Tarihi Marksist Diyalektik Karşısında Yesevi Kültürü
Tasavvufun, İslam’ın Türkler arasında yayılmasına katkıda bulunan en önemli unsurlardan biri olduğu açıktır. Bu anlamda ilk Türk Sufi geleneğinin kurucusu olan ve Türklerin ruhsal yaşamına derin bir iz bırakan Ahmet Yesevi özel bir ilgiyi hak etmiştir. Yesevi kültürü Türk Sufi geleneğinin ilk örneği olduğundan, Ahmed Yesevi’nin manevi faaliyetleri dikkate değer bir yere sahiptir. Ahmet Yesevi Türk kültürünün ilk mutasavvufu sayılmaktadır. Yesevi kültürü, yaşayan dini deneyimin en derin boyutudur. Ne yetmiş yıllık komünist rejime taviz verdi, ne de onunla uzlaşmayı kabul etti. Ateist eğitimin sentezi karşısında erimedi. Ateist propaganda ve baskı altında kimliğini kaybetmedi ve bugüne kadar hayatta kaldı. Türkistan›daki iktidar, İslam›ın ekonomik, sosyal, dini yaşamının ebedi temellerini yok ettiğini iddia eden komünist rejime geçtikten sonra bile, İslam var olmaya devam etti ve bunun içinde Yesevi kültürü çok önemli bir role sahiptir. Bu araştırma, Yesevi kültürünün önemini tarihsel bir bakış açısından ele alacaktır.
YASSAWI CULTURE VERSUS HISTORICAL MARXIST DIALECTIC
It is clear that Sufism is one of the most important elements that contributed to the spread of Islamamong the Turks. In this sense, as the founder of the first Turkish Sufi tradition, Ahmad Yassawi,who left a deep mark on the spiritual life of the Turks deserves a special attention. Since the Yassawiculture was the first example of Turkish Sufi tradition, spiritual activities of Ahmad Yassawi has aremarkable place. Ahmad Yassawi is considered as the first Sufi of Turkish culture. Yassawi cultureis the deepest dimension of living religious experience. It neither made any concessions to the seventy-year communist regime, nor accepted the compromise. It did not melt in front of the synthesisof atheist education. It did not lose its identity under the weight of atheist propaganda and pressure,and survived until today. Even after the power in Turkestan passed to the communist regime whichargued that it destroyed the eternal foundations of the economic, social, religious life of Islam, Islamcontinued to exist, and in this the Yassawi culture had a crucial role. This research deals with theproblem of the importance of Yassawi culture from a historical point of view.
___
- Afifi A., (1975). Muhiddin İbnu’l Arabi’nin Tasavvuf Felsefesi. (Translated by Mehmet Dağ). Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi.
- Barthold V.V. (1964). Sochineniya. T. 2. Moskva: Nauka
- Bennigsen Alexandre & Quelquejay, Chantal Lemercier. (1988), Sufi ve Komiser (Rusya’da Musluman Tarikatları). Translated from French by Osman Turer. Ankara.
- Bolay, Suleyman Hayri. (1996). Felsefi Doktrinler ve Terimler Sözlüğü. Ankara: Akçağ.
- Cebecioglu, Ethem. (1997). “Fakr Maddesi”, Tasavvuf Terimleri ve Değimleri Sözlüğü. Ankara: Rehber.
- Daurenbekov, Zhakau & Tursynov, Edige. (1999). Kazakh baksy-balgerleri. Almatı: Ana Tili
- Eraslan, Kemal. (1995). “Ahmet Yesevi”, Erdem Dergisi. Hoca Ahmet Özel Sayısı, c.7, s.21, s.794
- Erdem, Husamettin (1990). Panteizm ve Vahdet-i Vucud Mukayesesi, Ankara: Yorum.
- Ershahin, Seyfettin. (1999). Turkistan’da İslam ve Muslumanlar (Sovyet Dönemi), Ankara: İlahiyat Vakfı.
- Fromm, Erich. (1997). Marx’ın İnsan Anlayışı. (Translated by Kaan Öktan). İstanbul: Say.
- Kara, Mustafa. (1999). “Tarikatlar Dünyasına Genel Bakış”. İslamiyat, c.2, s.3. Temmuz-Eylül. ss. 67-78.
- Kenjetay, Dosay. (2003). Hoca Ahmet Yesevi’nin Düşünce Sistemi. Ankara: Hoca Ahmet Yesevi Yayınları.
- Köprülü, Fuat. (1991). Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
- Mambetaliyev S. (1969). Perezhitki nekotoprykh musulmanskikh techenii v Kirgizii I ih istorii. Frunze-Bişkek.
- Mende, von Gerhard (1966). Komunist Bloka Milliyet Mefkuresi. (Translated by Fethi Tevetoğlu, Aziz Alpagut). Ankara.
- Nurgaliyev R. (1996). “Materializm”. Philosophiyalyk sozdik (Kazakh ensiklopediasi bas redaksyiasy). Almatı.
- Tadzhikova К. (1989). Islam: mirovozreniye, ideologiya, politika. Almatı: Kazakstan.
- Taylan, Necip. (1998). Düşünce Tarihinde Tanrı Sorunu. İstanbul: Ayışığı.
- Topaloglu, Aydın. (1999). Ateizm ve Eleştirisi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları
- Uludağ, Suleyman (1996). “Zikir Maddesi”. Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Marifet.
- ISSN: 1306-8253
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 1994
- Yayıncı: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Türk Kültürü Açısından Hacı Bektaş-ı Veli Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi