farklı gelişme döneminde (çiçeklenme başlangıcı, % 50 çiçeklenme dönemi, çiçeklenme sonu) hasat edilen Macar fiğin (Vicia pannonica CRANTZ.) verim ve kalite yönünden en uygun hasat zamanının belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın iki yıllık ortalama sonuçlarına göre, en yüksek yeşil ot verimi çiçeklenme başlangıcı döneminde (1836.00 kg/da), 47.2 nolu genotipte (1713.78 kg/da), biçim zamanı x genotip interaksiyonunda ise çiçeklenme başlangıcı döneminde 47.2 nolu genotipte (2234.00 kg/da) belirlenmiştir. En yüksek kuru ot verimi çiçeklenme sonu döneminde (401.00 kg/da), 47.2 nolu genotipte (387.33 kg/da), biçim zamanı x genotip interaksiyonunda ise çiçeklenme sonu döneminde Sarıefe çeşidinde (451.33 kg/da) belirlenmiştir. En yüksek ham protein oranı % 18.85 ile çiçeklenme başlangıcı döneminde, % 17.17 ile 47.1 nolu genotipte, biçim zamanı x genotip interaksiyonunda ise çiçeklenme başlangıcı döneminde 47.1 nolu genotipte (% 19.98) saptanmıştır. En yüksek ADF ve ADL oranı % 37.02 ve %6.49 ile çiçeklenme sonu döneminde, % 33.93 ve %5.71 ile Egebeyazı çeşidinde, biçim zamanı x genotip interaksiyonunda ise çiçeklenme sonu döneminde Egebeyazı çeşidinde (% 19.98 ve %7.08) saptanmıştır. En yüksek NDF oranı ise % 47.20 ile çiçeklenme sonu döneminde, % 47,05 ile Sarıefe çeşidinde belirlenmiş, biçim zamanı x genotip interaksiyonu ise istatistiki olarak önemli bulunmamıştır. İki yıl süre ile yürütülen araştırmada; ilk yıl iyi gelişme gösteren Macar fiğinden %50 çiçeklenme döneminde en yüksek yeşil ot verimi alınmıştır. İkinci yıl yağışlı başlayan bahar ayının kurak sezonla devam etmesi nedeni ile en yüksek verim çiçeklenme başlangıcında (2178.67 kg/da) alınmış, onu izleyen her iki dönemde de verim düşüşü yaşanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Macar fiğ, Biçim zamanı, Yeşil ot verimi, Kuru Ot Verimi, NDF, ADF

PDF

___

Ashworth, A.J. Keyser, P. Allen, F. Bates, G. and Harper, C. 2012. Intercropping legumes with native warm-season grasses for livestock forage production in the mid-south. University of Tennessee, Extension Bulletin.
Badrzadeh, M., Zoragarzodeh, F. and Esmaielpour, B. 2008. Chemical composition of same forage Vicia spp. in Iran. Joural of Food, Agriculture & Environment, 6(2): 178-180.
Bakoğlu, A., Kökten, K., Karadavut, U. 2010. Bazı Macar fiği hat ve çeşitlerinin Bingöl kuru şartlarına adaptasyonu üzerine bir araştırma. III. Bingöl Sempozyumu. Eylül, 17-19, 2010; Bingöl-Türkiye.
Balabanlı, C. 1992. Değişik ekim sıklığı ve ekim zamanının Macar fiği (Vicia pannonica Crantz.)‘nin verim ve verim öğelerine etkileri üzerinde araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 70s.
Başbağ, M., Saruhan, V. ve Gül, İ. 2001. Diyarbakır koşullarında bazı tek yıllık baklagil yem bitkilerinin adaptasyonu üzerinde bir araştırma, Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi, 17-21 Eylül, Tekirdağ, s.169-173.
Bedir, S. 2010. Karaman ili şartlarında yetiştirilecek macar fiği+arpa karışımında uygun karışım oranının saptanması üzerine bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Adana, 49s.
Çaçan, E, ve Yılmaz, H. 2015. Bingöl koşullarında değişik Macar fiği (Vicia pannonica Crantz.)+buğday (Triticum aestivum L.) karışım oranlarının ot verimi ve kalitesi üzerine etkileri. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 2(3): 290–296.
Çelen, A., Çimrin, E. ve Sahar, K.M. 2005. The herbage yield and nutrient contens of some vetch (Vicia sp) species. Journal of Agronomy, 4(1):10-13.
Çetin, I. and Türk, M. 2016. The effects of different harvest times on forage yield and qualıty of some vetch (Vicia Spp.) species. Scientific Papers. Series A. Agronomy, Vol. LIX.
Ekiz, H. ve Özkaynak, İ. 1984. Türkiye’de yetiştirilen bazı burçak (Vicia ervilia (L.) Willd.) çeşitlerinin önemli morfolojik, biyolojik ve tarımsal karakterleri üzerinde araştırmalar. Ankara Üniv. Fen Bil. Ens. Yayın No: TB.5, Ankara.
Elvan, H. 2019. Bazı Macar Fiğ Hatlarının Yem Değerlerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ, 60s.
Eviz, Ş. 2016. SİİRT şartlarinda kişlik ekilen bazi Macar fiği (Vicia pannonica Crantz.) genotiplerinin verim ve verim unsurlarinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Siirt Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Siirt, 59s.
Fırıncıoğlu, H.K., Erbektaş, E., Doğruyol, L, Ünal, S. and Menteş, Ö. 2009. Enhanced winter hardiness in common vetch (Vicia sativa L.) or autumn sowing in the central highlands of Turkey. Journal of Central European Agriculture, 10 (3): 271 -282.
Francis, J., Sibanda, S. and Kusina, N.T. 1997. Researcher–Farmer partnership in introducing technology to crop- livestock systems in the Nharira–Lancashire dairy farming area of Zimbabwe. In: Kifaro, G. C., Chenyambuga, S.W. and Kurwijila, L.R. (eds) The Role of Research in Farming Systems Development. Proceedings of Workshop held at Precious Blood Convenien, Morogoro, Tanzania, January 22–23, 1998. pp. 17–23.
Gülümser, E. ve Acar, Z. 2017. Biçim zamanı ve tohum oranlarının Macar fiği tahıl karışımlarının bazı kalite özellikleri üzerine etkisi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 31 (2), 14-21.
Hashalıcı, S., Uzun, S., Özaktan, H. ve Kaplan M. 2017. Kayseri kıraç koşullarında yetiştirilen bazı Macar fiği çeşitlerinin ot verimleri ve kalitelerinin belirlenmesi. Erciyes Üniversiesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 14(2), 113-123.
Hatipoğlu, R., Anlarsal, A.E., Tükel, T. ve Baytekin, H. 1990. Çukurova Bölgesi kıraç koşullarında yetiştirilen fiğ+arpa karışımında biçim zamanının ot verimi ve botanik kompozisyonuna etkisi üzerine bir araştırma. Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 5(3):173-182.
Kara, İ. 2013. Farklı dönemlerde hasat edilen adi fiğ, macar fiği ve yem bezelyesinde ot verimi ve kalitesinin değişimi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstütüsü, Erzurum.
Kuşvuran, A., Kaplan M. ve Nazlı, R. 2014. Effects of mixture ratio and row spacing in Hungarian vetch and annual ryegrass intercropping system on yield and quality under semiarid dimate conditions. Turkısh Journal of Field Crops, 19 (1): 118-128.
Matić, R., Nagel, S., Robertson, S., Young, I., Mihailović, V., Mikić, A., ve Kirby, G. 2005. Vetch (Vicia spp) expansion and use in Australia. Biotechnology in Animal Husbandry, 21, 5-6, 2, 203-207.
Mutlu, Z. 2012. Bazı kışlık fiğ türlerinde biçim zamanının ot verimine etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 60s.
Orak, A., ve Nizam, İ. 2003. Trakya Bölgesinde Macar fiği (Vicia pannonica Crantz.) hatlarının önemli bazı verim ve verim unsurlarının belirlenmesine ilişkin bir araştırma. Türkiye 5. Tarla Bitkileri Kongresi, 13-17 Ekim, Diyarbakır, Cilt I Tarla Bitkileri Islahı, s: 331-335.
Sayar, S. 2011. Diyarbakır ekolojik koşullarında bazı Macar fiği (Vicia pannonica Crantz.) çeşit ve hatlarının önemli tarımsal özelliklerinin yönünden genotip x çevre interaksiyonları ve stabilitelerinin belirlenmesi üzerine araştırmalar. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, 271.
Sevimay, C.S. ve Kendir, H. 1996. Ankara koşullarında kışlık yetiştirilen fiğ çeşitlerinin yem verimleri. Türkiye 3. Çayır-Mera ve Yem Bitkileri Kongresi 17- 19 Haziran 1996, s: 472-478, Erzurum.
Sürmen, M., Yavuz, T. ve Çankaya, N. 2011. Effects of phosphorus fertilization and harvesting stages on forage yield and quality of common vetch. International Journal of Food, Agriculture & Environment. 9. (1). 353-355.
Suzer, S. and Demirhan, F. 2005. Determination of the winter annual forage plants (Vicia spp.) and their mixtures with cereal grains with high hay yield and adapted to Thracian conditions. VIth Turkish Field Crops Congress, Vol. II, p., 935-940, Antalya.
Şahar, A.K. 2006. Bazı fiğ tür ve çeşitlerinin ot ve tohum verimleri üzerine bir araştırma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Van, 30 s.
Tahtacıoğlu, L., Avcı, M., Mermer, A., Şeker, H. ve Aygün, C. 1996. Bazı kışlık fiğ çeşitlerinin Erzurum ekolojik koşullarına adaptasyonu. Türkiye 3. Çayır-Mera–Yem Bitkileri Kongresi, 17-19 Haziran, Erzurum, s: 661-667.
Taş, N. 2010. Sulu şartlarda yazlık ve kışlık ekilen fiğ+Buğday karışımlarda en uygun karışım oranı ve biçim zamanı belirlenmesi II. Ot kalitesi. Anadolu, 20(2): 59-69.
Taş, N., Kara, A. ve Serin, Y. 2007. The efects of mixture rate and cutting time on hay quality in winter and spring sown vetch+wheat mixture under rainfed conditionns. African Crop Science Conferance Proceedings, Vol.8; pp.173- 177.
Tekin Gündüz, E., 2010. Diyarbakır koşullarında karışım oranının Macar fiği+buğday karışımda ot verimi ve kalitesine etkisi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Adana, 37 s.
Tosun, M., Altınbaş, M.ve Soya, H. 1991. Bazı fiğ (Vicia sp.) türlerinde yeşil ot ve tane verimi ile kimi agronomik özellikler arasındaki ilişkiler. Türkiye 2.ÇayırMer’a ve Yem Bitkileri Kongresi. 28-31 Mayıs 1991. İzmir. 574-583.
Turgut, L., Yanar, M., Kaya, A. ve Tan, M. 2006. Farklı olgunluk dönemlerinde hasat edilen bazı fiğ türlerinin ham besin maddeleri içeriği ve bunların in situ rumen parçalanabilirlikleri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 37 (2); 181-186, Erzurum.
Uzun, A., Bilgili, U., Sincik, M. ve Açıkgöz, E. 2004. Effect of seeding rates on yield and yield components of Hungarian vetch (Vicia pannonica Crantz.). Turk Journal of Agriculture and Forestry, (28), 179-182.
Ünal, S., Mutlu, Z. ve Fırıncıoğlu, H.K., 2011. Performances of some winter Hungarian vetch accessions (Vicia pannonica crantz.) on the highlands of Turkey. Turkish Journal of Field Crops, 16(1), 1-8.
Yılmaz, Ş., Günel, E. ve Sağlamtimur, T. 1996. Amik Ovası ekolojik koşullarında yetiştirilebilecek uygun fiğ (Vicia spp.) türlerinin saptanması üzerinde bir araştırma. Türkiye 3. Çayır-Mera ve Yem bitkileri Kongresi, 17-19 Haziran, Erzurum, s: 627-631.
Yolcu, H., Polat, M. and Aksakal, V. 2009. Morphologic.yield and quality parameters of same annual forages as sole crops and intercropping mixtures in dry conditions for livestock. Journal of Food, Agriculture of Environment, 7 (3- 4):594-599.