Geçmişin Müzesini Yapmak: Huzur ve Masumiyet Müzesi’ni Müze ve Şehir Kavramları Etrafında Birlikte Okumak

Orhan Pamuk’un eserlerinin kurucu temalarından biri olan ve onun yazınsal evreninde hatırlama ve muhafaza etmenin karşılığı olarak biçimlenen “hayatın müzesini yapmak” fikri yazarın Masumiyet Müzesi’nden önceki -bilhassa yaşadığı devrin İstanbul’unu konu edinen- romanlarında bir nüve olarak karşımıza çıkar. Söz konusu fikir yazarın 2008’de yayımlanan Masumiyet Müzesi romanının ve 2012’de aynı adla açılan fiziksel müzenin kurgulanması ve inşasında zirveye ulaşır Pamuk’un romanmüze projesiyle resmi tarih söylemi ve resmi müzelerin karşısında bireyin hikayesine, “ev-müze”ye; yani bir şahsi olaylar, nesneler ve duygulanımlar tarihine vurgu yapmış olmakla birlikte romanda şehri ve onun toplumsal yaşantısına dair ayrıntıları da vitrine koyduğu görülür. Böylece roman aynı zamanda bir “şehir-müze”ye dönüşür. Pamuk’un 1995 yılında yayımlanan bir yazısında geçmişin müzesini yapma fikrini Ahmet Hamdi Tanpınar’a ve onun Huzur romanına atfetmesi ise dikkat çekicidir. Huzur ve Masumiyet Müzesi arasında ise dikkate değer ölçüde paralellik bulunduğu söylenebilir. Bunlardan biri de müze-şehir-roman üçgeninde bir sanat eseri olarak kurgulanan ya da doğrudan sanat eserinin kendisi haline getirilen sevgilinin durduğu yerdir. Bu makalede Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Huzur ve Orhan Pamuk’un Masumiyet Müzesi romanları ele alınarak İstanbul, müze, sosyal tarih ve muhafaza etme kavramları etrafında eleştirel bir okuma yapılacak, bu iki romancıda kendi İstanbullarını müzeleştirme fikri irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler:

Ahmet Hamdi Tanpınar, Orhan Pamuk, Müze, Şehir, Muhafaza etme

Making a Museum of the Past: Reading A Mind at Peace and The Museum of Innocence Through the Concepts of Museum and City

One of the main themes in Orhan Pamuk's works is the idea of “making a museum of life,” which represents remembering and preserving in his literary universe. This theme is not only present in The Museum of Innocence, but also appears as a core idea in the author’s preceding novels, especially those set in the Istanbul of his period. This idea reaches its peak when the author simultaneously releases his novel The Museum of Innocence and an eponymous museum. Although Pamuk’s novel-museum project emphasizes the story of the individual, the “home-museum”, as a history of personal events, objects and emotions, as opposed to the official historical discourse and official museums, his project also displays the city of Istanbul and details of its social history. Thus, the novel also turns into a “city-museum”. It is notable that Pamuk credits the idea of making a museum of the past to Ahmet Hamdi Tanpınar and his novel A Mind at Peace in an 1995 article. It can be claimed that there are significant analogies between these two novels. One of them is the place where the beloved woman, who is fictionalized as a work of art or transformed into a work of art, stands in the triangle of museum-city-novel. In this article, A Mind at Peace and The Museum of Innocence will be discussed and criticized through the concepts of museum, city, social history, loss and preservation, as well as examining the idea of making a museum of their Istanbul in these two novelists.

Keywords:

Ahmet Hamdi Tanpınar, Orhan Pamuk, Museum, City, Preservation,

PDF

___

Adorno, T. (1967). Valery Proust museum. Prisms. Tr. S.&S. Weber. London: Neville spearman. google scholar
Artun, A. (2012). Sanat müzeleri I: müze ve modernlik. İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
Göknar, E. (2013). Orhan Pamuk, secularism and blasphemy: the politics of the Turkish novel. London: Routledge. google scholar
Gürbilek, N. (2007) Kör ayna kayıp şark. İstanbul: Metis Yayınları. google scholar
Gürbilek, N. (2012) Benden önce bir başkası. İstanbul: Metis Yayınları. google scholar
Gürbilek, N. (1998) Tanpınar’da görünmeyen. Defter, 5: 97-105. google scholar
Huyssen, A. (1995). Twilight memories: Marking time in a culture of amnesia. London: Routledge. google scholar
Kerman Z & Enginün İ. (2007). Günlüklerin ışığında Tanpınar’la başbaşa. İstanbul: Dergah Yayınları. google scholar
Kuş, Selmin (2015). Sözcüklerin nesnelere dönüştüğü yer: Masumiyet Müzesi. İstanbul: Libra Kitap. google scholar
Lakshman, N. (2010, 2 February). Writing and writing is my happiness. Retrieved from: https://www.thehindu.com/opinion/interview/lsquoWriting-and-writing-is-my- happinessrsquo/article16811763.ece google scholar
Moran, B. (2001). Türk romanına eleştirel bir bakış 1. İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
Pamuk, O. (1995). Ahmet Hamdi Tanpınar ve Türk modernizmi. Defter, 23: 31-45. google scholar
Pamuk, O. (2010a) The naive and the sentimental novelist. Tr. Nazım Dikbaş. New York: Vintage Books. google scholar
Pamuk, O. (2010b) The museum of ınnocence. Tr. Maureen Freely. London: Faber and Faber. google scholar
Pamuk, O. (2011). The black book. Tr. Maureen Freely. London: Faber and Faber. google scholar
Pamuk, O. (2017a). Istanbul: memories and the city. Tr. Maureen Freely. Alfred A. Knopf. google scholar
Pamuk, O. (2017b). Manzaradan parçalar, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
Pamuk, O. (2020). Öteki renkler, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
Pamuk, O. (2018). The innocence of memories. Tr. Ekin Oklap. London: Faber and Faber. google scholar
Parla, J. (2018). Orhan Pamuk’ta yazıyla kefaret. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
Payne, H. C. (1978). The novel as social history: a reflection on methodology. The History Teacher, 11(3), 341-351. https://doi.org/10.2307/491624 google scholar
Puchner, M. (2014), Orhan Pamuk’s own private Istanbul, Raritan, 33 (3): 97-107. google scholar
Tanpınar, A.H. (2018). Tanpınar’s five cities. Tr. Ruth Christie. London: Anthem Press. google scholar
Tanpınar, A.H. (2013). Yaşadığım gibi. İstanbul: Dergah Yayınları. google scholar
Tanpınar, A.H. (2008). A mind at peace. Tr. Erdağ Göknar. New York: Archipelago Books. google scholar
Tanpınar, A.H. (2019). Müzesiz Ülke. Hep Aynı Boşluk. İstanbul: Dergah Yayınları. google scholar
Xing, Y. (2013). The novel as museum: curating memory in Orhan Pamuk’s The Museum of Innocence. Critique, 54:198-210. google scholar