Yaşar TONTA

8355

Kütüphanecilik ve Bilgibilim Eğitiminde Gelişmeler ve Program Değişiklikleri

Üniversite düzeyinde kütüphanecilik eğitimi 19. yüzyılın son çeyreğinde başla­mıştır. 20. yüzyılın ilk yarısında ve özellikle 2. Dünya Savaşından sonra bu okul­ların sayısı gerek ABD’de gerekse diğer ülkelerde giderek artmıştır. Türkiye’de de üniversite düzeyinde kütüphanecilik eğitimi 1954 ’te verilmeye başlanmıştır. Bilginin bilimsel ve toplumsal yaşamda giderek önem kazanmasıyla birlikte kü­tüphanecilik daha disiplinlerarası bir bilim dalına dönüşmüş, kütüphanecilik okullarının adları verilen eğitimin kapsamını daha iyi yansıtacak şekilde “kütüp­hanecilik ve bilgibilim”, “bilgi araştırmaları”, “bilgi yönetimi” ve “bilgi” ola­rak değiştirilmiştir. Türkiye’de de 1980’lerin ikinci yarısından itibaren kütüpha­necilik bölümleri ders programlarını gözden geçirmeye ve adlarını değiştirmeye başlamışlardır. Bu çalışmada dünyada ve Türkiye’de kütüphanecilik ve bilgibilim eğitimini etkileyen gelişmeler ve eğitim programlarındaki değişiklikler üç döneme ayrılarak incelenmekte ve eğitim programları değiştirilirken göz önünde bulundu­rulması gereken dış ve iç etmenler tartışılmaktadır.
Anahtar Kelimeler:

kütüphanecilik ve bilgibilim eğitimi, ders programlarındaki değişiklikler, Türkiye’de bilgi ve belge yönetimi eğitimi

Developments in Education for Library and Information Science and Curriculum Changes

The first university-level library schools were opened during the last quarter of the19th century. The number of such schools has gradually increased during the first half of the 20th century, especially after the Second World War, both in the USA and elsewhere. The first department of librarianship in Turkey was opened in 1954. As information has gained further importance in scientific endeavors andsocial life, librarianship became a more interdisciplinary field and library schoolswere renamed as schools of library and information science/information studies/information management/information to better reflect the range of education provided. The departments of librarianship in Turkey, too, have revised their curricula and changed their names. In this paper, we review the major developments ineducation for library and information science LIS in the world as well as in Turkey, and the impact of these developments on the curricula of LIS schools along with subsequent changes under three historical periods. We discuss some of the external and internal factors that should be dealt with in revising the curriculaof LIS schools
Keywords:

education for library and information science, curriculum changes, education for information management in Turkey,

PDF

___

  • Alpay, M. (Yay. haz.) (1983). Değişik ülkelerde kütüphane öğretimi (Seminer: 25 Şubat 1982). İstanbul: Formül Matbaası.
  • Atılgan, D. (1999). Türkiye>de kütüphanecilik eğitimi ve yeni bin yılda hedef­ ler. Ö. Bayram, E. Erkan ve T. Gülle (Yay. haz.) Bilginin serüveni: Dünü, bugünü, yarını: Türk Kütüphaneciler Derneği'nin Kuruluşunun 50. Yılı Uluslararası Sempozyum Bildirileri içinde (ss. 144-163). Ankara: Türk Kü­ tüphaneciler Derneği. 6 Temmuz 2012 tarihinde http://eprints.rclis.org/bits- tream/10760/7198/1/Bilginin_ser%C3%BCveni.pdf adresinden erişildi.
  • Bates, M. J. (1989). The design of browsing and berrypicking techniques for the online search interface. Online Review, 13, 407-424.
  • Bates, M. J. (1979). Information search tactics. Journal of the American Society for Information Science, 30, 205-214.
  • Bawden, D. (2007). Information seeking and information retrieval: The core of the information curriculum? Journal of Education for Library and Informa­ tion Science,48(2): 125-138. 3 Temmuz 2012 tarihinde http://www.soi.city. ac.uk/~dbawden/jstorjelis.pdf adresindenerişildi.
  • Baydur, G. ve Külcü, Ö. (2007). Arşivcilik eğitimi: Hacettepe Üniversitesi dene­ yiminin ardından. Değişen Dünyada Bilgi Yönetimi Sempozyumu, 24-26 Ekim 2007, Ankara. Bildiriler içinde (ss. 24-31). S. Kurbanoğlu, Y. Tonta ve U. Al (Yay. Haz.). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yö­ netimi Bölümü. 6 Temmuz 2012 tarihinde http://by2007.bilgiyonetimi.net/ bildiriler/baydur_kulcu.pdf adresinden
  • Belkin, N. J. (1980). Anomalous states of knowledge as a basis for information retrieval. The Canadian Journal of Information Science, 5, 133-43.
  • Bronstein, J. (2007). Current trends in library and information studies curricula around the world: Looking for the user-centred approach. Journal of Infor­ mation, Communication and Ethics in Society, 5(2): 59-78.
  • Buckland, M. K. (2011). What kind of science can information science be? Jour­ nal of the American Society for Information Science and Technology, 63, 1-7.
  • Buckland, M. K. (2002). Documentation, information science, and library science in the USA. Information Processing & Management, 32, 63-76.
  • Buckland, M. K. (1999). The landscape of information science: The American Societyfor Information Science at 62. Journal of the American Society for Information Science, 50, 970-974.
  • Buckland, M. K. (1986). Education for librarianship in the next century. Library Trends, 34, 777-788.
  • Budd, J. M. (2001). Instances of ideology in discursive practice: implications for library and information science. Library Quarterly, 71, 498-517.
  • Ceppos, K. F. (1992). Innovation and survival in schools of library and informati­ on science. Journal of Education for Library and
  • Cleverdon, C. W. (1960). The ASLIB Cranfield Research Project on the compara­ tive efficiencyof indexing systems. ASLIB Proceedings, 12, 421-431.
  • Corrall, S. (2010). Educating the academic librarian as a blended professional: A review and case study.Academic Librarian 2: Singing In The Rain Confe­ rence towards Future Possibilities,Hong Kong, 11-12 March 2010. 7 Tem­ muz 2010 tarihinde http://www.lib.polyu.edu.hk/ALSR2010/programme/ pdf/Session1A_Corrall.pdf adresindenerişildi.
  • Cronin,B. (2002). Holding the center while prospecting at the periphery: domain identity and coherence in North American information studies education. Education for Information,20, 3-10.
  • Cronin, B. (2005). An I-dentity crisis? The information schools movement. Inter­ national Journal of Information Management, 25, 363-365.
  • Crowbold, J. (1999). The implications of name changes for library and infor­ mation science schools. (Unpublished MLIS dissertation). San Jose State University, San Jose, CA. 3 Temmuz 2012 tarihinde http://www.crowbold. com/homepage/topic4.htm adresinden erişildi.
  • Çakın, İ. (1999a). Kütüphanecilik eğitimi ve yeni hedefler. Ö. Bayram, E. Erkan ve E. Yılmaz (Yay. haz.). 21. Yüzyıla Doğru Türk Kütüphaneciliği: 35. Kü­ tüphane Haftası Bildirileri içinde (ss. 135-146). Ankara: TKD.
  • Çakın,İ. (1999b). Sanayi toplumunda bilgi profesyonellerinin eğitimi: etkileşim ve değişim. A. Karataş, A. Çelenkoğlu, A. F. Kartal, S. Karaağaç ve N. Ero- ğul(Yay. haz). Düşünceler: TKD'nin 50. yılına armağan içinde (ss. 137­-160).Ankara: TKD Ankara Şubesi.
  • Çakın, İ. (2000). Bilgi profesyonellerinin eğitiminde yeniden yapılanma: Hacettepe Üniversitesi örneği. Türk Kütüphaneciliği, 14(1), 3-17.
  • Çakın, İ. (2002 Kasım). Kütüphanecilik bölümleri: Yeniden biçimlenirken. Düşünceler, (58): 3-9. 6 Temmuz 2012 tarihinde http://www.tkdankara.org.tr/ db/58.pdf adresinden erişildi.
  • Çakın, İ. (2005). Cumhuriyet'ten günümüze bilgi profesyonellerinin eğitiminde başlıca yönelişler. Türk Kütüphaneciliği, 19(1), 7-24.
  • Çakın, İ. (2007). Kütüphanecilerin eğitiminden bilgi profesyonellerinin eğitimine: Hacettepe Üniversitesinde son yirmi yıl. Değişen Dünyada Bilgi Yönetimi Sempozyumu, 24-26 Ekim 2007, Ankara. Bildiriler içinde (ss. 19-23). S. Kurbanoğlu, Y. Tonta ve U. Al (Yay. haz.). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü. 6 Temmuz 2012 tarihinde http://by2007. bilgiyonetimi.net/bildiriler/cakin.pdfadresinden erişildi.
  • Çakın, İ. (2012). Bilgi profesyonellerinin eğitiminde 40 yıl: Hacettepe Üniver­ sitesinin lisans programındaki değişiklikler. Türk Kütüphaneciliği, 26(2), 262-290.
  • Çapar,B. (2002). Başkent Üniversitesi İletişim Fakültesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü.(bildiri). ÜNAK '02 Genel Konferansı, 10-12 Ekim 2002, Sam­ sun. 6 Temmuz 2012 tarihinde http://kaynak.unak.org.tr/bildiri/unak02/ u02-14.pdf adresinden erişildi.
  • European Council of Information Associations. (2004). Euroguide LIS: Vol 1. Competencies and aptitudes for European information professionals. (2nd ed.) Paris: ADBS Editions. 1 Temmuz 2012 tarihinde http://www.certidoc. net/en/euref1-english.pdf adresinden erişildi.Gaines, A. (2009). Distance learning Master's inLibrary and Information Science programs: An an­ notatedbibliography. 10 Temmuz 2012 tarihinde http://www.pages.drexel. edu/~ag685/eport/artifacts/522.pdf adresinden erişildi.
  • Gleick, J. (2011). The information: a history, a theory, a flood. London: Fourth Estate.
  • Gray, J. (2009). Jim Gray on eScience: A transformed scientific method. T. Hey, S. Tansley ve K. Tolle (Ed.). The fourth paradigm: Data intensive scienti­ fic discovery içinde (s. xix-xxxii). Redmond, WA: Microsoft Research. 7 Temmuz 2012 tarihinde http://research.microsoft.com/en-us/collaboration/ fourthparadigm/4th_paradigm_book_jim_gray_transcript.pdf adresinden erişildi.
  • İpşirli, M. (1998). Arşivciliğin meslek haline getirilmesi. R. Erişti ve diğerleri (Yay. haz.) I. Milli Arşiv Şurası (Tebliğler - Tartışmalar), (20-21 Nisan 1998, Ankara) içinde (s. 447-456). Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü.
  • Kajberg,L. ve Lorring, L. (Ed.) (2005). European curriculum reflections on lib­ rary and information science education. Copenhagen: The Royal School of Library and Information Science. 3Temmuz 2012 tarihinde http://dspace- unipr.cilea.it/bitstream/1889/1704/1/EUCLID%20European%20LIS%20 curriculum.pdf adresindenerişildi.
  • King, A. (1993). From sage on the stage to guide on the side. College Teaching, 41, 30-35.
  • Kuhlthau, C.C. (1993). Seeking meaning: A process approach to library and in­ formation services. Norwood, NJ: Ablex Publishing Corp..
  • Luhn,H. P. (1960). Key word-in-context for technical literature (KWIC index). AmericanDocumentation, 11, 288-295.
  • Marijuan, P. C., Moral, R. ve Navarro, J. (2012). Scientomics: An emergent pers­ pective in knowledge organization. Knowledge Organization, 39(3): 153­ 164.
  • Markey,K. (2004). Current educational trends in the Information and Library Schools curriculum. Journal of Education for Library and Information Sci­ ence, 45(4), 317-339.
  • Miller, D. R. (2000). XML and MARC: a choice or replacement? 1 Temmuz 2012 tarihinde http://elane.stanford.edu/laneauth/ALAChicago2000.html adre­ sindenerişildi.
  • Moral, R., Gonzalez, M., Navarro, J. ve Marijuan, P.C. (2011). From genomics to scientomics: Expanding the bioinformation paradigm. Information, 2, 651­ 671. 7 Temmuz 2012 tarihinde http://www.mdpi.com/2078-2489/2/4/651 adresindenerişildi.
  • Paris, M. (1990). Why library schools fail. Library Journal, 115(16): 38-42.
  • Sağsan, M. (2007). Bilgi yönetiminin kavramsal çerçevesi ve Başkent Üniver­ sitesi İletişim Fakültesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü. A. Yıldızeli ve H. K. Bahşişoğlu (Yay. Haz.) AdileGünden Anısına Armağan: ÜNAK'03 Bildiriler, Bilgiye Erişimde Değişen Yollar ve II. Tıbbi Bilgi Yönetimi ve Teknolojileri Sempozyumu Ankara, 25-26 Eylül 2003. içinde (s. 247-270). Ankara: ÜNAK. Başkent Üniversitesi. 6 Temmuz 2012 tarihinde http:// kaynak.unak.org.tr/bildiri/unak03/u03-28.pdf adresindenerişildi.
  • Salton, G. (ed.). (1971). The SMART retrieval system: Experiments in automatic document processing. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
  • Soysal, Ö. (2003). ‘Kütüphanecilik' yoksa ‘Bilgi ve Belge Yönetimi' mi? Düşün­ celer, (59) Haziran, 2-10. 7 Temmuz 2012 tarihinde http://www.tkdankara. org.tr/db/59.pdf adresindenerişildi.
  • Sutton,S. A (1999). The Panda Syndrome II: innovation, discontinuous change, and LIS education, Journal of Education for Library and Information Sci­ ence,40, 247-262. 3 Temmuz 2012 http://faculty.washington.edu/sasut- ton/Panda2.htm adresinden erişildi.
  • Taylor, R. S. (1968). Question negotiation and information seeking in librari­ es. College & Research Libraries, 29, 178-94.
  • Tonta, Y. (1987). Kütüphanecilik eğitiminde son gelişmeler ve Türkiye. Kütüp­ haneciliğimiz Üzerine Görüşler: 1987 içinde (ss. 85-97). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı. 6 Temmuz 2012 tarihinde http://yunus.hacettepe.edu. tr/~tonta/yayinlar/tonta-kutuphanecilik-egitiminde-gelismeler-ve-turkiye. pdf adresinden erişildi.
  • Tonta, Y. (2000). Türkiye'de kütüphanecilik eğitiminin yeniden yapılanması. A. Yontar (Yay. haz.). Türkiye'de Kütüphane ve Enformasyon Biliminin Ku- rumsal Gelişimi: İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Kütüphanecilik Bölümü'nün Ku­ ruluşunun 36. Yılı Anısına Düzenlenen Sempozyum Bildirileri (11-12 Mayıs 2000, İstanbul) içinde (ss. 74-89) İstanbul: Türk Kütüphaneciler Derneği İstanbul Şubesi. 6 Temmuz 2012 tarihinde http://yunus.hacettepe.edu. tr/~tonta/yayinlar/istanbul00.htm adresinden erişildi.
  • Tonta, Y. (2003, August). The personalization of information services. Information Management Report, 1-6. 7 Temmuz 2012 tarihinde http://yunus.hacettepe. edu.tr/~tonta/yayinlar/tonta-imr-article-revised.pdf adresinden erişildi.
  • Tonta, Y. (2004). Bilgi yönetiminin kavramsal tanımı ve uygulama alanları. (bildi­ ri) Kütüphaneciliğin Destanı Uluslararası Sempozyumu, 21-24 Ekim 2004, Ankara(Bildiriler) içinde (ss.55-68). Ankara: AÜ DTCF Bilgi ve Belge YönetimiBölümü. 6 Temmuz 2012 tarihinde http://yunus.hacettepe.edu. tr/~tonta/yayinlar/BilgiYonetimi.pdf adresindenerişildi.
  • Tonta, Y. (2009). Dijital yerliler, sosyal ağlar ve kütüphanelerin geleceği. Türk Kütüphaneciliği,23(4), 742-768. 6 Temmuz 2012 tarihinde http://yunus. hacettepe.edu.tr/~tonta/yayinlar/tonta-dijital-yerliler-tk-2009.pdf adresin­ denerişildi.
  • Tonta, Y. (2012a). Bilgi sınıflama, bilgi düzenleme ve bilgi erişim. Ö. Külcü, T. Çakmak ve N. Özel (Yay. haz.) Prof. Dr. K. Gülbün Baydur'a armağan içinde (ss. 155-172). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yöneti­ mi Bölümü. 6 Temmuz 2012 tarihinde http://yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/ yayinlar/tonta-bilgi-siniflama-duzenleme-erisim.pdf adresinden erişildi.
  • Tonta, Y. (2012b). Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü Lisans Programının Güncelleştirilmesi(2009-2011). Türk Kütüphaneciliği, 26(2), 291-314.
  • Tuncer, N. (2007). Kütüphanecilik eğitiminde değişen ufuklar: Hacettepe Üni­ versitesi Kütüphanecilik Bölümünün ilk onbeş yılı. Değişen Dünyada Bilgi YönetimiSempozyumu, 24-26Ekim 2007, Ankara. Bildiriler içinde (ss. 13­ 18).S. Kurbanoğlu, Y. Tonta ve U. Al (Yay. Haz.). Ankara: Hacettepe Üni­ versitesi Bilgive Belge Yönetimi Bölümü. 6 Temmuz 2012 tarihinde http:// by2007.bilgiyonetimi.net/bildiriler/tuncer.pdf adresindenerişildi.
  • Van House, N.A. ve Sutton, S.A. (1996). The Panda Syndrome: An ecology ofLIS education. Journal of Education for Library and Information Science, 37, 131-147. 3 Temmuz 2012 tarihinde http://faculty.washington.edu/sasutton/ panda.htm adresinden erişildi.
  • Wiggins, A. ve Sawyer, S. (2012). Intellectual diversity and the faculty composi­ tionof iSchools. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 63, 8-21. 3 Temmuz 2012 tarihinde http://onlinelibrary. wiley.com/doi/10.1002/asi.21619/pdf adresinden erişildi.
  • Wilde, M. L. ve Epperson, A. (2006). A survey of alumni of LIS distance edu­ cation programs: Experiences and implications. The Journal of Academic Librarianship, 32(3): 238-250. 10 Temmuz 2012 tarihinde http://doc.isiri. org.ir/documents/10129/20942/MAY+3.pdf adresinden erişildi.
  • Wilson, T. D. (1999). Models in information behavior research. Journal of Docu­ mentation,55, 249-270.
  • Wilson, T. D. (2001). Mapping the curriculum in information studies. New Lib­ rary World, 102, 436-442.
  • Yılmaz,B., Külcü, Ö., Ünal, Y. ve Çakmak, T. (2012). AccessIT Projesi ve Diji- talleştirme Uzaktan Eğitim Programının değerlendirilmesi. Türk Kütüpha­ neciliği, 26(2). 370-390.
  • Yu,C. ve Baeg, J. H. (2012). The evolution of a discipline: A fractal representation of information science. iConference 2012 February 7-10, 2012, Toronto, Ontario, Canada içinde (s. 548-549). NewYork: ACM. 3 Temmuz 2012 tarihinde http://delivery.acm.org/10.1145/2140000/2132283/p548-yu.pdf? ip=193.140.216.203&acc=ACTIVE%20SERVICE&CFID=111215250&C FTOKEN=52329261&__acm__=1341316210_34384f85764acbe52e23fe8 3e01cd820 adresinden erişildi.
  • Zins, C. (2007). Knowledge map of Information Science. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 58, 526-535. 04 Temmuz 2012 tarihinde http://www.success.co.il/is/zins_kmapof_is.pdf adresinden erişildi.
Türk Kütüphaneciliği-Cover
  • Başlangıç: 1952
  • Yayıncı: Türk Kütüphaneciler Derneği
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümünün Kuruluşunun 40. Yılı

Yaşar TONTA, Serap KURBANOĞLU

Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü Lisans Programının Güncelleştirilmesi 2009-2011

Yaşar TONTA

Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü Tezlerinin Atıf Analizi

Umut AL, Güleda DOĞAN

Present to Prof. Nazlı Alkan

Rahmi AKKILIK

Hacettepe Üniversitesi bilgi ve belge yöneteni bölümü lisans programının güncelleştirilmesi (2009-20ll)

Yaşar TONTA

Bilgi ve Belge Yönetimi BBY Haber Portalı

Ali TAŞ

AccessIT Projesi ve Dijitalleştirme Uzaktan Eğitim Programının Değerlendirilmesi

Bülent YILMAZ, Özgür KÜLCÜ, Yurdagül ÜNAL, Tolga ÇAKMAK

Bilgi Profesyonellerinin Eğitiminde 40 Yıl: Hacettepe Üniversitesinin Lisans Programındaki Değişiklikler

İrfan ÇAKIN

Araştırma kurumları için openaıre kılavuzu

Burcu KETEN, Ata TÜRKFİDANI, Gültekin GÜRDAL, Levent KUTLUTÜRK, Sönmez ÇELİK

Subaşıoğlu, F. ve Tamdoğan Gürdal, O. (Yay. Haz.). (2012). Prof. Dr. Nazlı Alkan 'a Armağan. Ankara: Türk Kütüphaneciler Derneği Ankara Şubesi. XII, 742 s. : fotoğ.; 28 cm. ISBN 978-975-6351-40-6

Rahmi AKKILIK