Nebahat Şule ÜSTÜN, Sanem BULAM, Aysun PEKŞEN

Karadeniz Bölgesi’nde Polyporus squamosus (Huds.) Fr.

“Aladana, Peri Semeri, Pullu Mantar” gibi farklı yerel isimlerle bilinen Polyporus squamosus (Huds.) Fr. Karadeniz Bölgesi mikobiyotasında yaygın olarak bulunan yenen bir yabani mantar türüdür. Mahalli pazarlarda satışı yapılmamaktadır. Bu mantarın tanınırlığı, Karadeniz Bölgesi'nde yöreden yöreye değişebilmektedir. Bölgenin bazı kısımlarında insanlar tarafından yaygın olarak tüketilmektedir. Genellikle doğada Mayıs- Eylül ayları boyunca yaprak döken ağaç türlerinin kütükleri, ölü ve yaşayan gövdeleri üzerinde görülmektedir. Yağışlı dönemin ardından, çok hızlı büyümekte ve kısa bir süre içerisinde birkaç kilogram gövde üretebilmektedir. Özellikle erken büyüme evresinde lezzetli ve besleyici değer bakımından et kadar değerlidir. Bu derlemede, halkın farkındalığını ve mantarın tüketimini artırmak amacıyla P. squamosus mantarının morfolojik ve ekolojik özellikleri, besin değeri ve tıbbi özellikleri ile bu mantarın kültüre alınması üzerine yapılmış bazı çalışma sonuçlarına ilişkin genel bilgiler sunulmuştur.

Polyporus squamosus (Huds.) Fr. in the Black Sea Region

Polyporus squamosus (Huds.) Fr., also named as Aladana, Peri Semeri, Pullu Mantar invarying by localities of Turkey, is an edible wild mushroom species widely existed in themycobiota of the Black Sea Region. It has not been sold in the local markets. The publicrecognition of this mushroom may change locally in the Black Sea Region. It is widelyconsumed by the people in some parts of the region. It is usually appeared in the natureduring May-September on the logs, dead and living trunks of the deciduous trees.Following the rainy period, it grows so fast and can produce a few kilograms fruit bodywithin a short period. It is delicious and precious as much as meat for the nutritionalvalue, especially during early growth stage. In this review, general knowledge on themorphological and ecological characteristics, nutritional value and medicinal propertiesof P. squamosus mushroom and some study results on the domestication of thismushroom have been presented in order to improve the public awareness and itsconsumption.

PDF

___

Abatay M. 1983. Studies on the fungus species infecting woody plants in the East Black Sea Region. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları, 118: 57-67.
Abatay M. 1984. The edible mushrooms growing in our forests, their production technique and valuation. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 30: 197-211.
Abatay M. 1985. Wood decaying fungi growing in the East and Middle Black Sea Regions. In: IV. Türkiye Fitopatoloji Kongresi, Türkiye Fitopatoloji Derneği, İzmir, 8-11 October 1985. pp: 1.
Abatay M. 1988a. Investigations of edible fungi which can grow on woods in different ecological conditions. In: S. İren et al. [eds]. V. Türkiye Fitopatoloji Kongresi, Türkiye Fitopatoloji Derneği, Antalya, 18-21 October 1988. pp: 35.
Abatay M. 1988b. Investigations of some edible fungi of Turkey. In: A. Sagkaya et al. [eds]. I. Orman Tali Ürünleri Sempozyumu Programı, Ormancılık ve Tabiatı Koruma Vakfı, Ankara, 14-17 June 1988. pp: 1.
Afyon A, Konuk M. 2002. A study on macrofungi of Zonguldak district. The Herb Journal of Systematic Botany, 9(1): 121-128.
Afyon A, Konuk M, Yağız D, Helfer S. 2005. A study of wood decaying macrofungi of the western Black Sea Region, Turkey. Mycotaxon, 93: 319-322.
Akata I, Ergönül B, Kalyoncu F. 2012. Chemical compositions and antioxidant activities of 16 wild edible mushroom species grown in Anatolia. International Journal of Pharmacology, 8(2): 134-138.
Akata I, Uzun Y, Kaya A. 2014. Macromycetes determined in Yomra (Trabzon) district. Turk J. Bot., 38: 999-1012. doi:10.3906/bot-1309-22.
Anşin R, Eminağaoğlu O, Göktürk T. 2000. Some edible fungi in the Artvin areas. In: A. Günay et al. [eds]. Türkiye VI. Yemeklik Mantar Kongresi Bildiriler Kitabı, Ege Üniversitesi Bergama Meslek Yüksekokulu, Bergama, İzmir, 20-22 September 2000. pp: 122-129.
Antov MG, Pericin DM. 2001. Production of pectinases by Polyporus squamosus in aqueous two-phase system. Enzyme and Microbial Technology, 28(4-5): 467-472.
Antov MG, Pericin DM, Dimic GR. 2001. Cultivation of Polyporus squamosus for pectinase production in aqueous two-phase system containing sugar beet extraction waste. Journal of Biotechnology, 91(1): 83-87.
Antov MG, Peicin DM, Dasic MG. 2006. Aqueous two-phase partitioning of xylanase produced by solid-state cultivation of Polyporus squamosus. Process Biochemistry, 41(1): 232- 235.
Babakhin AA, Logina NY, Nolte H, DuBuske LM. 1996. Immunomodulating activity of the extract from high mycelium fungus Polyporus squamosus. J. Allergy Clin. Immunol., 97: 229.
Bernas E, Jaworska G, Lisiewska Z. 2006. Edible mushrooms as a source of valuable nutritive constituents. Acta Sci. Pol. Technol. Aliment., 5(1): 5-20.
Demirel K, Uzun Y, Biber G. 2004. Macrofungi of Şavşat (Artvin) district. The Herb Journal of Sytematic Botany, 11(2): 191-206.
Demirel K, Uzun Y. 2006. Some edible and poisonous macrofungi determined in forests of Artvin province. In: 1st International Non-wood Forest Products Symposium Poster Proceedings Book. Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi, Trabzon, 1-4 November 2006. pp: 706-714.
Dimitrijevic M, Jovanovic VS, Cvetkovic J, Mihajilov-Krstev T, Stojanovica G, Mitica V. 2015. Screening of antioxidant, antimicrobial and antiradical activities of twelve selected Serbian wild mushrooms. Analytical Methods, 7: 4181- 4191.
Dursun N, Özcan MM, Kaşık G, Öztürk C. 2006. Mineral contents of 34 species of edible mushrooms growing wild in Turkey. J. Sci. Food and Agric., 86: 1087-1094.
Elmastas M, Isildak O, Turkekul I, Temur N. 2007. Determination of antioxidant activity and antioxidant compounds in wild edible mushrooms. Journal of Food Composition and Analysis, 20: 337-345.
Ergönül PG, Akata I, Kalyoncu F, Ergönül B. 2013. Fatty acid compositions of six wild edible mushroom species. The Scientific World Journal Volume 2013, Article ID 163964, 4 pages, http://dx.doi.org/10.1155/2013/163964.
Ertan ÖO, Gülyavuz H. 1991. The determination of nutritional properties of Polyporus squamosus (Huds.) Fr. Turkish J. of Agric. & Forestry, 15: 645-652.
Fernandes A, Petrovic J, Stojkovic D, Barros L, Glamoclija J, Sokovic M, Martins A, Ferreira ICFR. 2016. Polyporus squamosus (Huds.) Fr from different origins: Chemical characterization, screening of the bioactive properties and specific antimicrobial effects against Pseudomonas aeruginosa. LWT-Food Science and Technology, 69: 91-97.
Işıloğlu M, Solak MH, Gücin F. 1998. The edible macrofungi of northwest Anatolia. In: O. Ashurmetov, F. Khassanov & Y. Salieva [eds]. 5th International Symposium Plant Life in South-West and Central Asia, Tashkent, 18-22 May 1998. pp: 88-90.
Keleş A, Koca İ, Gençcelep H. 2011. Antioxidant properties of wild edible mushrooms. J. Food Process Technol., 2: 6.
Mocan A, Fernandes Â, Barros L, Crişan G, Smiljković M, Soković M, Ferreira ICFR. 2017. Chemical composition and bioactive properties of the wild mushroom Polyporus squamosus (Huds.) Fr: a study with samples from Romania. Food & Function. doi: 10.1039/C7FO01514C.
Ohsawa T, Yukawa M, Takao C, Murayama M, Bando H. 1992. Studies on constituents of fruit body of Polyporus umbellatus and their cytotoxic activity. Chem. Pharm. Bull., 40: 143-147.
Oyetayo VO, Dong CH, Yao YJ. 2009. Antioxidant and antimicrobial properties of aqueous extract from Dictyophora indusiata. The Open Mycology Journal, 3: 20- 26.
Özçelik E, Şahin G, Pekşen A. 2004. Some edible and medicinal mushroom species of the Middle and East Black Sea Region. Türkiye VII. Yemeklik Mantar Kongresi Bildiriler Kitabı. Akdeniz Üniversitesi Korkuteli Meslek Yüksekokulu, Korkuteli, Antalya, 22-24 September 2004. pp: 128-139.
Pekşen A, Kaplan M. 2017. Ordu ilinin ekonomik öneme sahip yenilebilen doğa mantarları. Akademik Ziraat Dergisi, 6: 335-342.
Pekşen A, Karaca GH. 2000a. Macrofungi of Hacıosman forest (Samsun). The Herb Journal of Systematic Botany, 7(1): 211-218.
Pekşen A, Karaca GH. 2000b. Edible mushrooms found in Samsun province and their consumption potential. In: A. Günay et al. [eds]. Türkiye VI. Yemeklik Mantar Kongresi Bildiriler Kitabı, Ege Üniversitesi Bergama Meslek Yüksekokulu, Bergama, İzmir, 20-22 September 2000. pp: 100-111.
Pekşen A, Karaca GH. 2003. Macrofungi of Samsun province. Turkish Journal of Botany, 27: 173-184.
Pekşen A, Kibar B. 2009. Macrolepiota procera ve Polyporus squamosus doğa mantarlarının kültüre alınması üzerine araştırmalar. Proje Kesin Sonuç Raporu, Proje No: TOVAG 106O396, Samsun.
Pekşen A, Kibar B. 2016. Effects of various carbon and nitrogen sources on mycelial biomass production of Macrolepiota procera and Polyporus squamosus in submerged culture. Anadolu J. Agr. Sci., 31(1): 16-24.
Schmidt O. 2006. Wood and tree fungi: Biology, damage, protection, and use. Springer, Berlin, p. 199.
Selik M. 1973. Wood decaying and disease causing fungi on Turkish woody plants, especially forest trees. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi, İstanbul.
Sensoy S, Demircan M, Ulupınar Y, Balta İ. 2000. Türkiye iklimi. https://www.mgm.gov.tr/FILES/iklim/turkiye_iklimi.pdf. Accessed: August 2017.
Sesli E. 1993. The macrofungi of Maçka District in Trabzon Province. Turkish Journal of Botany, 17: 179-182.
Sesli E. 1994. Trabzon yöresinde yetişen makromantarlar üzerinde taksonomik bir araştırma. Doktora Tezi. KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Sesli E. 2007. Preliminary checklist of macromycetes of the East and Middle Black Sea Regions of Turkey. Mycotaxon 99: 71-74+online version [2008]: 1-16 (http://www.mycotaxon.com/resources/ checklists/sesli-v99- checklist.pdf).
Sesli E, Denchev CM. 2014. Checklists of the myxomycetes, larger ascomycetes, and larger basidiomycetes in Turkey. 6th edn. Mycotaxon Checklists Online (http://www.mycotaxon.com/resources/checklists/sesliv106- checklist.pdf): 1-136.
Sesli E, Türkekul İ. 2000. Some edible mushrooms of East Black Sea Region. In: A. Günay et al. [eds]. Türkiye VI. Yemeklik Mantar Kongresi Bildiriler Kitabı, Ege Üniversitesi Bergama Meslek Yüksekokulu, Bergama, İzmir, 20-22 September 2000. pp. 262-264.
Sesli E, Tüzen M. 1999. Levels of trace elements in the fruiting bodies of macrofungi growing in the East Black Sea Region of Turkey. Food Chemistry, 65: 453-460.
Shomali N, Onar O, Akata I, Yildirim O. 2016. Screening antioxidant and antimicrobial properties of Polyporus squamosus and Cantharellus cibarius extracts and their effects on glutathione-s-transferase activity. 6. Multidisipliner Kanser Araştırma Kongresi, Konya, 27-30 October 2016. Turk. J. Biochem., 41: (S4).
Solak MH, Gücin F, Işıloğlu M, Kalmış E. 1997. Wooddecaying fungi which were found in some provinces and their surroundings in the Northwest Anatolia. In: XIth World Forestry Congress, Antalya, 13-22 October 1997. pp: 199.
Solak MH, Işıloğlu M, Kalmış E, Allı H. 2015. Macrofungi of Turkey. Checklist Volume II. Bornova İzmir.
Sümer S. 1987. Türkiye’nin Yenen Mantarları. İstanbul. Ersu Matbaacılık. pp: 102.
Şeker T. 1992. Samsun ve çevresinde yetişen yenilebilen doğal mantarların bileşimi üzerine bir araştırma. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, pp: 109.
Türkekul İ. 2001. Tokat yöresinde yetişen makromantarlar üzerinde taksonomik bir araştırma. KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Türkekul İ. 2003. A contribution to the fungal flora of Tokat province. Turkish Journal of Botany, 27: 313-320.
Türkekul İ, Zülfükaroğlu E. 2010. Çamlıbel town (Tokat) flora of macrofungi. Sakarya Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi, 1: 55-63.
Uan DY, Ori JM, Omatsu KK, Akino TM, Ano YK. 2004. An anti-aldosteronic diuretic component (Drain dampness) in Polyporus sclerotium. Biol. Pharm. Bull., 27: 867-870.
Uzun Y, Keleş A, Demirel K, Solak MH. 2004. Some macrofungi from Bayburt province in Turkey. Bulletin of Pure and Applied Sciences, 23(1): 47-55.
Uzun Y, Keleş A, Demirel K. 2006. Contributions to the macrofungi flora of Gümüşhane province. Turkish Journal of Botany, 30: 39-46.
Uzun Y, Genccelep H, Tunctürk Y, Demirel K. 2009. Determination of protein and nitrogen fractions of wild edible mushrooms. Asian Journal of Chemistry, 21: 2769- 2776.
Yağız D, Afyon A, Konuk M, Helfer S. 2006. Contributions to the macrofungi of Bolu and Düzce provinces, Turkey. Checklist to Mycotaxon, 95: 331-334.
Zengin G, Sarikurkcu C, Aktumsek A, Uysal S, Ceylan R, Anwar F, Solak MH. 2015. A comparative fatty acid compositional analysis of different wild species of mushrooms from Turkey. Emirates Journal of Food and Agriculture, 27(7): 532-536.
Zhao Y. 2013. Traditional uses, phytochemistry, pharmacology, pharmacokinetics and quality control of Polyporus umbellatus (Pers.) Fries: A review. J. Ethnopharmacol., 149: 35-48.
Zhao Y, Chao X, Zhang Y, Lin R, Pierre U, Curie-paris M, De Chimie IP. 2010. Cytotoxic steroids from Polyporus umbellatus. Planta Med., 76: 1755-1758.
Zhao Y, Xie R, Chao X, Zhang Y, Lin R, Sun W. 2009. Bioactivity-directed isolation, identification of diuretic compounds from Polyporus umbellatus. J. Ethnopharmacol., 126: 184-187.