Yararcılık, Batı düşüncesinde XVII. yüzyıldan sonra ortaya çıkan ve başta İngiltere olmak üzere pek çok ülkede etkili olan en önemli ahlak teorilerinden biridir. Bu teorinin pragmacılıkla ilişkisi de dikkate alındığında, son yüzyılların siyaset, iktisat, sosyoloji, psikoloji, eğitim vb. alanlarda en çok tartışılan, en çok önem verilen ve en çok yaygınlık kazanan ahlak teorilerinden biri olduğu söylenebilir. Hazcılıkla ilişkilendirilmesi halinde kökleri İlkçağ felsefesine kadar giden bu önemli teoriye, Hilmi Ziya Ülken (ö.1974)'in eleştirilerinin ele alınacağı bu makalede önce genel olarak yararcılığın, gelişimi ve önemi hakkında bilgi verilecek, daha sonra ise eleştiriler maddeler halinde anlatılacaktır. H.Z.Ülken'in yararcı ahlak anlayışına yönelttiği eleştiriler arasında; ahlâkı her türlü şekilden soyutlamaya çalışması; sırf akılcı, bilimci ve realist bir ahlâk olması; ahlâkın özerkliğini inkâr etmesi; yöntem olarak benimsediği tümevarımın ahlâklılığı açıklayamaması; değer hükümlerini olgu hükümlerinden çıkarması; insanı doğal şartların esiri haline getirerek hürriyeti tehlikeye atması; edilgin bir ahlâk olması; toplumsal ve iktisadî eşitsizlikleri izah edememesi; ahlâkî fiili sadece bireyi esas alarak açıklamaya çalışması; manevî hayatın değerini en alt düzeye indirmesi; herkes için geçerli olmayan bir seçkinler ahlâkı olması; yükümlülüğü yarar ile açıklaması; göreci bir ahlâk olduğu için nesnel ve evrensel olmaması; bilimi tamamen göreci hale getirmesi; mutluluk ve adalet kavramlarını tatmin edici bir şekilde açıklayamaması zikredilebilir

Utilitarianism is one of the most important ethical theories emerged in the West after the seventeenth century and became influential in many countries including primarily Britain. It can be considered one of the oldest philosophical tradition to go back to antique era when its connection is made with hedonism. It is known that utilitarianism and its associate conception of pragmatism have been effective on politics, economis, sociology, psychology and education since last few centuries. This article aims to grapple with several criticisms raised by Hilmi Ziya Ülken (d.1974), one of the leading Turkish philosophers in the modern Turkish thought, and also examine first the genesis and historical significance of utilitarianism. Some of his critics of utilitarian ethics can be mentioned as follows: Utilitarian ethics; is separating ethics from its forms; is a merely rationalistic, scientific and realist theory; denies authonomy of ethics; because of its method, induction, can not explain ethics; it derives value judgements from the facts (isought question); puts humanbeings under the governance of nature; is a passive ethics; can not explain the social and economical unequalities; explains moral action based on merely egoism; is an aristocratic ethics; explains moral obligation with utility; is not objective and universal because of its relativity.