Mehmet ERSAL, Coşkun KÖKEL

73024640

Çankırı ilindeki alevi köyleri hakkında

Çankırı, XIII. yüzyıldan itibaren Alevîlik inancının örgütlendiği bölgelerdendir. Seyyid Hacı Ali Turabî, Seyyid Hacı Muradî, Mehemmed Abdal ve Cabbar Baba gibi tarihîkarizmatik kişiliklerin önderliğinde bölgeye iskân olan Alevî inançlı topluluklar, yüzyıllar boyunca öğretinin temsilciliğini yapmıştır. Seyyid Hacı Ali Turabî, Seyyid Hacı Muradî ve Mehemmed Abdal, kendi adlarıyla anılan Çankırı merkezli üç Alevî inanç-dede ocağının kurucusudur. Çankırı Alevîliği’nin, yapılan araştırmalar neticesinde tarihsel etkinlik sahasının; Orta Anadolu, İç-Batı Anadolu, Doğu Ege, Batı ve Orta Karadeniz bölgelerine kadar ulaştığı görülmektedir. Alevîlik inancı, geçmişte Çankırı’nın farklı yerleşkelerinde organize olmasına karşılık günümüzde, Şabanözü ilçesine bağlı belli köylerde varlığını sürdürmektedir. Bölgede öğretiye ait olarak devam ettirilen rituel, kült, pratik ve inanışlar; Alevîlik’in genel çerçevesinin tanımlanması açısından bilimsel önceliğe sahiptir.

The alevî villages in the Çankırı

Çankırı is one of the regions that Alevî faith started to organize since 13th century. The Alevî societies who dwelled in that region with the leadership of historical- charismatic people such as Seyyid Hacı Ali Turabî, Seyyid Hacı Muradî, Mehemmed Abdal and Cabbar Baba have been the representative of the doctrine. Seyyid Hacı Ali Turabî, Seyyid Hacı Muradî and Mehemmed Abdal are the founder of the three Alevî Associations in Çankırı. As a result of the investigations, it is seen that Çankırı Alevîsm has reached to Middle Anatolia, Inner West Anatolia, East Aegean, Western and Middle Black Sea Region. Although Alevîsm were alive in the different places of Çankırı in the past, today, it keeps its liveliness in the some villages that belong to Şabanözü. Rituals, cults, practices and beliefs that are maintained in the region have scientific priority in terms of the general definition of Alevîsm.
PDF

___

  • a. Yazılı Kaynaklar
  • AVCI, Ali Haydar. (2006). Osmanlı Gizli Tarihinde Pir Sultan Abdal ve Bütün Deyişleri. İstanbul.
  • GÖLPINARLI, Abdülbaki. (1995). Vilâyet-Name. İstanbul.
  • HEZARFEN, Ahmet- ŞENER, Cemâl. (2002). Osmanlı Arşivi’nde Alevîler-Bektaşîler(Mühimme ve İrâde Defterleri’nde). İstanbul.
  • KILIÇ, Filiz - ARSLAN, Mustafa - BÜLBÜL, Tuncay. (2007). Otman Baba Velâyetnamesi. Ankara.
  • KÖKEL, Coşkun. (2007). “Taşlıca ve Eskiköy Bağlamında Güvenç Abdal Ocağı”. II. Uluslararası Türk Kültür Evreninde Alevîlik ve Bektaşîlik Bilgi Şöleni. Ankara.
  • Muhasebe-i Vilâyet-i Anadolu Defteri (438 numaralı 1530 tarihli Anadolu Eyaleti Tapu Tahrir Defteri).
  • ONAN, Bilginer. (2003). “Baba Hızır”. Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi . Ankara.
  • SÜMER, Faruk. (1999). Safevi Devleti’nin Kuruluşu ve Gelişmesinde Anadolu Türklerinin Rolü. Ankara.
  • TÜRKAY, Cevdet. (2001). Osmanlı İmparatorluğu'nda Oymak, Aşiret ve Cemaatler. İstanbul.
  • TÜRKDOĞAN, Orhan. (2006). Alevî-Bektaşî Kimliği. İstanbul.
  • B. Sözlü Kaynaklar
  • ACAR, Haydar. (1943). Kutluşar, Şabanözü, Çankırı. Yüksekokul.
  • AKÇAKOCA, Haydar. (1953). Şehitler, İnegöl, Bursa. İlkokul.
  • AKTUĞ, Ali. (1948). Avlağıkaya, Ovacık, Karabük. İlkokul.
  • AKYOL, Hamdi. (1938). Çapar, Şabanözü, Çankırı. Ortaokul.
  • AKYOL, Hilmi. (1927). Bakırlı, Şabanözü, Çankırı. İlkokul.
  • ARSLANTÜRK, Muharrem. (1927). Ümitköy, Gerede, Bolu. İlkokul.
  • AYAZ, İsmail. (1935). Yağdaş, Gerede, Bolu. İlkokul.
  • AYDEMİR, Zeynel. (1952). Dikmen, Gerede, Bolu. İlkokul.
  • AYDIN, Hasan. (1944). Bulgurcu, Şabanözü, Çankırı. Ortaokul (Dışarıdan).
  • AYDUĞAN, Hasan. (1946). Değirmendere, Alaca, Çorum. İlkokul.
  • AYHAN, Arslan. (1949). Karaköy (Yukarıkaraköy), Çubuk, Ankara. İlkokul.
  • BACAKSIZ, Hüseyin. (1932). Koyunbaba, Kalecik, Ankara. İlkokul.
  • BALKILIÇ, Ahmet. (1933). Çitköy, Çubuk, Ankara. İlkokul.
  • BEKTAŞ, İsgender.(1938). Kösrelik, Çubuk, Ankara. İlkokul.
  • BEKTAŞOĞLU, Celâl Abbas. (1946). Bulgurcu, Şabanözü, Çankırı. İlkokul.
  • BEKTAŞOĞLU, Velî. (1949). Bulgurcu, Şabanözü, Çankırı. İlkokul.
  • BÜYÜKKUZUKIRAN, Hacı Mehmet. (1339). Kargın, Çubuk, Ankara. Eski alfabeyi biliyor.
  • CIRLAK, Zeki. (1956). Karacaören (Yeşilyurt mah.), Altındağ, Ankara. İlkokul.
  • ÇAMUR, İzzet. (1942). Ömercik, Çubuk, Ankara. İlkokul.
  • ÇAYAN, Hamza. (1951). Karamürsel, Kızılırmak, Çankırı. İlkokul.
  • ÇELİK, Abidin. (1337). Koçumlar, Gerede, Bolu. Okuryazar.
  • ÇELİK, İbrahim. (1928). Karaağaç, Çubuk, Ankara. İlkokul.
  • ÇİFTÇİ, İsmet. (1942). Özbek, Şabanözü, Çankırı. İlkokul.
  • DALKILIÇ, Arif. (1937). Susuz, Çubuk, Ankara. İlkokul.
  • DALKILIÇ, Battal. (1948). Susuz, Çubuk, Ankara. İlkokul.
  • DEDEOĞLU, Ali. (1941). Mart, Şabanözü, Çankırı. İlkokul.
  • DEDEOĞLU, Halil. (1937). Mart, Şabanözü, Çankırı. İlkokul.
  • DEDEOĞLU, Hasan. (1929). Mart, Şabanözü, Çankırı. İlkokul.
  • DEDEOĞLU, Necati. (1937). Göldağı, Şabanözü, Çankırı. İlkokul.
  • DEDEOĞLU, Satılmış. (1930). Göldağı, Şabanözü, Çankırı. İlkokul.
  • DELİGÖZ, Hüseyin. (1937). Çankırı, Alibey mahallesi. Okuryazar.
  • DEMİRALAY, Ünver. (1950). Bakırlı, Şabanözü, Çankırı. İlkokul.
  • DEMİRHAN, Dağıstan. (1938). Hasandede, Kırıkkale. İlkokul.
  • DEMİRHAN, Hasan. (1949). Karaköy (Aşağıkaraköy), Altındağ, Ankara. Ortaokul.
  • DEMİRHAN, Nazlı. (1925). Karaköy (Aşağıkaraköy), Altındağ, Ankara. Okuryazar değil.
  • DİLMEN, Battal. (1338). Susuz, Çubuk, Ankara. Okuryazar.
  • DİŞCİOĞLU, Satılmış. (1963). Demirci, Çubuk, Ankara. İlkokul.
  • DOĞANOĞLU, Hüsnü. (1941). Dağkalafat, Çubuk, Ankara. İlkokul.
  • ELİBOL, İsmail. (1930). Afşar, Kalecik, Ankara. Köy Enstitüsü terk.
  • ELİBOL, Mehmet. (1958). Afşar, Kalecik, Ankara. Üniversite.
  • ELİBOL, Mustafa. (1926). Afşar, Kalecik, Ankara. Okuryazar.
  • ENGÖR, Hüseyin. (1952). Mahmutoğlan, Çubuk, Ankara. Ortaokul.
  • ER, Seyit. (1935). Uygur, Amasya. İlkokul.
  • ERDEM, Ali. (1340). Kösrelik, Çubuk, Ankara. Okuryazar.
  • ERDEM, Rafet. (1931). Koçumlar, Gerede, Bolu. Okuryazar.
  • ERGİN, Velî. (1941). Aydıncık, Altındağ, Ankara. İlkokul.
  • FER, Muzaffer. (1932). Çitköy, Çubuk, Ankara. İlkokul.
  • GERÇEKER, Behzat. (1955). Karaköy (Yukarıkaraköy), Çubuk, Ankara. İlkokul.
  • GÖKÇE, Kaya. (1958). Yellice, Kangal, Sivas. Üniversite.
  • GÖKMEN, Metin. (1942). Ağacalar, Mengen, Bolu. İlkokul.
  • GÖKOĞLU, Cafer. (1955). Demirci, Çubuk, Ankara. İlkokul.
  • GÖKOĞLU, Murat. (1948). Demirci, Çubuk, Ankara. Ortaokul.
  • GÖKOĞLU, Satılmış. (1966). Demirci, Çubuk, Ankara. Üniversite.
  • GÖKOĞLU, Yüksel. (1941) Demirci, Çubuk, Ankara. İlkokul.
  • GÜMÜŞ, Muharrem. (1941). Çayörengüney, Gerede, Bolu. İlkokul.
  • GÜMÜŞLÜOĞLU, Hüseyin. (1952). Dalyasan, Çubuk, Ankara. Lise.
  • GÜNEŞ, Kâzım. (1949). Yeşilyurt (Çomar), Alaca, Çorum. Üniversite.
  • GÜRPINAR, Mustafa. (1956). Aydıncık, Altındağ, Ankara. İlkokul.
  • GÜRSU, Musa. (1942). Yukarıemirler, Çubuk, Ankara. İlkokul.
  • GÜVEN, Ali. (1941). Karatepe, Eskişehir. Üniversite.
  • GÜVENÇ, Hüseyin. (1973). Karaköy (Yukarıkaraköy), Çubuk, Ankara. Üniversite.
  • GÜVENÇ, Şükrü. (1948). Karaköy (Yukarıkaraköy), Çubuk, Ankara. İlkokul.
  • İMAMOĞLU, Süleyman. (1933). Kutluşar, Şabanözü, Çankırı. İlkokul.
  • KADEROĞLU, Kadir. (1335). Meşeli, Çubuk, Ankara. Okuryazar.
  • KÂHYAOĞLU, Hüseyin. (1925). Dalyasan, Çubuk, Ankara. Okuryazar.
  • KALENDER, Kadir. (1929). Sele, Çubuk, Ankara. Okuryazar.
  • KARADAVUT, Hüseyin. (1927). Çayörengüney, Gerede, Bolu. Okuryazar.
  • KARAKÖSE, Ali Rıza. (1947). Karacaören (Yeşilyurt mah.), Altındağ, Ankara. İlkokul.
  • KARAMAN, İsmail. (1933). Karaköy (Aşağıkaraköy), Altındağ, Ankara. İlkokul.
  • KARSAVURANOĞLU, Ali. (1949). Karahacı, Şabanözü, Çankırı. İlkokul.
  • KARSAVURANOĞLU, Müslüm. (1959). Karahacı, Şabanözü, Çankırı. İlkokul.
  • KARSLI, İsmail. (1929). Kıcıl, Alaca, Çorum. Okuryazar.
  • KAYA, Haşim. (1945). Yaylacılar, Ovacık, Karabük. Lise terk.
  • KAYA, Kerim. (1936). Koyunbaba, Kalecik, Ankara. Ortaokul (Dışarıdan).
  • KAYMAK, İsmail. (1939). Özbek (Değirmencievi mah), Şabanözü, Çankırı. İlkokul.
  • KESEN, Ali Muharrem. (1340). Ovacık, Çubuk, Ankara. Okuryazar.
  • KILIÇARSLAN, Ahmet. (1952). Çapar, Şabanözü, Çankırı. Lise terk.
  • KILINÇ, Sadettin. (1930). Kuyumcu, Çubuk, Ankara. İlkokul.
  • KILINÇARSLAN, Muhsin. (1955). Koçumlar, Gerede, Bolu. Yüksekokul.
  • KIZILGÖZ, Zeynel. (1928). Davulalan, Yıldızeli, Sivas. Okuryazar.
  • KOÇAN, Ali. (1966). Oyaca, Sungurlu, Çorum. İlkokul.
  • KOÇAN, Süleyman. (1963). Oyaca, Sungurlu, Çorum. İlkokul.
  • KUŞTEMİR, Hüseyin. (1928). Sarısu, Çubuk, Ankara. Lise (Dışarıdan).
  • KUVVET, Abdülkadir. (1947). Sarıkoz, Çubuk, Ankara. İlkokul.
  • KUVVET, Rıza. (1928). Sarıkoz, Çubuk, Ankara. Okuryazar.
  • KUZUKIRAN, Yusuf. (1941). Kargın, Çubuk, Ankara. Lise (Dışarıdan).
  • MURATOĞLU, Ahmet. (1337). Dikmen, Gerede, Bolu. Okuryazar.
  • OCAK, Cafer. (1940). Harhar, Alaca, Çorum. Öğretmen Okulu.
  • ÖNEY, Celâl. (1954). Çayyaka, Sungurlu, Çorum. İlkokul.
  • ÖZBAY, Ahmet. (1942). Aşağıçavundur, Çubuk, Ankara. İlkokul.
  • ÖZBEK, Hüseyin. (1940). Çitköy (Avdullah mah.), Çubuk, Ankara. Okuryazar.
  • ÖZDEMİR, Murat. (1944). Özbek, Şabanözü, Çankırı. İlkokul.
  • ÖZDEMİROĞLU, Halil. (1931). Mart, Şabanözü, Çankırı. İlkokul.
  • ÖZEL, Battal. (1946). Kayapınar, Eskişehir. İlkokul.
  • ÖZER, Haydar. (1937). Çayoba, Sulakyurt, Kırıkkale. İlkokul.
  • ÖZGÖREN, Dursun. (1946). Kösrelik, Çubuk, Ankara. İlkokul.
  • RAHİMOĞLU, Dursun. (1934). Mart, Şabanözü, Çankırı. İlkokul.
  • RAHİMOĞLU, Musa. (1941). Mart, Şabanözü, Çankırı. Ortaokul.
  • RECEP, Sabri. (1940). Sarısu, Çubuk, Ankara. İlkokul.
  • SABIROĞLU, Niyazi. (1966). Aydoğan, Sungurlu, Çorum. Üniversite terk.
  • SARI, Mehmet. (1930). Yayıklı, Alpu, Eskişehir. Köy enstitüsü terk.
  • SEVGİLİCAN, Fatma. (1937). Karaağaç, Çubuk, Ankara. Okuryazar değil.
  • SEVGİLİCAN, Ziya. (1932). Karaağaç, Çubuk, Ankara. İlkokul.
  • ŞANALAN, Mustafa. (1939). Kösrelik, Çubuk, Ankara. İlkokul.
  • TAŞ, Ahmet. (1944). Karaağaç, Çubuk, Ankara. İlkokul.
  • TAŞ, Hüseyin. (1940). Karacaören (Yeşilyurt mah.), Altındağ, Ankara. İlkokul.
  • TAŞDELEN, Ali. (1926). Hisarcık, Eldivan, Çankırı. İlkokul.
  • TEPEDİBİ, Mehmet. (1934). Kızılibrik, Atkaracalar, Çankırı. İlkokul.
  • TOPÇU, Salih. (1930). Aşağıemirler, Çubuk, Ankara. Okuryazar değil.
  • TOZKOPARAN, Kemâl. (1965). Elmalı, Delice, Kırıkkale. Ortaokul.
  • TÜRKÂN, Gazi. (1933). Banaz, Yıldızeli, Sivas. Okuryazar.
  • ULUSOY, Cemalettin. (1933). Koçubaba, Balışeyh, Kırıkkale. Okuryazar.
  • UYGUR, Aşir (Aşur). (1941). Çapar, Şabanözü, Çankırı. Lise (Dışarıdan).
  • YANIK, Zeynel. (1949). Mahmutoğlan, Çubuk, Ankara. Lise.
  • YAVUZOĞLU, Ali Ekber. (1960). Ankara, Altındağ, Çalışkanlar Mah. (Demirci köyü kökenli). Orta terk.
  • YENİGÖKGÖZ, Satılmış. (1945). Soğanlı (Üzümcük mah.), Ovacık, Karabük. İlkokul.
  • YURDAKADİM, Kadir. (1931). Sele, Çubuk, Ankara. İlkokul.
  • YURDAKADİM, Velî. (1953). Sele, Çubuk, Ankara. İlkokul.
  • YURDAKUL, Yaşar. (1341). Mahmutoğlan, Çubuk, Ankara. İlkokul.
  • ZAİMOĞLU, Rıza. (1932). Kutluşar. Şabanözü, Çankırı. İlkokul.
  • ZOR, Ali. (1929). Karaköy (Yukarıkaraköy), Çubuk, Ankara. İlkokul.
Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi-Cover
  • ISSN: 1306-8253
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 1994
  • Yayıncı: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Türk Kültürü Açısından Hacı Bektaş-ı Veli Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Haydar Cemil Baba (Haydarî)'nin şiirlerinde muhteva

Orhan KURTOĞLU

Çankırı ilindeki alevi köyleri hakkında

Mehmet ERSAL, Coşkun KÖKEL

Bir gösteren olarak beden ve dili: Göstergebilim çerçevesinde göç romanı ve Dede Korkut Hikâyeleri'nin incelenmesi

Ferhat KARABULUT

Köroğlu ile Kiziroğlu Mustafa Orta Anadolu'da (resmî belgelere ve Köroğlu'nun yeni bulunan şiirlerine göre)

Baki Yaşa ALTINOK

Sovyet sonrası dönemde Orta Asya'da din ve siyaset üzerine genel bir değerlendirme

Ali YAMAN

Fazilet-Nâme ve Baba Rövşen'de Hz. Ali tasavvuru

Adilhan ADİLOĞLU, Mehmet TEMİZKAN

Bir göstergebilim çözümlemesi; Hz. Ali'nin şehadeti illüstrasyonu

Seyhan KILIÇ KAYHAN