Türk tarihi'nde dunhuang'ın önemi

Dunhuang en eski Türk yurtlarından biridir. Bölge Çinin Doğu Türkistana ve batıya açılan tek kapısıydı. Bölgenin ilk sâkinleri sırasıyla Şemirşek Kültürü mensupları, Sakalar, Yuezhiler, Wusunlar ve Hunlardır. İpek Yolunun en ihtişamlı şehirlerinden biri olan bu yer tarih boyunca ticaret, ilim, sanat ve din merkezi olmuştur. Dunhuang, Doğu Türkistan ve İpek Yoluna hâkim olmak isteyenlerin elinde tutmak mecburiyetinde oldukları mühim bir geçittir. İncelememizde Çin kaynaklarına dayanarak Dunhuangın adı, coğrafyası, ilk sâkinleri ve tarihteki konumu hakkında malûmatlar vermeye çalışacağız. Maksadımız bu eski Türk yurdu üzerine daha sonra yapılacak çalışmalara bir giriş yapmaktır.

Importance of dunhuang in Turkic history

Dunghuang is one of the oldest Turkic homelands. The region is an unique door opening to Eastern Turkistan and the west. The first habitants of the region are Shemirshek Culture members, Sakas, Yuezhis, Wusuns and Huns respectively. The place that is one of the most magnificent cities of the Silk Road has been center of trade, science, art and religion throughout history. Who want to be a judge on Eastern Turkistan and Silk Road is obligated to keep Dunhuang as an important passage. In our study, we will try to provide some information about Dunhuang sname, geography, first inhabitants and position on the history based on Chinese sources. Our intention is to introduce the work to be done later on this ancient Turkic homeland.

PDF

___

AVDİYEV, V.İ.: İstoriya Drevnego Vostoka, Moskva, 1953.
BOROVKOVA, L.A.: Tsarstva Zapadnogo Kraya vo II-I Vekah do N. E., Moskva, 2001.
CEN, Zhongmian: Shi Taohuashi, Dongfang Zazhi, XXXIII/21, 1936.
CEN, Zhongmian: Tujue Jishi, II, Beijing, 1958.
CHAVANNES, E.: Dix Inscriptions Chinoises de Lasie Centrale, Paris, 1902.
CRESPOGNY, Rafe de: Northern Frontier, the Policies and Strategy of the Later Han Empire, Canberra, 1984.
ÇANDARLIOĞLU, Gülçin: Sarı Uygurlar ve Kansu Bölgesi Kabileleri, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayını, İstanbul, 2004.
DUAN, Changqun - XUECHUN, Gan - WANG, Jeanny - CHİEN, Paul K.: Relocation of Civilization Centers in Ancient China: Environmental Factors, Ambio, XVII, 7, Nov. 1998.
Dunhuang Shihua, (Komisyon), Beijing, 2010.
EBERHARD, W.: Çin Kaynaklarına Göre Orta ve Garbi Asya Halklarının Medeniyeti, Türkiyat Mecmuası, VII-VIII/1, İstanbul, 1942.
Han Shu, Beijing, 1997.
Hou Han Shu, Beijing, 1997.
Jin Shu, Beijing, 1997.
Jiu Tang Shu, Beijing, 1997.
Jiu Wu Dai Shi, Beijing, 1997.
KAFESOĞLU, İbrahim: Tarihte Türk Adı, Reşit Rahmeti Arat İçin, Ankara, 1966.
KOVALEV, A.A.: The Great Migration of the Chemurchek People from France to the Altai in the Early 3rd Millennium BCE, International Journal of Eurasian Studies, 11, 2011.
LI, Jinbao: Dunhuang Mingchen de Hanyi, Dunhuang Yangguan Yumenguan Lunwen Xuancui, Lanzhou, Ed.: Ji Zongyuan-Ji Yongyuan, Lanzhou, 2003.
LIU, Jinbao: Dunhuang Yanjiu, Urumçi, 2011.
Ming Shi, Beijing, 1997.
ÖGEL, Bahaeddin: Çin Kaynaklarına Göre Wu-sunlar ve Siyasi Sınırları Hakkında Bazı Problemler, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, VI/4, 1948.
ÖGEL, Bahaeddin: Büyük Hun İmparatorluğu Tarihi, I, Ankara, 1981.
QIAN, Boquan: Dunhuang he Mogaoku Yinyikaozhi, Dunhuang Yanjiu, 1, 1994. Shan Hai Jing Quan Yi, Guizhou, 1992.
Shi Ji, Beijing, 1997.
Sui Shu, Beijing, 1997.
TAISHAN, Yu: A Study of Saka History, Sino-Platonic Papers, Nu: 80, July, 1998.
TOGAN, A. Zeki Velîdî: Umumî Türk Tarihine Giriş, İstanbul, 19813.
Tong Dian, Beijing, 2003.
VON GABAIN, A.: Das Uigurische Königreich von Chotscho, Berlin, 1961.
Wei Shu, Beijing, 1997.
Xin Tang Shu, Beijing, 1997.
YILDIRIM, Kürşat: Doğu Türkistan ve İlk Sâkinleri, Türk Dünyası İn- celemeleri, XII/1, 2012.
YILDIRIM, Kürşat: Doğudaki İlk Tatarlar Ormancı mıydılar?, Milliyetlerin Kesişme Noktası: İdil-Ural Çalıştayı: Bildiriler, (Haz. Bülent Bayram), Kırklareli, 2014.
YILDIRIM, Kürşat: Doğu Türkistanda Erken Saka Kültür Çevresi, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Prof. Dr. Turan Yazgana Armağan Üçlemesi-1, Sayı: 206, İstanbul, 2013.
YILDIRIM, Kürşat: Yen Tieh Lunda Bir Tartışma (I) Çin Genişlemeli Mi? (M.Ö. 81), Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı: 204, İstanbul, 2013.
YILDIRIM, Kürşat - YILDIRIM, Elvin: Kaybolanların İzinde Doğu İpek Yolu Seyahati I: Luoyang, Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Sayı: 325, Ocak, 2014.
YILDIRIM, Kürşat - YILDIRIM, Elvin: Kaybolanların İzinde Doğu İpek Yolu Seyahati II: Şian, Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Sayı: 326, Şubat, 2014.
YILDIRIM, Kürşat - YILDIRIM, Elvin: Kaybolanların İzinde Doğu İpek Yolu Seyahati III: Dunhuang, Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Sayı: 327, Mart, 2014.
Yuan Shi, Beijing, 1997.
Zhongguo Lishi Diming Dacidian, Ed. Shi Wei-le, Beijing, 2005.