Begüm KURT, İlayda ÇAL

254134

ALEVİLİKTE OCAK GELENEĞİ ve ALİ BİRCİVAN OCAĞI

Anadolu’nun sahip olduğu maddi ve manevi zenginliklerin oluşumunda gelenek ve göreneklerin, inanç merkezli uygulamaların payı büyüktür. İçerisinde yüzyılların birikimini barındıran ve Türk halk kültürünün önemli değerlerinden biri olan Alevilik, Anadolu’nun yapılanmasına önemli katkılar sağlamıştır. Aleviliğin geleneksel bir şekilde devamlılığını sağlayan temel kurumların başında ise ocaklar gelmektedir. Ocaklar geçmişle gelecek arasındaki istikrarlı iletişimi ve bilgi akışını sağlayan teşkilatlardır. Köken bakımından kendilerini Hz. Ali ya da Hacı Bektaş Veli’ye dayandıran ocaklar, sahip oldukları kerametlerle toplum içerisinde özel bir yere konumlanan, töre hakkında muhafaza ettikleri bilgiyi toplumun hizmetine sunarak geleneğin aktarıcısı niteliği taşıyan, devraldıkları mirası kuşaktan kuşağa aktarmakla sorumlu ve böylece toplumsal bağları koruma işini üstlenmiş, dini törenleri düzenleyen ve yürüten kişilerin oluşturduğu kurumlardır. Soyun etrafında oluşan, dini inançların yönettiği bir sistem olarak da adlandırılabilecek ocaklarda merkezi bir yapı yoktur. Bu sebeple Anadolu’da çok sayıda Alevi ocağı bulunmaktadır. Bunlardan biri Amasya Alevi ocaklarından Ali Bircivan ocağıdır. Bu çalışmada yazılı ve sözlü kaynaklar aracılığıyla elde edilen bulgular ışığında, Anadolu Alevi ocaklarından Ali Bircivan Ocağı incelenmiş, söz konusu ocağın geleneksel Alevilikteki konumunu ve yerini açıklamak amaçlanmıştır. Pir ocağı, rehber ocağı, mürşit ocağı, düşkün ocağı vb. nitelendirmelerle farklılaşan ocak anlayışına göre Ali Bircivan ocağı pir ocağı konumundadır. Ocağa ismini veren Ali Bircivan’ın soyu On İki İmam’a dayanmaktadır. Ali Bircivan’ın, İslam düşünürü ve Bektaşiliğin inanç önderi Hacı Bektaş Veli ile aralarında akrabalık bağı olduğuna inanılmaktadır. Ayrıca Ali Bircivan’ın soy bakımından Keçeci Baba Ocağı’na mensup olması sebebiyle Keçeci Baba Ocağı mürşit ocağı sayılmıştır. Ali Bircivan Ocağı, çok sayıda âşık yetiştirerek halk sanatına ve devamlılığına katkı sağlamıştır. Ocağı temsilen birçok eren ve evliyanın varlığı ve kerametleri ile ilgili hikâyeler barındırması bağlamında halk kültürünü ve halk edebiyatını besleyen özel bir kaynak olarak değer taşımaktadır.

Ocak System in Alevi Tradition and Ali Bircivan’s Ocak

In the formation of the material and spiritual richness of Anatolia, traditions, customs and beliefcentred practices had great importance. Alawism, which contains the accumulation of centuries and one of the important values of Turkish folk culture, has made an important contribution to the structure of Anatolia. Ocaks are the primary institutions that ensure the continuity of Alawism in a traditional way. The ocaks serve as a bridge that provides communication and information flow between the past and the future. In terms of their origin, they find themselves based on Hazrat Ali or Haci Bektash Veli. The ocaks are located in a special place in the society with their miracles and they are transmitters of tradition by presenting the information they have preserved about serving for society. They are responsible for transferring the inherited tradition from generation to generation, thus undertaking the task of protecting social bonds and religious ceremonies. They are an institution formed by people who organize and execute. There is no central structure in the ocaks, which can be defined as a system formed around the lineage and governed by religious beliefs. For this reason, there are many Alawi ocaks in Anatolia. One of them is Ali Bircivan’s ocak from Amasya Alawi ocaks. In this study, the beliefs and rituals of Ali Bircivan Ocak, which is an example of the ocaks that have an important role in the continuity of Alawism, were examined in the light of the findings determined by field research and interview methods. It was aimed to explain the place and importance of the ocak in Anatolian Alawi patriarch (pir) ocak, guide (murshid) ocak, ocak of poor etc. According to the concept of ocak, which differs depending on qualifications, Ali Bircivan’s ocak has the position of patriarch ocak. Ali Bircivan, whose name was given to the ocak, is based on the Twelve Imams. It is believed to have kinship with Haci Bektash Veli, one of the most important personalities of Bektashism. In addition, due to the fact that Ali Bircivan is a member of Keçeci Baba’s ocak, the latter is accepted as guide ocak. Ali Bircivan’s ocak has a wide range of minstrels. There are many saints and mahatma associated with the hearth. More than half of the village where the ocak is located is its members.
PDF

___

Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi-Cover
  • ISSN: 1306-8253
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 1994
  • Yayıncı: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Türk Kültürü Açısından Hacı Bektaş-ı Veli Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

MİLLİ KÜTÜPHANE’DE “06 MİL YZ 4573-1” NUMARASI İLE KAYITLI MECMUA VE MUHTEVASI

Murat DEMİR

Haşim Şahin, Dervişler, Fakihler, Gaziler, Erken Osmanlı Döneminde Dinî Zümreler (1300-1400), YKY Yayınları, İstanbul, 2020.

Yunus ARİFOĞLU

Modern ve Seküler Felsefenin Tasavvuf ve Zorlukları: Nasr’ın Bakış Açısı

SeyedAmirHossein ASGHARİ

Sufi gelenekte KEŞKÜL-Ü FUKARA KÜLTÜRÜ VE SERAMİK KEŞKÜLLER ÜZERİNE İKONOGRAFİK BİR DEĞERLENDİRME

Güler YILMAZ

GAZİANTEP ÇEPNİLERİNİN ZİYARET MEKÂNLARI: HACI KOREŞ VE SEYDİ KOREŞ ZİYARET RİTÜELİ VE UYGULAMALARI

İskender KORKMAZ

Sovyetler Döneminde Sufiliğin Rejime Karşı Direnişinin İncelenmesi (1922-1991)

Turganbai ABDRASSILOV, Zhakhangir NURMATOV, Kainar KALDYBAY

ALEVİLİKTE OCAK GELENEĞİ ve ALİ BİRCİVAN OCAĞI

Begüm KURT, İlayda ÇAL

HACI BEKTAŞ VELİ’NİN ÖLÜM TARİHİ HAKKINDA

M. Fatih KÖKSAL