Arzu MUTLU, Timuçin TAŞ, Ali Beyhan UÇAK

Farklı Dönemlerde Verilen Organik Sıvı Gübrenin Makarnalık Buğdayda (Triticum durum L.) Tane Verimi, Verim Komponentleri ve Kaliteye Etkisi

Bu çalışma, organik tarım yapılan deneme alanında farklı dönemlerde organik sıvı gübre uygulamalarının buğday bitkisinin tane verimi, verim özellikleri ve bazı kalite kriterleri üzerine etkisini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Deneneme tesadüf blokları bölünmüş parseller deneme desenine göre dört tekerrürlü olarak 2016-2017 ve 2017-2018 yetiştirme sezonlarında Akçakale Meslek Yüksek Okulu deneme alanında yürütülmüştür. Araştırmada Şölen 2002 ve Edessa buğday çeşitleri, organik sıvı gübre ve çiftlik gübresi materyal olarak kullanılmıştır. Organik sıvı gübre, doz aynı kalmak şartıyla, kontrol, kardeşlenme, sapa kalkma başı, sapa kalkma sonu ve başaklanma olmak üzere beş farklı dönemde uygulanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, tane verimi ve verim komponentleri (başak uzunluğu, başakçık sayısı, başakta tane sayısı, başakta tane ağırlığı, bitki boyu, bin tane ağırlığı ve hektolitre) açısından, Şölen-2002 çeşidi ve sapa kalkma sonu uygulamasında en yüksek değerler elde edilmiştir. İki yıllık sonuçlara göre, Şölen-2002 çeşidi ve sapa kalkama sonu uygulamasında en yüksek tane verimi (530,43 kg/da-1) elde edilmiştir. Denemenin ikinci yılına göre daha sıcak geçen ilk yılında, verim ve verim komponentleri düşerken, kalite özellikleri (protein ve kuru gluten oranı) artmıştır. Sıcaklıklardan dolayı, Edessa çeşidi, Şölen-2002 çeşidine göre protein ve kuru gluten oranı daha yüksek çıkmıştır.

The Effect of Organic Liquid Fertilizer Given in Different Periods on Grain Yield, Yield Components and Quality in Durum Wheat (Triticum durum L.)

This study was carried out in order to determine the effect of organic liquid fertilizer applications on grain yield, yield characteristics and some quality trait of wheat in different periods in organic agriculture trial area. The trial was conducted in four replications according to a split-plot design in randomized blocks in trial area of the vocational Akçakale high school during the 2016-2017 and 2017-2018 growing season. Şölen 2002 and Edessa wheat varieties and organic liquid fertilizer and barnyard manure were used as materials in the research. Organic liquid fertilizer was applied in five different periods such as control, tillering, beginning of the bolting, the end of the bolting and the hearing, provided that the dose remained the same. According to the results of the research, the highest values were obtained in the end of the bolting of Şölen-2002 variety in terms of grain yield and yield components (spike length, spikelet number, number of grains per spike, grain weight per spike, plant height, hectoliter weight and thousand kernel weight). According to the results of two years, the highest grain yield (530.43 kg/da-1) was obtained in the end of the bolting application of Şölen-2002 variety. Since the first year of the study was warmer and more drought than the second year, While the yield and yield components decreased, the quality characteristics (protein and dry gluten ratio) increased. Due to the temperatures, Edessa variety had higher protein and dry gluten ratios than Şölen-2002 variety.

PDF

___

Anonim,1990. Official methods of analysis of the AOAC, fifteenth edition Association Official Analytical Chemists, Arlington.
Akkaya A. 1994. Buğday yetiştiriciliği. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Genel Yayın No: l. Ders Kitapları Yayın No: l, Kahramanmaraş, s.225.
Aksu T. 2017. Farklı azot ve çiftlik gübre dozlarının ekmeklik buğdayda (triticum aestivum L.) verim, kalite ve antioksidan aktivitesi üzerine etkisi.Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın, s:62.
Altuntaş A, Akgün İ. 2016. Uşak koşullarında Kızıltan-91 buğday çeşidi üzerinde farklı azot dozu ve sıvı gübre uygulamalarının verim ve verim unsurlarına etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi,3:496‐503.
Anonim, 2016. http: www.ekofarm.com.tr/tr/urun/Ekoagri plus cattle fertilizer Anonim,2016.http: www.mikrobiyoloji.org
Atar B. 2017. Buğdayda verim esaslı azotlu gübreleme. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 21(4): 524-536. doi: 10.29050/harranziraat.309384
Anonim, 2017. Buğday Tarımı. http: Arastirma.tarim.gov.tr/ktae/Belgeler/brosurler/Buğday%20Tarımı.pdfErişim Tarihi: 30.03. 2017.Anonim, 2020. Türkiye İstatistik Kurumu Bitkisel Üretim İstatistikleri. http://tuik.gov.tr/.
BechiniL,MarinoP.2009.Short term nitrogen fertilizing value of liquıd dairy manures ismmainly due to ammonium.Soil Science Society of America Journal,73(6):2159-2169.doi.org/10.2136/sssaj2008.0217
Camara KM, Payne WA, Rasmussen RA. 2003. Long term effect of tillage, nitrogen and rainfall on winter wheat yield in the Pacific Northwest. Agronomy Journal, 95(4): 828-835. doi:10.2134/agronj2003.8280
Cheraghi Y, Mohyedi FA, Kalhor M. 2016. Effects of organic and chemical fertilizers on yield components of common wheat (Triticum aestivum L.). Islamic Azad University, Cheraghi IIOABJ,7(8):82-86.
Dinç U, Şenol S, Kapur S, Cangir C, Atalay İ. 2001. Türkiye Toprakları. Ç.Ü. Ziraat Fak. Genel Yayın No:51, Adana.
Gökşen MY, 2019. Farklı sıvı gübrelerin ekmeklik buğdayda (Triticum aestivum L.) verim ve kalite üzerine etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ s:40.
Hiltbrunner J, Liedgens M, Stamp P, Streit B. 2005. Effects of row spacing and liquid manure on directly drilled winter wheat in organic farming. Eurepean Journal of Agronomy, 22(4):441-447. doi: 10.1016/j.eja.2004.06.003
Kaplan-Evlice A, Kara R, Sezal M, Dokuyucu T, Akaya A. 2008. Kahramanmaraş koşullarında azot uygulama zamanlarının ekmeklik buğdayda (Triticum aestivum L.) fenolojik dönemler, verim ve verim unsurlarına etkisi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 17:1-2.
Kara B, Gül H. 2013. Alternatif gübrelerin farklı ekmeklik buğday çeşitlerinin tane verimi, verim komponentleri ve kalite özelliklerine etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergis,i 8 (2):88-97.
Kızılkaya R, Türkay FSH, Türkmen C, Durmuş M. 2012. Vermicompost effects on wheat yield and nutrient contents in soil and plant. Archives of Agronomy and Soil Science,58(1):175–179. doi:10.1080/03650340.2012.696777
Kutlu İ, Balkan A, Bilgin O. 2015. Ekmeklik buğdayda bazı başak özelliklerinin kalıtımı ve popülasyon farklılıklarının analizi. KSÜ Doğa Bil. Derg., 18(4): 40-47.
Nazar H. 2012. Ekmeklik buğdayda (Triticum aestivum L.) farklı besin maddesi içerikteki yaprak gübrelerinin verim, verim öğeleri ve bazı kalite özelliklerine etkisinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın, s:53.
Savaşlı E, Çekiç C, Önder O, Dayıoğlu R, Karaduman Y, Avcıoğlu R, Kalaycı, M.F. 2010. Ekmeklik buğdayda azot dozu ile kalite kriterleri arasındaki ilişkilerin belirlenmesi. 1. Ulusal Toprak ve Su Kaynakları Kongresi, Eskişehir, 1-4 Haziran, s.621-633.
Sushila R, Gajendra G. 2000. Influence of farmyard manure, nitrogen and bio fertilizers on growth yield attributes and yields of wheat under limited water supply. Indian J. of Agronomy, 45(3): 590-595.
Şeker C, Karakaplan S. 1999. Konya Ovasında toprak özellikleri ile kırılma değerleri arasındaki ilişkiler. Tr. J. of Agriculture and Forestry, 23: 183-190.
Ünal S. 2002. Buğdayda kalitenin önemi ve belirlenmesinde kullanılan yöntemler. Hububat Ürünleri Teknolojisi Kongre ve Sergisi, Gaziantep, 3-4 Ekim, s.: 25-37.
Tan M, Serin Y. 1995. Effects of rhizobium inoculation and various nitrogen fertilizer rates on hay, seed, straw and crude protein yields, crude protein percentage and nodule number of irrigated common vetch in Erzurum. Turk. J. Agric. For, 19: 137- 144.
Tavalı İE. 2011. Farklı dozlarda uygulanan vermikompostun toprağın enzim aktivitesi ve bakteriyel varlığı üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Antalya s:50.
Tenekecier ŞN, Öner N. 2018. Yaprak gübrelemesinin ekmeklik buğdayda verim ve kaliteye etkisi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 15 (03).
Yaraşır N. 2018. Farklı dozlarda sıvı biyogaz atıklarının buğday (triticum aestivum l.) bitkisinde verim ve kalite üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın s:75.
Yakut Z. 2011. Farklı azot uygulama zaman ve oranlarının sırta ekim sisteminde ekmeklik (triticum aestivum l.) ve makarnalık (triticum durum) buğdayda verim ve bazı verim unsurları üzerine etkilerinin belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır s: 71.
Zeidan MS, Mohamed MF, Hamouda HA. 2010. Effect of foliar fertilization of fe, mn and zn on wheat yield and quality in low sandy soils fertility. World Journal of Agricultural Sciences, 6(6): 696-699.
Zemichael B, Dechassa N, Abay F. 2017. yield and nutrient use efficiency of bread wheat (triticum aestivum l.) as ınfluenced by time and rate of nitrogen application in Enderta, Tigray, Northern Ethiopia. Open Agriculture, 2(1): 611-624. doi:10.1515/opag-2017-0065