MAKTEL-İ HÜSEYİNLER HAKKINDA BİR BİBLİYOGRAFYA DENEMESİ

Türk İslam Edebiyatı içerisinde İslamî gelenekten beslenerek oluşturulmuş birçok edebî tür bulunmaktadır. Bu edebî türlerin en önemlilerinden birisi de makteldir. Genel manada bir kişinin ölümü üzerine kaleme alınan bu tür eserler İslam kültüründe özel bir hüviyet kazanarak Maktel-i Hüseyin adı ile yaygınlık kazanmış ve bu metinlerde Hz. Peygamber'in torunu, Hz. Ali ve Hz. Fâtıma'nın evladı Hz. Hüseyin'in Kerbelâ'da şehit edilişi duygusal bir dille anlatılmıştır. Makteller hakkında hazırlanan çalışmaları derlemeyi amaçlayan bu çalışmada imkan dâhilinde Türkçe kaynaklar incelenmiş ve bu kaynaklar ile bir bibliyografya denemesi oluşturulmaya çalışılmıştır. Çalışmada ilk olarak makteller ile alakalı kısaca bilgi verilecek, ardından incelenen metinler ve çalışmalar sıralanarak kısaca tanıtılacaktır.

A BIBLIOGRAPHY TRIAL (STUDY) ON "MAQTAL-E HUSSAIN"

There are many literary genres in Turkish Islamic Literature which have been formed by getting nourished from Islamic tradition. One of the most important examples of these genres is called 'maqtel'. In general terms, such works which are written on the death of a person gained a special identity in Islamic culture and became popular with the name of "maqtal-e hussain". The Prophet Muhammad's grandson, Ali and Fâtıma's son, Hussain's martyrdom in Karbala have been told in these texts with a sentimental discourse. In this study, which aimed to compile the studies prepared about the maqtals, Turkish sources are examined as much as possible and with these sources a bibliography trial is attempted. In the study, initially, a brief information about the maqtals will be given, then the texts and studies will be listed and some of those will be introduced.

___

Çelebi, Lâmiî. (2012). Maktel-i Âl-i Resul. (Haz. Ertuğrul Ertekin). İstanbul: Kevser Yayıncılık.

Fuzûlî. (H. 1302). Hadikatü's-Süeda. İstanbul: Ahter Matbaası.

--. (H. 1304). Hadikatü's-Süeda. İstanbul: Matbaa-i Osmaniye.

--. (H. 1289). Hadikatü's-Süeda. İstanbul: İzzet Efendi Matbaası.

--. (1955). Saadete Ermişlerin Bahçesi Hadikatü's-Sü'eda. İstanbul: Maarif Kitap--. (1968). Saadete Ermişlerin Bahçesi Hadikatü's-Sü'eda. İstanbul: Maarif Kitap.

--. (1979). Ermişlerin Bahçesi: Kerbela Şehitlerinin Destanı Hadikatü's-Sü'eda (Haz. M. Faruk Gürtunca). İstanbul: Sağlam Kitabevi.

--. (1986). Erenler Bahçesi I (Haz. Servet Bayoğlu). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.

--. (1987). Hadikatü's-Sü'edâ. (Haz. Şeyma Güngör). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı. 15

--. (1990). Erenler Bahçesi II (Haz. Servet Bayoğlu). Ankara: Küktür ve Turizm Bakanlığı.

--. (2011). Hadikatü's-Sü'eda Errmişlerin Bahçesi Kerbelâ Şehitleri (Haz. M. Faruk Gürtunca). İstanbul: Huzur Yayınevi.

--. (2012). Hadikatü's-Sü'eda Saadete Ermişlerin Bahçesi Kerbela (Haz. Salahaddin Güngör). İstanbul: Kurtuba Kitap.

Gölpınarlı, Abdülbaki. (2005). Yeni Gülzâr-ı Haseneyn Kerbelâ Vak'ası. İstanbul: Ataç Yayınları.

--. (2012). Yeni Gülzâr-ı Haseneyn Kerbelâ Vak'ası. İstanbul: Kapı Yayınları.

Hacı Nureddin Efendi. (2012). Maktel-i Hüseyin. (Haz. Mehmet Karaarslan). İstanbul: Önsiz Yayıncılık.

İmam Taberâni. (2013). Maktel'ül Hüseyin Bin Ali Bin Ebî Tâlib. (Haz. Hasan Hüseyin Gümüş). İstanbul: Önsöz Yayıncılık.

İpçi, Hasan. (1960). Menâkıb-ı Âl-i Resûl. İstanbul: Yeni Matbaa.

Çelebi, Lâmiî. (2012). Maktel-i Âl-i Resul (Haz. Ertuğrul Ertekin). İstanbul: Kevser Yayıncılık.

Lut Oğlu Yahya. (2005). Kerbela Destanı (Maktel-i İmam Hüseyin). (Haz. Ahmet Mahir Ethembabaoğlu). İstanbul: Alev Yayınları.

Nureddin. (H. 1285). Vak'a-i Kerbela. Uşşaki Tekkesi Koleksiyonu, Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi.

Rahîmî, Fazlullah. (1996). Gülzâr-ı Hasaneyn. İstanbul: Can Yayınları (Ali Adil Atalay).

--. (2012). Gülzâr-ı Hasaneyn. İstanbul: Revak Yayınları.Şâdî Meddâh. (2014). Maktel-i Hüseyn Kerbelâ Hadisesi. (Haz. Erdoğan Erbay ve Selahattin Tozlu). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu.

-?-. (b.t). Vakı'a-i Kerbela. Hacı Mahmud Efendi Koleksiyonu, Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi: Şirket-i İrâniyye Matbaası.

-?-. (2015). Maktel-i Hüseyin. (Haz. Özkan Daşdemir). Erzurum: Fenomen Yayıncılık.

6. Müstakil/Kitapiçi Makaleler, Bildiriler ve Ansiklopedi Maddeleri

Aliyev, Elmin. (2010). "Azerbaycan'da Modernleşme Dönemine Ait Klasik Bir Maktel Örneği". Çeşitli Yönleriyle Kerbela II (Edebiyat), 387-400.

Altunmeral, Mehmet vd. (2010). "Bir Maktel-i Hüseyin Örneği". Sûfi Araştırmaları 1, 61-105.

And, Metin. (1990). "Eski Edebiyatımızda Yarı Dramatik Bir Tür: Maktel ve Minyatürlü Maktel Yazmaları". Türkiyemiz 61, 4-15.

--. (1995). "Yarı Dramatik Bir Tür: Makteller ve Fuzûlî'nin Hadikatü's Süedâsı". Kültür ve Sanat 26, 7-11.

Demirel, Özlem. (2008). "Âşıkî ve Maktel-i Hüseyin'i". İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi 38, 49-61.

Doğanbaş, Muzaffer. (2001). "Bilinmeyen İki Maktel-i Hüseyin Nüshası". Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi 20, 27-32.

Erdoğan, Kenan. (2010). "Maktel-i Hüseyin, Manisa Nüshası ve Sünnî ve Hâricî Kavramları Üzerine". Çeşitli Yönleriyle Kerbela II (Edebiyat), 61-66.

Eroğlu, Süleyman. (2010). "Yahyâ bin Bahşî ve Maktel-i Hüseyin'i". Çeşitli Yönleriyle Kerbela II (Edebiyat), 43-60.

Ertaylan, İsmail Hikmet. (1946). "Yusufî-i Meddah Yeni İki Varaka ve Gülşah Nüshası Hamuş-nâme-Dâsitân-ı İblis-i Aleyhi'i La'ne ve Maktel-i Hüseyin". İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 2, 105-121.

Ertekin, Ertuğrul. (2006). "Arapça, Farsça ve Türkçe Maktel-i Hüseyn'ler". Âşinâ 23- 24, 79-108.

Güngör, Şeyma. (2003). "Maktel". TDV İslam Ansiklopedisi, c. 27, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, s. 445.--. (2003). "Maktel-i Hüseyin". TDV İslam Ansiklopedisi, c. 27, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, s. 445-446.

--. (2008). "Tarihi Olaydan Menkıbeye, Menkıbeden Şahesere [Kerbela Olayı ve Hadikatü's-Sü'eda]". 38. ICANAS Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi: Edebiyat Bilimi Sorunları ve Çözümleri = International Congress of Asian and North African Studies: Problems and Solutions of the Science of Literature, 2, s. 768-788.

Gürbüz, Hulusi. (2016). "Kerbela Olayını Konu Alan Müstakil Eserler Üzerine Bir İnceleme". Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi 78, 219-228.

Hacı, Siraceddin. (2010). "Azerbaycan Türk Edebiyatında Maktel Mevzusu ve Râcî'nin Şiirlerinde Kerbelâ Faciasının Bedii Tasviri". Çeşitli Yönleriyle Kerbela II (Edebiyat), 231-252.

İslamoğlu, Abdülmecit. (2010). "Hacı Nureddin Efendi ve Hüseyin'in Makteli Adlı Eseri". Çeşitli Yönleriyle Kerbela II (Edebiyat), 17-42.

"Maktel". (1986). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, c. 6, Dergah Yayınları, s. 126.

Mirzayev, Ataemi. (2009). "Fuzûlî'nin Hadikatü's Süedâ Adlı Eserindeki Manzum Kısımlar Üzerine". Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic 4/7, 438-447.

Özçelik, Kenan. (2010). "Türk Edebiyatında Yazılmış İlk Maktel-i Hüseyin Kimin Eseridir?". Çeşitli Yönleriyle Kerbela II (Edebiyat), 7-16.

Şahin, Halil İbrahim. (2011). "Kerbelâ Olayının Sözlü Geleneğe Yansıması: İmam Hasan ve İmam Hüseyin Destanı". Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi 60, 181-196.

Tanyıldız, Ahmet. (2016). "Fuzûlî'nin Hadikatü's Süedâ'sı Üzerine Notlar". HikmetAkademik Edebiyat Dergisi 3, 139-155.

Türkoğlu, Serkan. (2017). "Türk Edebiyatında Maktel-i Hüseyinler ve Bekâî'nin Kitâb-ı Kerbelâ Mesnevisi". Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 58, 107-128.

Yayla, Mustafa Altuğ. (2015, Mayıs 14-17). "Lâmiî Çelebi ve Onun Maktel-i Âl-i Resûl'u 16. Yüzyıl Vaizlerinden Molla Arab'ın Maktel Karşıtlığına Yakından Bakmak". VI. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi Bildiriler Kitabı-III (Edebiyat-Tarih), 155-162.Yazar, Sadık. (2009). "XVI. Asır Şairlerinden Eğirdirli Şerîfî'nin Şevâhidü'ş- Şühedâ'sı". Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic 4/2, 1060-1084.

Yıldırım, Rıza. (2012, Ekim 3-8). "Beylikler Dünyasında Kerbela Kültürü ve Ehl-i Beyt Sevgisi: 1362 Yılında Kastamonu'da Yazılan Bir Maktel'in Düşündürdükleri". Kuzey Anadolu'da Beylikler Dönemi Sempozyumu Bildiriler: Çobanoğulları, Candaroğulları, Pervaneoğulları, 344-372.

7. Mezuniyet Tezleri Boğalı, İbrahim. (1971). Maktel-i Âl-i Resûl Lâmiî Çelebi. Mezuniyet Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü.

Boztosun, Dursun. (1973). Kastamonulu Şâzî'nin Dâsitân-ı Maktel-i Hüseyin'i (28b-54a) (Metin-İndeks). Mezuniyet Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü.

Karahan, Abdülkadir. (1934). Anadolu Türk Edebiyatında Maktel-i Hüseyinler. Mezuniyet Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü.16 Türkay, Yahya. (1974). Kastamonulu Şâzî'nin Maktel-i Hüseyin'i (1b-28a).

Mezuniyet Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü.

Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi-Cover

ISSN: 1306-8253
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 1994
Yayıncı: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Türk Kültürü Açısından Hacı Bektaş-ı Veli Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi