UĞUR BAŞER, MEHMET BOZOĞLU

Tarımsal Değer Zincirinde Değer Yaratan Faaliyetlerin Belirlenmesi

Değer zinciri, bir malın üretimiyle başlar, nihai ürünün tüketimiyle sona erer. Çalışmanın amacı, tarımsal değer zincirini açıklayarak, tarımsal değer zincirinde değer yaratan faaliyetleri ortaya koymaktır. Araştırmada literatür taraması yaklaşımından yararlanılmıştır. Tarımsal değer zincirinin yedi aşaması söz konusu olup, bunlar sırasıyla girdi tedariki, üretim, üretici örgütleri, tüccarlar, işleyiciler, toptancılar ve perakendeciler şeklindedir. Değer zincirinde ürün kalitesinin yükseltilmesi, üründe farklılaşma sağlanması ya da sistemin etkinliğinin artırılması yoluyla rakiplere karşı avantaj sağlanması hedeflenmektedir. Tarımsal ürünlerin üretim maliyetlerine, kullanılan girdi miktarından teknoloji transferine kadar birçok unsur etki etmekte iken, organik tarım ve iyi tarım uygulamaları gibi yaklaşımlarla üründe farklılaşma sağlanarak değer yaratılabilmektedir. Tarım sektöründe büyük işletmeler değer zincirini bir bütün olarak ele alabilmelerine rağmen, süreçten erken çıkmak zorunda kalan küçük ve orta ölçekli işletmelerin süreçte kalabildikleri sürece değer yaratan faaliyetlere odaklanmaları gerekmektedir. Değer zinciri analizi yaklaşımıyla tarım sektöründeki bazı temel sorunların çözümüne katkı sağlanması mümkün olabilecektir.

Determination of Value-Creating Activities in the Agricultural Value Chain

A value chain starts with the production of a primary commodity, ends with the consumption of the final product. The aim of this study was to explain the agricultural value chain and to determine of value-creating activities in the agriculture sector. The literature review approach was utilized in the research. The agricultural value chain has seven stages which are input supply, production, producer organizations, traders, processors, wholesalers, and retailers respectively. In the value chain, it is aimed to get advantages against competitors by increasing the quality of crops and products, product differentiation or increasing the efficiency of the system. While the production costs of agricultural crops and products were affected by the input use and technology, product differentiation could be realized by the approaches of organic agriculture and good agricultural practices, etc. Although large enterprises in the agricultural sector could handle the value chain as a whole, small and medium-sized enterprises which had to leave the process early should focus on creating value as long as they remain in the process. With value chain analysis approach, it would be possible to contribute to the solution of certain main problems in the agricultural sector.

PDF

___

Azak Ş. 2011. Zeytinyağı Sektöründe Değer Zinciri Analizi ve ISO 22000:2005 Uygulamalarında Karşılaşılan Sorunlar. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Gıda Mühendisliği Ana Bilim Dalı, İzmir.
Bellù LG. 2013. Value Chain Analysis for Policy Making: Methodological Guidelines and Country Cases for a Quantitative Approach. FAO, UN. Italy E-ISSN 2219-9497
Billings L, Thiessen M, Witwicki N. 2004. Value Chain Guidebook: A Process for Value Chain Development. Second Edition. Agriculture and Food Council of Alberta Value Chain Initiative, Canada.
Bülbül C. 2011. Finike Portakalının Sürdürülebilir Rekabetinin Araştırılması: Değer Zinciri Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Ana Bilim Dalı Gıda Ekonomisi ve İşletmeciliği Programı, Antalya.
Donovan J, Franzel S, Cunha M, Gyau A, Mithöfer D. 2015. Guides for Value Chain Development: A Comparative Review. Journal of Agribusiness in Developing and Emerging Economies, 5(1): 2-23.
Eraslan H, Helvacıoğlu A, Deniz Bİ. 2008. Değer Zinciri Yöntemi ile Türk Tekstil ve Hazır Giyim Sektörünün Değerlendirilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 10(2): 4-11.
Erol EM. 2015. Küreselleşen Dünyada Tarım Ürünlerinin Arz ve Değer Zincirleri Üzerine Bir Değerlendirme, Uzmanlık Alan Tezi, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Ankara.
Gavcar E, Didin S. 2012. Tüketicilerin “Perakendeci Markalı” Ürünleri Satın Alma Kararlarını Etkileyen Faktörler: Muğla İl Merkezi’nde Bir Araştırma. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 3(6), 21-32.
Higgins A, Thorburn P, Archer A, Jakku E. 2007. Opportunities for Value Chain Research in Sugar Industries. Agricultural Systems, 94(3), 611-621.
Imami D, Vuksani G, Gruda N. 2013. Analysis of the Apple Value Chain in Albania. Gesunde Pflanzen, 65(2), 65-71. DOI 10.1007/s10343-013-0299-0
İnan İH. 2016. Tarım Ekonomisi ve İşletmeciliği. Birinci Baskı., İstanbul. İdeal Kültür Yayıncılık. ISBN: 978-605-5729-67- 7.
Jespersen KS, Kelling I, Ponte S, Kruijssen F. 2014. What Shapes Food Value Chains? Lessons from Aquaculture in Asia. Food Policy, 49: 228-240. DOI: 10.1016/j.foodpol.2014.08.004
Kaplinsky R. 2000. Globalization and Unequalisation: What Can Be Learned from Value Chain Analysis? Journal of Development Studies, 37(2): 117-146.
Kaplinsky R, Morris M. 2001. A Handbook for Value Chain Research, Vol. 113, Ottawa, IDRC.
Kıvılcım F. 2013. Küreselleşme Kavramı ve Küreselleşme Sürecinin Gelişmekte Olan Ülke Türkiye Açisindan Değerlendirilmesi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(1), 219-30.
Mabuza ML, Ortmann GF, Wale E. 2013. Socio-economic and Institutional Factors Constraining Participation of Swaziland's Mushroom Producers in Mainstream Markets: An Application of the Value Chain Approach. Agrekon, 52(4), 89-112. DOI:10.1080/03031853.2013.847037
Miller C, Jones L. 2010. Agricultural Value Chain Finance: Tools and lessons. UK. Food and Agriculture Organization of the United Nations and Practical Action Publication. ISBN 978 1 85339 702 8
Nang’ole EM, Mithöfer D, Franzel S. 2011. Review of Guidelines and Manuals for Value Chain Analysis for Agricultural and Forest Products. ICRAF Occasional Paper No. 17. Nairobi: World Agroforestry Centre
Özdoğan Y. 2009. Türkiye’de Sofralık Zeytin Sektörü Değer Zinciri Analizi ve ISO 22000:2005 Uygulamalarında Karşılaşılan Sorunlar. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Porter M. 1985. Competitive Advantage: Creating and Sustaining Superior Performance. New York: The Free Press, United States of America.
Rainbird M. 2004. A Framework for Operations Management: The Value Chain, International Journal of Physical Distribution & Logistics Management, 34(3/4): 337–345.
Rayport, JF, Sviokla JJ. 1995. Exploiting the Virtual Value Chain. Harvard Business Review, 73(6): 75.
Topuz BK, Bozoğlu M, Başer U. 2017. Güncel Gelişmeler Kapsamında Türkiye’deki Çiftçi Örgütlerine Yönelik Mevzuatın Değerlendirilmesi, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 52 Özel Sayı
Walters D, Lancaster G. 1999. Value-based marketing and its usefulness to customers, Management Decision, 37(9), 697 – 708 DOI:10.1108/00251749910299066