12085

Mehmet Fuat Köprülü’de folklor ile Halk Edebiyatı algısı ve bunlar üzerine yaptığı çalışmalar

Ekseri çalışmaları tarih alanında olmakla birlikte en hafif tabiriyle bir sosyal bilimler dehası olan Mehmet Fuat Köprülü, Türk folkloru ve halk edebiyatı alanında, disiplinler arası sosyal bilimler idrak ve icrası ile birçok önemli çalışmaya imza atmıştır. Yaşadığı devrin her türlü kaynak ve imkânına sahip olması kendisinin en büyük şansı olmuş ve bu şans ortaya birçoğu hâlen daha aşılamamış abidevî eserler çıkarmıştır. M. F. Köprülü’nün halk edebiyatı çalışmalarından önce bu alana olan algısını ve bakış açısını iki dönemde irdelemek mümkündür. İlkinde, âlim bu sahaya eleştirel ve kısmen önyargılı durmuş akabinde devrin şartları da göz önünde tutulacak olunursa halk edebiyatına ve bu edebiyatın teorik olarak işlendiği halk bilimine yakın durmuştur. M.F. Köprülü, halk edebiyatı sahasında yer alan söze ve anlatıya dayalı neredeyse tüm türler üzerinde çalışmalarda bu- lunmuş ancak bunu yaparken kuru bir metin neşrinden uzak durarak onları ta- rih, sosyoloji, iktisat, siyaset zeminlerinde anlamaya ve değerlendirmeye gayret etmiştir. Bu çalışmada M.F. Köprülü’nün halk edebiyatına bakışı dönemsel olarak ele alındıktan sonra halk edebiyatı devir ve türleri kronolojik sıra ve izahatla verilmeye çalışılacak, son olarak ise araştırıcının anlayış ve uygulama temelinde halk bilimi algısı değerlendirilecektir.

Folklore and folk literature sense of Mehmet Fuat Köprülü and his works about them

Mehmet Fuat Köprülü, genius in social sciences in terms of modest assessments, carried out so many impormant studies in the branch of Turkish folklore and folk literature within a interdisciplinar social scientific comprehension and execution, as well as most of his studies are in history. His greatest chance is the fortune that he has the every source and possibility in the era he lived and this fortune created the monumental works which could not been gone beyond yet. Before speaking of his studies on folk literature, it is possible to scrutinize his perception on this branch and point of view in two periods. In the first one, his point of view was critical and partially prejudicious. After this period, within the conditions of the era at issue, he standed closer to folk literature and folklore, in which folk literature is processed theorical. M. F. Köprülü dwelled on almost all the types which rests on wordy and narration in folk literature but while studying on these topics he avoided himself from just publishing texts and he tried to understand and evaluate the texts within the branches of history, sociology, economy, politics. In this study, first of all M. F. Köprülü’s point of view about the folk literature will be examined in terms of periods and then tried to explain the periods and types of folk literature by turns and lastly researcher’s folklore perception evaluated in the base of his understanding and application.

PDF

___

BIÇAK Ayhan, Türk Düşüncesi II Kaygılar, Dergâh Yay. İstanbul 2010.
BLOCH March, Feodal Toplum Çev. Melek Fırat, Kırmızı Yay. İstanbul 2007.
BORATAV Pertev Naili, 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, Gerçek Yay. İstanbul 1995.
BURKE Peter, Annales Okulu: Fransız Tarih Devrimi, Çev. Mehmet Küçük, Doğu Batı Yay. İstanbul 2010.
ÇOBANOĞLU, Özkul, Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş, Akçağ Yay, Ankara, 2005.
EKİCİ Metin, “Destan Araştırma ve İncelemelerinde Kullanılan Bazı Terimler Hakkında-II”, Millî Folklor S. 54, ss. 11-18, 2002.
EVLİYAOĞLU Sait; BAYKURT Şerif, Türk Halkbilimi, Ankara, 1987.
GÖKALP Ziya, Türkçülüğün Esasları, Haz. Mahir Ünlü-Yusuf Çotuksöken, İnkılap Kitabevi, İstanbul 1997.
GÖKALP Ziya, “Halk Medeniyeti I-Başlangıç”, Türk Halk Edebiyatı El Kitabı, Grafiker Yay., Ankara, ss. 373-376, 2007.
GÖRKEM İsmail, “Ziya Gökalp’ın Folklor Olgusuna Bakışı”, Mehmet Eröz Armağanı, Ötüken Neşriyat, İstanbul, ss. 105-111, 2011.
GÖZAYDIN Nevzat, “Folklor Sözcüğü Üzerine”, Folklor Dünyasından, Yargı Yay., Ankara, ss. 9-14, 1991.
IVANICS Maria, USMANOV Mirakym A., Das Buch der Dschingis-Legende (Daftar-i Cingiz-nama) I. , Studio uralo-altaica, Szeged, 2002.
İNAN Abdülkadir, “Destân-ı Nesl-i Cengiz Han Kitabı Hakkında”, Makaleler ve İncelemeler I, TTK Yay., Ankara, ss. 198-203, 1998.
KÖPRÜLÜ M. Fuad, Edebiyat Araştırmaları 1-2, Haz. Orhan F. Köprülü, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 1989.
KÖPRÜLÜ M. Fuad, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar Haz. Orhan F. Köprülü, Akçağ Yay., Ankara, 2003.
KÖPRÜLÜ M. Fuad, Saz Şairleri I-V, Akçağ Yay., Ankara, 2004.
KÖPRÜLÜ M. Fuad, Türk Edebiyatı Tarihi, Ank: Akçağ Yay., Ankara, 2004.
KÖPRÜLÜ M. Fuad, Anadolu’da İslamiyet, Haz. Doç. Dr. Metin Ergun, Akçağ Yay., Ankara, 2005.
KÖPRÜLÜ M. Fuad, Türk Tarihi-i Dinîsi ̧ Haz. Doç. Dr. Metin Ergun, Ank: Akçağ Yay., Ankara, 2005.
KÖPRÜLÜ M. Fuad, “Yeni Bir İlim: Halkiyat ‘Folk-lore’”, Türk Halk Edebiyatı El Kitabı, Grafiker Yay., Ankara, ss.377-379, 2007.
KÖPRÜLÜ M.Fuad, Türk Halkedebiyatı Ansiklopedisi, İst: Burhaneddin Mat., İstanbul, 1935.
KÖPRÜLÜ Orhan F. (haz.)., Köprülü’den Seçmeler, MEB Yay., Ankara, 1990.
KÖPRÜLÜZADE M. Fuad, “Yeni Bir İlim: Halkiyat ‘Folk-lore’, Türk Halk Edebiyatı El Kitabı, Grafi- ker Yay., Ankara, ss.377-379, 2007.
KÖPRÜLÜZADE M. F., “Dede Korkut kitabına ait notlar I Altın Küpeli Oğuz Beyleri”, Azerbaycan Yurt Bilgisi, Burhaneddin Matb., İstanbul, C. 1, S.1, ss. 17-21, 1932.
KÖPRÜLÜZADE M. F., “Dede Korkut kitabına ait notlar II Başa dönmek, Aynalmak”, Azerbaycan Yurt Bilgisi, Burhaneddin Matb., İstanbul, C. 1, S.2, ss. 84-91, 1932.
KÖPRÜLÜZADE M. F., “Dede Korkut kitabına ait notlar III Ozan”, Azerbaycan Yurt Bilgisi, Burhaneddin Matb., İstanbul, C. 1 S.2 1932 ss. 133-140, 1932.
KUNOS Ignacs, Türk Halk Edebiyatı Haz. Prof. Dr. Tuncer Gülensoy, Akçağ Yay., Ankara, 2001.
MERMER Ahmet, “Türkî-i Basît’e Yeni Bir Bakış”, Turkish Studies Vol. 4/5 Summer ss. 262-278, 2009.
OCAK, Ahmet Yaşar, “Fuad Köprülü, Sosyal Tarih Perspektifi ve Günümüz Türkiyesi’nde Din ve Tasavvuf Tarihi Araştırmalarında ‘Tarihin Saptırılması’ Problemi”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi Konya, S. 3, ss. 221-230, 1997.
OĞUZ M. Öcal (ed.), Türk Halk Edebiyatı El Kitabı, Grafiker Yay., Ankara, 2007.
OKAY Orhan; AKTAŞ Şerif, “Mehmed Fuad Köprülü”, Büyük Türk Klâsikleri, Ötüken Neşr., İstanbul, C. 12, ss. 324-342, 1992.
ÖZDEMİR Fuat, Fuat Köprülü’nün Türk Saz Şairleri Üzerindeki Çalışmaları, Kült. Bak. Yay., Ankara, 1999.
ÖZTÜRKMEN, Arzu, Türkiye’de Folklor ve Milliyetçilik, İletişim Yay., İstanbul, 2006.
PALABIYIK M. Hanefi, Ord. Prof. Dr. M. Fuad Köprülü’nün İlmî Hayatı ve Tarihçiliği, Akçağ Yay., Ankara, 2005.
PARLATIR İsmail, “Ziya Paşa”, Büyük Türk Klâsikleri, Ötüken Neşr., İstanbul, C. 8, ss. 341-364, 1988.
SÖNMEZ Erdem, Annales Okulu ve Türkiye’de Tarihyazımı Annales Okulu’nun Türkiye’deki Tarihyazımına Etkisi: Başlangıçtan 1980’e, Tan Yay., Ankara, 2010.
ŞİŞMAN Bekir, Avrasya Kültür Tarihine İlişkin Özgün Bir Kaynak: Cengizname (Haza Kıssa-i Çingiz Han), Etüt Yay., Samsun, 2009.
TANPINAR Ahmet Hamdi, 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Enderun Kitabevi, İstanbul, 1997.
TANSEL Fevziye Abdullah (haz.), Ziya Gökalp Külliyatı-1 Şiirler ve Halk Masalları, TTK Yay., Ankara, 1989.
TÜRKMEN Fikret, Türk Halk Edebiyatının Ermeni Kültürüne Tesirleri, Akademi Yay., İzmir, 1992.