Bir Sivil Toplum Örgütü Olarak Türk Kütüphaneciler Derneği: Tarihsel Perspektiften Eleştirel Bir Yaklaşım

Bu makalede, sivil toplum perspektifinden Türk Kütüphaneciler Derneği incelenmektedir. Öncelikle sivil toplumun tarihsel ve toplumsal olarak referans aldığı olgulardan yola çıkılarak Türkiye’de sivil toplumun sorunları ele alınmış ve TKD bu bilgiler ışığında ülke gerçekleri içinde değerlendirilmiştir. Sivil toplum özgün haliyle Batı Avrupa’da kentsel bir olgu olarak başlamış ve 18. yüzyılda olgunlaşmıştır. Devletin müdahale alanlarının dışında kalan ekonomik, sosyal ve kültürel alanlarda, toplumun kendi kendini düzenleyen, kendi ilke ve kurallarına göre işleyen özerk bir alan olarak görülmektedir. Türkiye’de kurulup faaliyet gösteren TKD’nin sağlıklı olarak değerlendirilebilmesi için öncelikle içinde doğup geliştiği tarihsel ve toplumsal koşulların bilinmesi gerekmektedir. Sivil toplumun oluşup gelişebilmesi için; devletin demokratik hukuk devleti niteliklerine sahip olması, toplumda ise demokrasi kültürünün yerleşik bir değer olarak bulunması gerekmektedir.Türkiye’de hukuk devleti ve demokrasi kültürünün yerleşmemiş olması nedeniyle sivil toplum 1990’lara kadar kayda değer bir gelişim gösterememiştir. Oluşan sivil örgütlenmeler, devletin resmi ideolojisinin halka benimsetilmesi ve rejimin meşruiyetinin sağlanması yönünde işlev görmüştür. Küresel faktörler ve AB üyelik sürecinin de etkisiyle gelişmeye başlayan sivil toplumun günümüzde de önemli sorunları bulunmaktadır. Belli oranda mesafe alınmasına karşın gerekli ön koşullar hala oluşamamıştır. Bunların sonucu olarak da, STÖ’ler tam özerk yapılar haline gelememiş, halkın katılımı ve kurumsal kapasiteleri sınırlı kalmış, finansal sorunlarını çözememişlerdir. 1990’lara kadar Türkiye’deki sivil toplumun genel eğilimlerini aynen sergileyen TKD, STÖ olma yönünde 1990’lardan başlayarak önemli adımlar atmaya başlamıştır.Toplumsal konulara duyarlılık göstermeye başlamış, demokratik değerlerle ilgili etkinlikler gerçekleştirmiş, diğer STK’lar ile işbirliğine girmiş, hazırladığı bildirgeler ile mesleki standartları oluşturma ve kurumsallaşmasını hızlandırmış, uluslararası STÖ’ler ile entegrasyon ve işbirlikleri geliştirmiştir. Ancak tüm bu gelişmelere karşın TKD’nin hala bir STÖ olabildiği söylenemez. Özerklik kurumsal kimliğine dönüşememekte, üyelerin katılımı son derece sınırlı kalmaktadır. Dernekçe hazırlanan bildirgelerin üyelere benimsetilmesi ve bunların uygulamadaki durumuyla ilgili bir çalışması bulunmamakta, şubelere dayalı örgütlenme modeli işlememektedir.TKD, toplumsal sorunlar ve varlık koşulu olan demokratik değerler konusunda yeterli duyarlılığı gösterememektedir. TKD’nin sorunlarının kökeninde, çoğu kendisinden kaynaklanmayan, alanı dışında başka toplumsal sorunlar bulunmaktadır. Bu nedenle köklü çözümler diğer toplum kesimleriyle verilecek ortak bir mücadeleyle gerçekleşebilecektir. Derneğin, öncelikle üyeleri ve meslek alanında çalışanlar ile sorunlarını çözüm odaklı bir şekilde tartışmaya açması gerekmektedir. Kısa vadeli ve kestirme çözümler gerçekçi ve sürdürülebilir olmayacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Sivil toplum, sivil toplum örgütleri, STÖ, Türk Kütüphaneciler Derneği, TKD, Türkiye.

Turkish Librarians' Association as a Non-Governmental Organization: A Critical Approach from Historical Perpective

TurkishLibrariansAssociation isexamined from a civil societyperspectivein this article.First ofall,problemsofcivil societyinTurkeyhavebeenapproached bystartingfrom thephenomenathatcivilsociety historically and sociallytakesas a reference and TLAhas been evaluated withinthe frameof thereality of thecountryinthelightofthisinformation.Civil society originallystarted as an urban phenomenoninWesternEurope anddevelopedduring 18th century.Itis perceived as an independentareaof the society working according toitsownprinciples andrules;self-regulating;stayingeconomically andsociallyoutside of theresponse areas of thestate.Historical andsocialconditionsinwhichTLAwas bornand improved shouldprimarily be learnedso that this associationestablished and in business in Turkey is influentiallyevaluated.Thestateshould havethefeatures of ademocratic stateof laws and theculture ofdemocracy should be an important valueinthesocietysothatthecivilsociety isformed anddeveloped.Civilsociety hadnot considerably developeduntil 1990s because theculture of democracy and state oflaw did not establishinTurkey. Civil organizations functionedtoestablish thelegitimacyof the regime andtomakethepublicadoptthe formal ideologyofthestate. Thecivilsocietythatbegantodevelopunder the influence of global factorsandEuropeanUnion membership processhas big problems inour day aswell. Despite some advancements,necessaryprerequisiteshavenotoccurredyet. As a consequence, NGOs have notbecome completely independentstructures,could not solvetheirfinancial problemsandpublicparticipation and institutionalcapacitieshave been limitedTLA thatexactly presentedgeneral tendenciesof civil society in Turkey till1990sstartedto take considerable stepstobecomean NGOas from 1990s. TLAstartedtobecomemore sensitiveabout social subjects,conductedactivities about democraticvalues,cooperatedwithotherNGOs,accelerateddeclarationsitprepared, formedacooperationandintegrationwithinternational NGOs. TLAcannot be still countedasanNGOinspite of allthedevelopments.Independence cannotturnintoan institutional identityandparticipationof the members isquitelimited.The Associationdoesnot have aresearchabouthow tomake the members adopt the declarationspreparedbyTLAand itdoes not practice an organizationalmodelbased on itsbranches.TLA is not sensitive enoughaboutsocialproblems and democratic values,whichis a requirement for existence.238Görüşler /Kaya TheAssociationshouldhavedebates aboutproblemsin a solutionoriented way especially withcolleaguesand members. short-term andshort-cutsolutionswill not be realistic and sustainable

Keywords:

Non-GovernmentalOrganizations, NGO, TurkishLibrarians Association, TLA, Turkey,

PDF

___

Aslan, S. (2010). Türkiye'de sivil toplum. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(31), 260-283. Erişim adresi: http://dergipark.ulakbim.gov.tr/esosder/article/viewFile/5000068303/5000063366
Aydoğdu,C. (2012). Gelişmiş ülkeler ve Türkiye'de sivil toplum örgütlenmesi. Erişim adresi: http://www.hekimpostasi.org.tr/2012/04/02/gelismis-ulkeler-ve-turkiyede-sivil-toplum- orgutlenmesi/
Çaha, Ö. (2010). Sivil toplum ve demokrasi. Erişim adresi: www.bursakentkonseyi.org.tr/userfiles/kagep/STGM-sivil-toplum-ve-demokrasi.ppt
Duman,F. (2003). Sivil toplum, siyaset. M. Türköne. (Ed.). Ankara: Lotus Yayınları.
Eraslan, L.(2011). Sivil toplum ve eğitim. Ankara: Maya Akademi Yayınları.
Erdoğan, M. (2006). Aydınlanma modernlik ve liberalizm. Ankara: Orion Kitabevi.
Gülle,M. T. (2010). Türk Kütüphaneciler Derneği'nin 60. kuruluş yıldönümü: Kamuya yararlı dernek anlayışındansivil toplum örgütlüğüne, Türk Kütüphaneciliği, 24 (1), 158-164. Erişim adresi: http://www.tk.org.tr/index.php/TK
Karadağ, A. ve Aslan, S. (2013). Sivil toplum, Osmanlıdan Cumhuriyete Türkiye'de siyasal hayat. A. Karadağ. (Der.). Ankara: Orion Kitabevi.
Keyman,F. (2010). Avrupa'da ve Türkiye'de sivil toplum. Erişim adresi: panel. stgm.org .tr/vera/app/var/files/a/v/avrupadaveturkiyedesiviltoplum. doc
Köker, L. (1993). Modernleşme Kemalizm ve demokrasi. İstanbul: İletişim Yayınları.
Kumar, K. (2004). Sanayi sonrası toplumdan post-modern topluma çağdaş dünyanın yeni kuramları. (M. Küçük. Çev.). Ankara: Dost Yayınları.
Kurtoğlu, Z. (2011). Siyasi bir kapasite olarak asabiye (dayanışma). Felsefe Logos, 41 (1), 29-34.
Külcü, Ö. ve Dalkıran, Ö. (2013). Bilgi profesyonellerinin meslek derneklerine bakışı: TKD ve ÜNAK örneklerinin değerlendirilmesi. Türk Kütüphaneciliği, 27 (2), 340-360. Erişim adresi: http://www.tk.org.tr/index.php/TK
Özer,M. H. (2008). Günümüz itibariyle sivil toplum kuruluşlarının iktisadi ve sosyal fonksiyonları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (26), 86-97. Erişim adresi: http://dergipark.ulakbim.gov.tr/esosder/article/viewFile/5000068187-5000087720-1-PB.pdf
Sarıbay, A. Y. (1994). Sivil toplum-devlet ilişkisi veya demokrasinin etiği. Birikim, 59, 93-97.
Sevgisunar, M.K. (2009). Türkiye'de siyasi gelişmeler ve ideolojik yaklaşımların bilgi ve belge yönetimi alanına etkileri. Ankara: Türk Kütüphaneciler Derneği/ Hiper Link Yayınları.
STEP. (2011). Türkiye'de sivil toplum: Bir dönüm noktası, uluslararası sivil toplum endeksi projesi Türkiye Ülke Raporu II. İstanbul: TÜSEV Yayınları. Erişim adresi: http://www.step.org.tr/images/UserFiles/File/step2011_web%20SON.pdf
STEP. (2011). Türkiye'de sivil toplum dönüm noktasında. Erişim adresi: http://www.step.org.tr/print.asp?c=6&s=13&n=69
TKD. (2015). Türk Kütüphaneciler DerneğiGenel Merkez Yönetim Kurulu Ekim 2012 - Ekim 2014 Faaliyet Raporu. Türk Kütüphaneciliği, 29 (1), 77-106.
Toplu, M. (2009). Mesleki bir örgüt olarak Türk Kütüphaneciler Derneği'nin altmış yıllık gelişim çizgisi. TürkKütüphaneciliği, 23 (4), 678-741. Erişim adresi: http://www.tk.org.tr/index.php/TK
Tosun, G. (2001). Türkiye'de devlet sivil toplum ilişkileri bağlamında demokrasinin pekişmesinin önündeki engellere ilişkin kuramsal ve pratik bir yaklaşım. Ege Akademik Bakış. 1, 224-243. Erişim adresi: https://serdargunes.files.wordpress.com/2014/08/tc3bcrkiyede-devletsivil-toplum- ilic59fkisi.pdf
TÜSEV (2006). Türkiye'de sivil toplum: Bir değişim süreci uluslararası sivil toplum endeksi projesi Türkiye Ülke Raporu, İstanbul, TÜSEV Yayınları. Erişim adresi: http://www.tusev.org.tr/userfiles/image/Uluslararasi%20STEP%20Turkiye%20Ulke%20Raporu.pdf
UnitedNations. Civil society. New York. Erişim adresi: http://www.un.org/en/sections/resources/civil- society/index.html
Yıldırım, E. (t.y.) Apolitik politikaların inşacısı olarak sivil toplum. Erişim adresi: http://www.hekva.org.tr/icons/makaleler/item/download/3_f191fe60c5c2cd391244138ebd6b195f.html
Yıldız, Ö. (2007). Siviltoplum örgütleri, ‘Özerklik': Kavramsal bir açılım. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (1), 53-58. Erişim adresi: http://sbe.gantep.edu.tr